İBTİDAİ İcma quruluşU
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1735 iyun
- AZƏRBAYCAN NADİR ŞAH İMPERİYASININ TƏRKİBİNDƏ XVIII 30-40-cı illəri
- 1736 əvvəlləri
- 1739 sonları
- 1743 əvvəlləri I
- 1743 sonları
- 1743 9 noyabr
- 1747 əvvəlləri
- 1747 19 iyun
1735 21 mart Gəncə müqaviləsi. Rusiya ilə Səfəvi dövləti arasında imzalanan müqavilənin şərtlərinə əsasən rus qoşunu Xəzəryanı vilayətləri tamamilə tərk etməli idi
Üçmüədzinin şimal-şərqində Səfəvi və Osmanlı qoşunu arasında döyüş baş verməsi. Nadir xanın qələbə qazanması
Nadir xan tərəfindən Səfəvilər dövlətinin varlığına son qoyulması
XVIII 30-40-cı illəri Azərbaycanda Nadirin hakimiyyətinə qarşı xalq çıxışları baş verməsi 1734 İlk dəfə Astaranın yoxsul kəndlilərinin Nadir xana qarşı üsyan qaldırması 1734
Şəkinin Biləcik kəndinin əhalisinin Nadir xana qarşı üsyan qaldırması 1735 fevral Nadir xanın cəza dəstələrinin Car, Biləcik, Şamaxı və Astara üsyanlarını yatırması və Dərbəndə qədər olan əraziləri hakimiyyət əleyhinə olan qüvvələrdən təmizləməsi
Nadir xanın sonuncu Səfəvi hökmdarı Şah III Abbası öldürtməsi 1736 mart Suqavuşan qurultayının keçirilməsi. Suqavuşan qurultay nəticəsində Nadir xan özünü İranın şahı elan etdi. Bununla Səfəvilərin sülaləsinin hakimiyyətinə son qoyuldu. Qurultayda Nadirin şah seçilməsinə qarşı çıxan feodallar ailələr ilə birlikdə Xorasana sürgün edildilər, Qazax, Şəmşəddil və Borçalı mahalları Kartli hakiminin tabeliyinə verildi, Qarabağ məliklikləri isə Gəncə bəylərbəyliyinə tabe edildi 1736-1747 Azərbaycan torpaqlarının Nadir şah imperiyasının tərkibində qalması 1737 Nadir şahın əmri ilə rəiyyətin hərbi qulluğa çağırılması 1737 Nadir şahın Hindistana və Mərkəzi Asiyaya yürüş etməsi 1738 Nadir şahın ölkədə olmamasından istifadə edən Azərbaycanın şimal-qərb bölgəsinin əhalisinin Nadir şahın kakimiyyətinə qarşı yenidən silaha əl atması
Divanə İbrahim və Xəlilin başçılığı ilə Carda Nadir şaha qarşı ən böyük üsyan baş verməsi. Üsyanı yatırmaq üçün Nadir şahın qardaşı İbrahim xan böyük ordu ilə Cara gəlsədə qanlı döyüş nəticəsində şahın qoşun darmadağın edildi və İbrahim xan öldürüldü 1739 sonları Mirzə Səfi xanın başçılığı ilə şah qoşununun Car üsyanın qismən yatırması 1741 Nadir şahın Hacı Çələbini Şəki əyalətinə vəkil təyin etməsi 1741 yay Nadir şahın Azərbaycanın şimal-şərq bölgəsinə yürüşü 1743-1744 Nadir şah rejiminə qarşı Şirvan, Şəki, Təbriz, Xoy və Salmasda yeni üsyanlar baş verməsi 1743 əvvəlləri I Sam Mirzənin başçılığı ilə Şirvanda Nadir şaha qarşı üsyan baş verməsi 1743
Nadir şahın I Sam Mirzə üsyanını yatırmaq üçün oğlu Nəsrullah Mirzəni Şamaxıya göndərməsi 1743 oktyabr Şirvan üsyançılarının Ağsu şəhərini tutaraq şahın vergi toplayanlarını qovması və II Sam Mirzəni oraya dəvət etməsi. Ağsuya gələn kimi II Sam Mirzəni ağır verigləri ləğv etdi və ə halidən az miqdarda vergi toplanması barədə göstəriş verdi
Şamaxı yaxınlığında Şirvan düzənliyində döyüş. Döyüş nəticəsində I Sam Mirzənin qoşunu darmadağın edildi və Nəsrullah Mirzə Şamaxıda Nadir şah idarə üsulunu bərpa etdi 1743 sonları II Sam Mirzənin Şirvan üsyanına başçılıq etməsi 1743 oktyabr Şirvan üsyançılarının Ağsu şəhərini tutaraq Nadir şahın vergi toplayanlarını qovması və II Sam Mirzəni oraya dəvət etməsi
yatırdı, II Sam Mirzə isə məğlub olaraq Gürcüstana qaçdı. Məğlub olaraq Gürcüstana qaçan II Sam Mirzəni Kartili-Kaxetiya çarı Teymuraz əsir alaraq Nəsrullah Mirzənin düşərgəsinə göndərdi. Nadir şah II Sam Mirzənin tutulmasında köməyinə və digər xidmətlərinə görə Araqvi vilayətini Teymuraza hədiyyə etdi 1743 Hacı Çələbinin məlik Nəcəfi öldürərək şahın adamlarını Şəkidən qovması və Şəki vilayətini müstəqil xanlıq, özünü isə xan elan etməsi
Bərdəyə doğru geri çəkildi 1746 “Gələsən-Görəsən” qalasının müdafiəçilərinin Nadir şaha tabe olması. “Gələsən-Görəsən” qalasının müdafiəçilərinin Nadir şaha tabe olmasının səbəbi qalada ərzaq ehtiyyatının tükənməsi idi. Odur ki, Hacı Çələbi vəkil vəzifəsində qalmaqla Nadir şaha güzəşdə gedib, onun hakimiyyətini tanımağa məcbur oldu
Nadir şahın sui-qəsd nəticəsində öldürülməsi. Nadir şahın öldürülməsindən sonra onun yaratdığı imperiya süqut etdi, İran dövlətini yenidən ara müharibələri bürüdü, Azərbaycan ərazisi xanlıqlara, sultanlıqlara və məlikliklərə parçalandı. Nadir şah dövlətinin süqutunun səbəbi aramsız müharibələr, iqtisadi vəziyyətin ağırlığı və sosial-qruplar arasındakı ziddiyyətlər olmuşdur
Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|