I fəSİL. TÜTÜn haqqinda üMÜMİ MƏlumat
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
29
1992-ci ildə Dünya Psixi Sağlamlıq Federasiyası tərəfindən başladıldıqdan sonra bir çox ölkə psixi sağlamlığa diqqət çəkmək üçün Dünya Psixi Sağlamlığı gününü qeyd etməyə başlamışdır. Dünya Səhiyyə Təşkilatının Dünya Psixi Sağlamlıq Günündə hazırladığı araşdırmaya görə dünyada 350 milyondan çox insan depressiya ya da psixoloji problemlərlə mübarizə etdiyi ortaya çıxdı. Universitet tələbələri arasında aparılan yeni araşdırmalar, maraqlı bir sıra nəticələri ortaya çıxardı. Xüsusilə universitetdə oxuyan tələbələr arasında depressiyada olanların yoldaşları ilə birlikdə qalmaları, bir-birlərinə təsir etmə ehtimallarının artırır. Depresiv ruh halı olan tələbə yoldaşına təsir edə bildiyi məlum oldu. Qarşılıqlı təsirin ardından 6 ay kimi bir müddət sonra iki tərəfdə də depressiya şikayətlərinin çoxaldığı və eyni şikayətlərin artdığı müşahidə edildi. 56
müəyyən olunmuşdur. 57
Depressiv kişilər qadınlara görə alkol və narkotik istifadə etməyə daha meyllidirlər. 58
Depressiya intihar riskinin ən yüksək olduğu bir psixoloji narahatlıqdır. Depressiya ilə bağlı intiharlar ölüm səbəbləri arasında üst sıralarda yer almaqdadır. Dünyada depressiya ilə mübarizə edən təxminən 121 milyon insanın yüzdə 20 ilə 40-ının intihara cəhd etdiyi açıqlandı. Depressiyaya yoldaşlıq edən əlamətlərdən olan ümidsizlik intihar üçün ən əhəmiyyətli risk faktorlarından biri olaraq qəbul edilməkdədir. Gənclər arasında intihar nisbətlərinin artması ilə bağlı məlumatlar mövcuddur. Depressiyada olub da intihar cəhdində olanların sayı, intihar etməyi bacaranların sayından daha çoxdur. Depressiyanın ortaya çıxmasındakı faktorları araşdıran bir çox araşdırmaçı, ananın doğum sonrasında depressiya yaşamasının uşağın depressiv özəliklərə sahib olmasında əhəmiyyətli bir risk faktoru olduğu- 56 Güleç M, Bakır B, Özer M, et al. Association between cigarette smoking and depressive symptoms among military medical students in Turkey. Psychiatry Research 2005; 281-286 s(www.bağımlılıkdergisi.net)
57 Upmanyu VV, Upmanyu S, Lester D (2000) Depressive symptoms among U.S. and Indian college students: The effects ofgender and gender role. J Soc Psychol, 669-672 (www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed) 58 Bağımlılık Dergisi, 2015, Cilt:16, Sayı:1, s:1-8 /Journal of Dependence, 2015, Vol:16, N.:1, pp.1-8 / (www.bagimlilikdergisi.net)
30
nu ortaya qoymuşdur. 59
Dünyada hər 8 saniyədə bir insan siqaretin yaratdığı xəstəliklərdən dünyasını dəyişir. Siqaret çəkənlərdə həyatları
boyunca
emosional pozuntular, psixoz, həyacan pozuntuları, narkotik maddə istifadəsi və şəxsiyyət pozuntuları kimi psixi pozuntuların görülmə nisbətlərinin daha çox olduğu məlumdur. Siqaret istifadəsi və psixi xəstəliklər bu xəstəliklərin siqareti tərgitmək üzərində təsirinin araşdırıldığı bir tədqiqatda ( John U. Prevalence, characteristics, associated mental disorders and predictors of DSM-IV nicotine dependence. Eur Addict Res) DSM-IV-ə görə nikotin asılılığı ilə maddə aludəçiliyi,emosional pozuntuları,həyacan pozuntuları və somatik pozuntular kimi psixi xəstəliklərin müsbət korellasiya göstərdiyi tapılmışdır. 60
İstər nikotinin psixofarmakoloji təsirləri, istərsədə genetik və ekoloji təsir səbəbi ilə siqaret tərgitmənin çətin olduğu fərz edilməkdədir. Zəka, sosiol iqtisadi vəziyyət və şəxsiyyət xüsusiyyətlərinin siqaret tərgitmək ilə əlaqəli olduğu müəyyən olunmuşdur. 61
Nikotin asılılığı ilə depressiya arasındakı əlaqə bir çox tədqiqatçılar tərəfindən araşdırılmışdır. Gün ərzində iki və ya daha çox siqaret çəkən yetkinlərin 50%-nin asılı olduqları ehtimal olunur. 62
Kokain və heroin istifadəçiləri olanlar, belə maddələri tərgitmənin tütünü tərgitməkdən daha asan olduğunu bildirirlər. Eyni zamanda siqaret çəkənlər arasında, gündəlik siqaret istifadəsi nikotin asılılığı nisbətini artırmaqdadır. 63
59 Goodyer IM, Herbert J, Tamplin A ve ark. (2000) First-episode major depression in adolescents: Affective, cognitive and endocrine characteristics of risk status and predictors of onset.Br J Psychiatry, 142-149.(
www.bristol.ac.uk) 60 Bağımlılık Dergisi, 2015, Cilt:16, Sayı:1, s:9-17 / Journal of Dependence, 2015, Vol:16, N.:1, pp.9-17 / (www.bagimlilikdergisi.net) 61 Piccinelli M, Wilkinson G (2000) Gender differences in depression: Critical review. Br J Psychiatry, 486- 492(www.medscape.com/) 62 Hitsman B, moss TG, montoya ID, George TP. Treatment of tobacco dependence in mental health and addictiv disorders.Can J Psychiatry 2009; 68–789 www.apa.org) 63 Black DW, Zimmerman M, Coryell WH. Cigarette smoking and psychiatric disorder in a community sample. Ann Clin Psychiatry1999; 129-36 p.( bjp.rcpsych.org/content) Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|