I fəSİL. TÜTÜn haqqinda üMÜMİ MƏlumat
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
55
NƏTİCƏ Tədqiqat işinin başlıca məqsədi gənc tələbə oğlanlar arasında siqaret çəkmə sıxlığını təyin etmək və depressiya ilə əlaqəsinin aşkar edilməsidir. Tədqiqata 200 nəfər iştirakçı cəlb olunmuşdur. Araşdırmaya cəlb olunanlar 18-24 yaş arası oğlanlar təşkil edir. Tədqiqatımızda tələbələrin 76%-də depressiya baxımından risk altında olduğu müəyyən olunmuşdur. Bu məlumatlar cəmiyyətin psixi sağlamlığı problemləri arasında ilk sıralarda yer alan depressiya əlamətlərinin universitet tələbələrində yüksək sıxlıqla müəyyən olmuş olması bu mövzuda icra ediləcək daha geniş və böyük miqyaslı araşdırmalara ehtiyac olduğunu bildirir. Əldə edilən məlumatlar çərivəsində təsirli tədbir və monitorinq proqramlarının inkişaf etdirilməsinə ehtiyac duyulur. Tələbələr arasında siqaret istifadəsinin qarşısının alınması və psixi problemlərin təsirli bir şəkildə həll olunması üçün universitet məkanında psixi sağlamlığın qorunmasına və tələbələrin asanlıqla çata biləcəyi mərkəzin yaradılması və bu mərkəzin funksiyalarının artırılmasında fayda ola bilər. Tütün epidemiyasına qarşı mübarizədə ən təsirli yol gənclərin siqaretə başlamalarının qarşısını almaqdır. Tədqiqatımızda tələbələrin 65%-nin universitetdən əvvəl siqaretə başlaması bu tədbirlərin kiçik yaşlardan görülməsi vacibliyini ortaya qoyur. Ayrıca siqaretə başlamış olan gənclərin çoxu siqareti tərgitmək istədikləri halda lazımı dəstək və yardımı almamaqdadırlar. Bu mövzuda dəstək verilməsi üçün lazımlı tənzimləmələr aparılmalıdır. Gənclərin siqaretə qarşı mübarizədə qorunması və aslılığının inkişafını əngəlləmək üçün universitetlərlə birlikdə orta məktəb illərində başlayanvə universitet illərində daha da geniş vüsət olaraq davam edən vizual (film, afişa) və öyrədici tədbirlərin aparılması təhsil proqramların tətbiq olunması mühüm şərtlərdəndir. Tütün məmulatları içində ən əhəmiyyətli yeri alan və əldə edilməsi ən asan olan siqaret, digər psixoaktiv maddələrin istifadə edilməyə başlanmasında əhəmiyyətli bir ilk addım təşkil edir. Tələbələrimizin zərərli vərdişlərdən qorunmasında siqaret ilə mübarizə ən əhəmiyyətli addım təşkil edir. Tələbələrin çoxu erkən yaşlarda siqaret çəkməyi sınamışlar və erkən yaşlarda siqaretə başlamışlar. Bu səbəblə siqaret sınaqlarının qarşısını alınacaq tədbirlərin həyata keçirilməsi mühüm addımlardan biridir. Bu işdə valideynlərin rolu
56
əvəzsizdir. Araşdırmamızda siqaret çəkən valideynləri olanların siqaret çəkmə faizi daha çoxdur. Bu səbəblə gələcəkdə valdeyin olacaq bu tələbələr üçün siqareti tərgitmələrinin təmin edəcək tədbirlərin həyata keçirilməsinin nə qədər əhəmiyyətli olduğu görünə bilər. Tədqiqat zamanı siqaret çəkənlərdə depressiyanı müəyyən etmək,aslılığın dərəcəsini ölçmək, siqaret çəkməyə təsir edən amilləri müəyyənləşdirmək, siqaret çəkən və çəkməyənlərin sosial göstəricilərinin dinamikasını sistemli şəkildə öyrəndikdən sonra tövsiyyələrin irəli sürülməsi nəzərdə tutulmuş və aşağıdakı nəticələrə gəlinmişdir: Siqaret çəkənlərdə depressiya göstəricisi çəkməyənlərə görə çoxluq təşkil edir; Siqaret çəkmə müddəti çox olan tələbələrin depressiya göstəricisi daha çoxdur; Ailədə siqaret istifadəsi gəncləri siqaretdən istifadə etməyinə yönəldir; Siqaret aslılığının dərəcəsi siqaretə başlama yaşı ilə əlaqəlidir; Gündəlik çəkilən siqaret miqdarı ilə depressiya arasında əlaqə vardır; Neçə ildir istifadə etməsindən asılı olaraq siqareti tərgitmək daha çətindir;
Bütün bunları nəzərə alaraq biz aşağıdakı tövsiyələri verə bilərik: Siqaretin zərərlərindən qorunmaq üçün ən təsirli yol siqaretdən istifadə etməməkdir . Siqareti bir dəfə təcrübəsində sınayan insanda siqaret aslılığın meydana gəlməsi ehtimalı artır. Şəxsin fərdi xüsusiyyətləri və yaşadıqları, sosial ətraf siqaret vərdişinin qazanılmasında dəstəkləyici ya da önləyici bir mühit meydana gətirir; Tütün istifadəsinə qarşı yönələn vasitələrə maliyyə siyasətləri tətbiq etmək və qiymətlərdə daha sürətli artan vergi sistemi, artırılan vergilərdən əldə edilən pulların bir qisimini tütün istifadəsinin qarşısını almaq məqsədi ilə sağlamlığı qorumağa yönəlmiş sosial fəaliyyət tədbirləri;
Ali təhsil ocaqlarında, məktəblərdə təhsil proqramı çərçivəsində tələbə, şagirdlərə siqaret çəkmənin səbəbləri, zərərləri və nəticələri izah edilməlidir; Tütün istifadə edilməsinə maneə törədəcək təhsil proqramı tədris planına daxil olunmalı və tətbiq olunub olunmadığına nəzarət edilməlidir;
57
Orta və ali məktəblərdə mütəmadi olaraq maarifləndirici psixoloji treninq və seminarların təşkili;
58
İSTİFADƏ EDİLMİŞ ƏDƏBİYYAT 1.Azərbaycan Respublikasının 2011-2015-ci illər üçün Tütünlə mübarizə üzrə milli strategiya, Bakı; 2010,8-9 s 2.Azərbaycan Respublikasının müvafiq qanunvericiliyinin“TÜTÜNƏ QARŞI MÜBARİZƏ HAQQINDA”Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının Çərçivə konvensiyasına Uyğunluğunun Müqayisəli Təhlili.Bakı;2015, 4-6 s. 3.Depressiyanın diaqnostika və müalicəsi üzrə klinik protokol.Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi.Bakı;2009 ,7-10 s. 4.Həsənov Ə .Pataloji Anatomiya. Bakı ;2007,396 s 5.Qədirov Ə.Yaş psixologiyası. Bakı; 2008,341-345 s 6. Qəniyev M. Farmakologiya I hissə. Bakı ;2010, 199-206 s 7. Ismayılov N.V Psixiatriya.Bakı; 2013, 240 s 8.Tütünçəkmədən imtina etmə üzrə klinik protokol. Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi.Bakı;2012, 6-12 s(www.isim.az) 9.Alikasifoglu M, Erginoz E,Ercan.Cigarette smoking amongturkish high school students. J Adolesc Health. 2002; 7-8 s(www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed) 10.Boztaş G, Aslan D, Bilir N. Çevresel Sigara Dumanından Etkilenim ve Çocuklar. STED. 2006; 75-78 s(www.tapdk.gov.tr) 11. Bostanci M, Ozdel O, Oguzhanoglu NK, Ozdel L,Ergin A, Ergin N at al. Depressive symptomatology among university students , Turkey: prevalence and sociodemographic correlates. Croat Med J. 2005; 96–100 s (www.jad-journal.com) 12.Bilir N. Ve arkadaşları; Avrupa Tütün Kontrol Raporu 2007 ,WHO Türkiye Ofisi, December 2007(www.dusunenadamdergisi.org/.) 13.Çilli AS, Kaya N. Üniversite öğrencilerinde nikotin bağımlılığının psikiyatri bozukluklarla birlikteliği. Türk Psikiyatri Dergisi.2003; 42-49 s( dergipark.ulakbim.gov.tr)
Kataloq: pars docs -> refs refs -> Dos. N. Z.Çələbiyev refs -> Fənn: Klinik psixologiya Müəllim: Dos. N. Z.Çələbiyev Mövzu 10. Depresiya və postravmatik stresslər refs -> O zbek iston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxs*js ta’lim vazirligi refs -> Fənn: Klinik psixologiya Müəllim: Dos. N. Z.Çələbiyev refs -> Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ XƏZƏr universiteti refs -> Dərman vasitəsinin istifadəsi üzrə təlimat refs -> Karakalpak tüRKÇESİndeki tip terimleri refs -> Sayıqlama ideyaları neçə qurupa bölünür? refs -> Duman paranoya mp3 indir boxca refs -> HamiLƏLİYİn biRİNCİ trimestr ağirlaşmalari giRİŞ Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|