İ. H. Aliyev y.Ə. MƏMMƏdov
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
34
sək texnologiyalardan daha məhsuldar istifadə olun- masına təsir edəcəkdir. Digər tərəfdən, belə bir nəticə- nin əldə olunması Azərbaycanı yüksək səviyyədə olan neft ixracı aslılığından qurtaracaq, büdcənin formalaş- masında qeyri-neft amil öz yüksək göstəriciləri ilə seçiləcəkdir. Eyni zamanda, istər iqtisadiyyatda, istər- sə də sosial sahədə yüksək ixtisaslı, təkmil və intel- lektual səviyyəli biliklərə malik insanların yetişdiril- məsi, bilik iqtisadiyyatının qabaqcıl sıraya keçməsi əsas şərt kimi təmin olunmalı, bununla bağlı hüquqi, maddi-maliyyə, texniki və digər inkanlar səfərbər olunmalıdır. Konsepsiyada region və ərazilərin sosial-iqtisadi yanaşmasına yeni baxış, bu sahədə olan dövlət proq- ramlarının, hüquqi-normativ sənədlərin əlaqələndirmə və onların fəaliyyət mexanizminin təkmilləşdirilməsi, aqrar və xammal resurs bazası kimi inkişaf yanaşma- sının dəyişməsi perspektiv dövrlə bağlı qarşıya qoyu- lacaq vəzifələrin daha əhatəli icrası üçün xüsusi əhə- miyyət kəsb edir. Belə ki, regionların sosial-iqtisadi cəhətdən tarazlı inkişafında, bu ərazilərdə aqrar- sənaye və digər iqtisadiyyat sahələrinin inkişafı üçün real imkanlar mövcuddur. Bu amili keçmiş sovetlər dövründəki təcrübə də sübut edir. Mövcud ərazilərin inkişafı üçün maddi-texniki, maliyyə, peşəkar kadr potensialını bir araya gətirmək, son texnoloji, innova- siya resurslarından səmərəli istifadə etmək, yerli işgü-
35
zar mühiti stimullaşdırmaq, bütün müvafiq tədbirlərin icra, tənzimləmə və nəzarət mexanizminin hüquqi ba- zasını təkmilləşdirmək vacib məsələlərdəndir. Həyata keçirilən tədbirlər regonal inkişafdakı disbalansı ara- dan qaldırmalı, sənaye və digər iqtisadiyyat sahələri- nin inkişafı baxımından bir müəssisənin yaradılmasın- da yalnız bir region deyil, zərurət yarandıqca bir neçə regionun ərazisindən istifadə edilməsi (ərazi, xammal- resurs təminatı və s.) məqsədəuyğundur. Digər tərəf- dən, iqtisadi inkişafla bağlı regonal kordinasiyanın gücləndirilməsi də zəruridir. Ölkədə daxili və xarici bazarlar üçün tələb olunan məhsulların istehsalında regionlarda fəaliyyət göstərən müəssisələrin stimulla- dırılması, burada biznes mühitinin daha geniş inkişafı üçün tədbirlərin həyata keçirilməsi konsepsiyanın müsbət icrası baxımından mühüm rol oynayır. Konsepsiyada əsas diqqət innovasiya meylli sosial-iqtisadi inkişafa verilir, belə yanaşmanın özünə məxsus kəmiyyət və keyfiyyət xüsusiyyətləri möv- cuddur. Birincisi, burada ilkin olaraq ölkənın ənənəvi iqtisadiyyat sahələrinin təkmilləşdirilməsinə və inki- şafına üstünlük özünü göstərəcəkdir (energetika, mal- material-ixracı, nəqliyyat və s.). Belə ki, zənn etmək olar ki, bu sahələr artıq ölkəyə iri gəlirlər gətirir, ba- zarı var və 2020-ci ilədək ÜDM-də öz əhəmiyyətli xü- susi çəkisini saxlaya bilər. İkincisi, Azərbaycanda in- novasiya siyasətinin əsaslı inkişafı, innovasiya tədbir-
36
lərinin artırılması iqtisadiyyat sahələrində iqtisadi artı- mın aparıcı amili rolunu oynamalıdır. Belə yanaşma, həm də milli rəqabət qabiliyyətinin, əmək məhsuldar- lığının artırılmasının, iqtisadiyyatda enerji və xammal-material tutumluluğunun iki dəfədən artıq azalmasına öz təsirini göstərəcəkdir. Üçüncüsü, yeni iqtisadi sistemin formalaşması, əsasən də bilik iqtisa- diyyatının və onun müqabilində yüksək texnologiyalar istehsalının bərqərar olması, 2020-ci ildə və ondan sonrakı dövrdə Azərbaycanda milli iqtisadiyyatın tər- kibində köklü dəyişiklərə gətirib çıxaracaq və bu sa- hələrin məhsulu artıq həmin dövrdən başlayaraq ÜDM-də energetika və digər ənənəvi sahələrin məh- sullarının xüsusi çəkisini getdikcə sıxışdıracaq, büdcə- nin formalaşmasında önəmli rol oynayacaqdır.
yönümlü istiqamətə, meyilliyə keçid xüsusiyyəti on- dan ibarətdir ki, Azərbaycan eyni vaxtda beynəlxalq standartlara uyğun olaraq, sosial sahədə həm mövcud olan çatışmazlıqları aradan qaldırmalı, həm də bu sa- hədə inkişafı təmin etməlidir. Qlobal iqtisadi inkişaf və rəqabət şəraitində aparıcı və inkişaf etmiş ölkələrin sosial rifah və iqtisadi səmərəlilik göstəricilərinə ölkə- nin sosial sahələrinin inkişaf etdirmədən çatması qeyri-mümkündür.
37
Mövcud iqtisadi inkişaf modelinin əsas problem- lərindən biri ondan ibarətdir ki, əhalinin gəlirlərinin artımı ilə Ümumi Daxili Məhsulun yüksəlişində uy- ğun əlaqəli və elmi cəhətdən əsaslandırılmış kordina- siya gözlənilən səviyyədə olmur. Bu amil özünü əksə- rən iqtisadi diferensiyanın yüksəlməsi ilə göstərir. Məhz buna görə energetika və xammal resurs ixracı modelindən iqtisadi inkişafın innovasiya modelinə keçid yeni və təkmil modelin formalaşdırılmasını ön plana çəkir. Bu modelin tərkib elementləri daxilində iqtisadi sərbəstliyin, sosial ədalətin və milli rəqabət qabiliyyətliliyinin balanslaşdırılması və stimullaşdırıl- ması mühüm rol oynayır. Müvafiq yanaşma resurs- müddət və icra mərhələləri arasında qarşılıqlı bağlılığı təmin edəcək aşağıdakı istiqamətlər üzrə kompleks əlaqələndirmənin yaradılmasını tələb edir.
Birinci istiqamət olaraq, ölkənin insan potensia- lının inkişafına, əsasən də onun keyfiyyət cəhətlərinə diqqət yetirilməsi xüsusi zərurətdən irəli gəlir. Bu amil hər bir cəmiyyət üzvünün maddi və mənəvi rifah vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasını, həm də onların həyat tərzinin yüksəldilməsi üçün mövcud potensiallarından səmərəli istifadə etməsi üçün əlverişli mühitin yaradıl- masını ön plana çəkir. Nəticə olaraq, ölkənin hər bir sahəsində rəqabət qabiliyyətli insan kapitalı yetişəcək- dir ki, bu da konsepsiyanın məqsəd və vəzifələrinin icrasının təminində mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bü- Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|