İBTİDAİ İcma quruluşU
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1607 iyun
- 1613 oktyabr
- 1667 4 yanvar
siyasətini həyata keçirməsi. Şah fərmanına uyğun olaraq Naxçıvan, İrəvan, Culfa şəhərinin yandırılaraq əhalisinin zor gücünə İsfahana, Mazandarana və İranın digər vilayətlərinə köçürüldü 1605 Ciqaloğlu Sinan paşanın ordusunun ikinci dəfə Azərbaycana yürüşə başlaması 1606 I Şah Abbasın Gəncəni osmanlılardan azad etməsi 1607 Bakı və Dərbənd əhalisinin osmanlılara qarşı üsyan qaldırması. Dərbənddə üsyan nəticəsində Osmanlı hakimiyyətinə son qoyuldu. I Şah Abbas göstərdikləri şücaətə görə Dərbənd əhalisini bütün dövlət vergilərindən azad etdi 1607 iyun Səfəvilərin Şamaxını azad etməsi və Zülfüqar xanın Şirvana hakim təyin olunması 1603-1607 III Səfəvi-Osmanlı müharibəsinin birinci mərhələsi. Müharibənin birinci mərhələsi Səfəvilərin qələbəsi ilə başa çatdı, Osmanlı qoşunu Azərbaycandan tamamilə çıxarıldı, Azərbaycanın bütün ərazisi , Şəqri Gürcüstan və qismən Dağıstan Səfəvilər dövlətinin tərkibinə qatıldı 1610 Hacı Məhəmməd və Qara Səidin başçılığı ilə Cəlalilərin bir hissəsinin Səfəvilər dövlətinin sərhədlərini tərk etməsi. Cəlalilərin bir hissəsinin Səfəvilər dövlətinin sərhədlərini tərk etməsinin səbəbi I Şah Abbasa xidmət edən sıravi cəlalilər və onların dəsdə başçılarının şahdan gözlədikləri imtiyazı əldə edə bilməməsi idi 1612 17 oktyabr Sərab sülhü. Sülhün şərtlərinə əsasən 1555-ci il Amasiya sülhünün şərtləri bərpa olundu, Osmanlı dövləti Azərbaycan, Şərqi Gürcüstan, habelə Şərqi Anadolunun Səfəvi dövlətinə mənsub olmasını tanıdı, Səfəvilər rusların tikdiyi Terek qalasının dağıdılması barədə sultanın əmrinə mane olmamalı idilər 1613 oktyabr I Şah Abbasın Şimali Qafqaz xalqlarını itaətə gətirmək üçün Azərbaycanın şimal vilayətlərinə və Gürcüstana yürüş etməsi
Gəncə yaxınlığındakı Dəngi vilayətinin kəndlilərinin və Məlik Pirinin başçılığı ilə Şirvanda Səfəvilər əleyhinə üsyan baş verməsi
IV Səfəvi-Osmanlı müharibəsi dövrü 1618 Gəray xanın başçılığı ilə Krım türklərinin Azərbaycana yürüş etməsi 1618 Sınıq körpü döyüşü. Döyüş nəticəsində osmanlılar səfəvilərə məğlub olaraq geri çəkildi 1618 sentyabr Mərənd sülhü. IV Səfəvi-Osmanlı müharibəsinin başa çatması 1622-1623 I Şah Abbasın 1618-ci il sülhünü pozaraq Bağdadla birlikdə İraqı ələ keçirməsi 1622-1639 V Səfəvi-Osmanlı müharibəsi dövrü. Osmanlı imperatorluğunda hərci-mərciliyin başlanması XVII əsrin 20-ci illərində səfəvilərin osmanlılarla müharibəyə başlamasına imkan verdi
Şah I Səfinin hakimiyyəti. Şah I Səfi hakimiyyəti dövründə Azərbaycanın idarəsində xeyli dəyişiklik etdi, Rüstəm xanı Azərbaycan bəylərbəyi və Təbriz hakimi təyin etdi, Səfəvi-Osmanlı müharibəsini uğurla davam etdirdi, İrəvan qalasını osmanlılardan azad etdi, Bağdad şəhəri Osmanlılar tərəfindən tutuldu, Səfəvilər dövləti ilə Osmanlılar arasında Qəsri-Şirin sülhünü imzaladı
Osmanlıların İrəvanı və Təbrizi ələ keçirməsi 1635 Şah I Səfinin İrəvan qalasını Osmanlılardan azad etməsi 1638 Bağdad şəhərinin Osmanlılar tərəfindən tutulması 1639 17 may Qəsri-Şirin sülhü. Sülhün şərtlərinə əsasən Səfəvi-Osmanlı müharibəsinə son qoyuldu, Ərəb İraqı osmanlılarda, Zəncir qalasından şərqdəki torpaqlar Səfəvilərdə qaldı, Səfəvilər Van və Qars qalalarına, həmçinin Ahalsıxa hücüm etməyəcəklərinə dair təminat verdilər. Qəsri-Şirin sülhü ilə 1555-ci il Amasiya sülhünün şərtləri təsdiq olundu
1642-1666 Şah II Abbasın hakimiyyəti. Şah II Abbasın dövründə Səfəvilər dövlətinin Rusiya ilə ticarət əlaqələri genişləndi, Rusiya Xəzər dənizi hövzəsində möhkəmlənməyə can atdı, rusların Şimali Qafqazda qalalar tikdirməsinə mane olmaq məqsədilə xüsusi fərman verildi, Rusiya ilə Səfəvilər dövləti arasında sərhədd toqquşması baş verdi, şah fərmanı ilə cüftbaşı vergisi soyurqal torpaqlarından alınmadı
Kazakların Fərəhabad taciri Hacı Bağırı qarət etməsi 1653 Səfəvi hərbi hissələri ilə ruslar arasında toqquşma baş verməsi 1653-1662 Səfəvi-Rusiya münaqişəsi. Rusiyanın Şimali Qafqazda qalalar tikdirməyə başlaması Səfəvi-Rusiya münaqişəsinə səbəb olmuşdu
Səyyah Şardenin İrəvanda, xan sarayında üçhissəli tamaşaya baxması və onu “Şərqin operası” adlandırması 1667 4 yanvar Şamaxıda zəlzələ baş verməsi 1667-1694 Şah Süleymanın hakimiyyəti. Şah Süleymanın dövründə Rusiya ilə Səfəvi dövləti arasında ticarət müqaviləsi bağlandı, Rusiya ilə Volqa-Xəzər yolu vasitəsilə ticarət əlaqələri genişləndi, rus tacirlərinə xüsusi ehtiram göstərilməsi tapşırıldı, Çuxursəd vilayətində qacar və bayat tayfaları üsyan qaldırdı, Xəzəryanı vilayətlər S.Razinin yürüşlərinə məruz qaldı
Səfəvi-Rusiya ticarət müqaviləsinin imzalanması. Bu müqavilə Səfəvilərin bütün hakimiyyəti dövründə ruslara gömrüksüz ticarət etmək hüququ, karvansaralarda və bazarlarda imtiyazlar verirdi
Stepan Razinin başçılığı ilə don kazaklarının Azərbaycana qarətçi yürüşü 1671 Stepan Razinin Rusiya tərəfindən tutularaq edam edilməsi 1677 Çuxursəd bəylərbəyiliyində Qacar və Bayat tayfalarından olan əsgərlərin üsyan qaldırması. Çuxursəd bəylərbəyi Səfiqulu xan üsyançılar qarşısında davam gətirməyərək qalaya sığınmağa məcbur oldu. Lakin tezliklə Səfəvi hökmdarı Şah Süleymanın təyin etdiyi yeni bəylərbəyi üsyanı yatırdı
müstəqilliyə can atmağa başladılar, hakimiyyətə qarşı xalq hərəkatı gücləndi, ölkədə üsyanlar başladı, Şirvanda Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|