İCTİMAİ elmləR 2009
Yüklə 0,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İctimai elmərin tədris məqsədi şagirdin vətənpərvər və məsuliyyətli vətəndaş kimi formalaşmasından ibarətdir. Həmin məqsədə çatmaq üçün tədris prosesi
- Spesifik bacarıqlar
- Ümumi bacarıqlar
- İbtidai pillə
| İCTİMAİ ELMLƏR İctimai elmlər 2009 Gir. İ.E. - 1 Məktəbdə Gürcüstan tarixi, Gürcüstan coğrafiyası və digər ictimai elmlər Məqsəd və məsələlər İctimai elmlərin fənn qrupuna oxşar məqsəd, məzmun və tədris metodları olan intizamlar – tarix, coğrafiya və mülki təhsil daxil edilir. Ümumi təhsilin hər üç pilləsində (ibtidai, baza və orta pillələrdə) həmin fənlər şagirdin yaş xüsusiyyətləri və imkanlarını nəzərə almaqla uyğunlaşdırılmış şəkildə tədris edilir. Tədris prosesi irs və ardıcıllıq prinsipi əsasında qurulub.
Keçmişdə və hal-hazırda ictimai həyat və inkişafa qarşı marağı oyansın ki, suallar versin, • informasiya toplasın, ideyaları qorusun, cari məsələləri təhlil etsin; Cəmiyyətin fəal və məsuliyyətli üzvü kimi formalaşması və özünəməxsusluğunun təsdiq • edilməsi üçün şagirdlərlə, müəllimlərlə, ictimaiyyət üzvləri ilə ünsiyyət qabiliyyəti inkişaf etdirilsin; Tarix və coğrafiyanı mənimsəmək üçün lazımi bacarıqları və yüksək əxlaqi dəyərləri • təkmilləşdirilsin; Ətraf mühit və bütövlükdə aləmi dərk etməyi asanlaşdırılsın, dünya tarixinin kontekstində • Gürcüstan tarixini dərk etsin, cəmiyyət və ətrafla ünsiyyət haqqında təsəvvürü yaransın; Liberal dəyərlər üzərində qurulan dünyagörüşü və etik əxlaqı formalaşdırılsın. • Doğma ölkəsi və dünyanın əhəmiyyətli tarixi hadisələri və coğrafiyanın tədrisi prosesində şagirdin növbəti bacarıqları inkişaf etdirilməlidir: Spesifik bacarıqlar: Məkan və zamanda istiqamətləndirmə; • tarixi və coğrafi şərh; • tarix-coğrafiya vəsaitlərinin istifadəsi və yaradılması; • zaman-məkan modelinin hazırlnması; • mövqeyin hazırlanması, tənqidi və qorunması. •
problemin dərk edilməsi və əlaqələrin təyin edilməsi; • informasiyanın toplanılması və təşkil edilməsi; • yaradıcılıq bacarığı; • kommunikasiya; • tədqiqat; • problemin həlli; • modelləşdirmə; • oxumaq bacarığı; • əməkdaşlıq. •
İctimai elmlər 2009 Gir. İ.E. - 2 Şagird yüksək əxlaqi dəyərlərlə tərbiyə olunmalıdır: İnsani dəyərlər və hüquqlara hörmət etmək; • Mərhəmət və qayğı; • Vətənə sevgi; • prinsipiallıq və vətəndaşlıq şücaəti; • vicdanlılıq və əməksevərlik; • bərabərlik; • tolerantlıq; • ədalətlilik və qanuna hörmət. • İbtidai pillə İbtidai pilləni başa vurduqdan sonra şagird Gürcüstan və dünyanın əhəmiyyətli tarixi və coğrafi hadisələrimi ayırd etməyi bacarmalıdır; öz yaşadığı mühiti, Gürcüstanın diqqətəlayiq yerlərini, onun rəngarəng mədəniyyətini, təbii ehtiyatlarını və iqtisadi fəaliyyətinin tanınmış sahələrini tanımalıdır. Bu pillədə şagirdə sadə tarixi və coğrafi tədqiqat öyrətməliyik: müxtəlif tarixi-coğrafi vəsaitlərdən (xəritə, qlobus, cədvəl, diaqrama, qrafik, fotoşəkil, sxematik rəsm və sairə) istifadə etmək və onlardan bəzilərinin sadə analoqunu tərtib etmək; sadələşdirilmiş yazı mənbələrinin üzərində iş (mətnin məzmunun çıxarılması; tarixi faktların müqayisəsi-qarşılaşdırmaq). Şagird anlamalıdır ki, tarixi keçmişi təsvir etmək və onu şərh etmək müxtəlif vasitələrlə mümkündür, məs: narativ mənbələr, bədii ədəbiyyat, şifahi ədəbiyyat, fotoşəkillər, kinofilmlər, muzey eksponatları və s. Şagirdin kommunikasiya qabiliyyəti inkişaf etdirilməlidir. O, müzakirə zamanı dəlillər gətirməyi, öz fikrini yığcam şəkildə ötürməyi, sinif diskusiyasında iştirak etməyi, tarixi və coğrafi məsələlərdə təsviri mövzunu yazmağı bacarmalıdır. Uşaq onun üçün yaxın olan sosial qruplar (məktəb, qonşular, dostlar və s.) qarşısında öz hüquq və borclarını bilməlidir. O, sadə istifadədə olan və sağlamlıq təhlükəsizliyi üçün lazım olan vərdiş- bacarıqları bilməlidir: müxtəlif sosial mühitdə əxlaqın etik normalarını bilməlidir. Vacibdir ki, onun başqalarını dinləmək və fərqli fikirlərə hörmətlə yanaşmaq bacarığı inkişaf olunsun. * * * İctimai elmlər ümumi təhsilin hər üç pilləsində icbari fənlərdir (tam ümumi təhsilin hər üç pilləsində Gürcüstan tarixi və siyasi, sosial və iqtisadi coğrafiya kursunda dünya tarixi və coğrafiyasının əhəmiyyətli sualları inteqrallaşdırılmış verilir). V-VI siniflərdə ictimai elmlər inteqral şəkildə “Mənim vətənim” kursu hüdudlarında keçilir. I – VI siniflərdə ictimai elmlərin elementləri digər tədris fənlərinə daxil edilir (gürcü dili və ədəbiyyatı, təbiətşünaslıq və əmək təlimi, riyaziyyat).
İctimai elmlər 2009 Gir. İ.E. - 3 Baza pilləsi Baza pilləsində tarixin, coğrafiyanın, mülki təhsilin, dinin və ictimaiyyətin tədrisi şagirdə insan təcrübəsinin keçmiş zamandan bu günə qədər rəngarəngliyini və eləcə də bəşəriyyətin tapıntılarının fonunda öz ölkəsinin nailiyyətlərini göstərməlidir. Şagirdə həm Gürcüstanın, eləcə də dünyanın siyasi, sosial, mədəni, dini və etnik rəngarəngliyi haqqında informasiya verilməlidir. Bu informasiyaya əsaslanaraq o, keçmişin və müasir dövrün ən əhəmiyyətli tarixi və coğrafi hadisələrin və digər dövrlərin və ictimaiyyətin inkişafının oxşarlığı-fərqliliyini təhlil etməyi bacarmalıdır. Bu pillədə şagirdin tarixi düşüncə bacarığı formalaşdırılmalıdır – tarixi hadisələrin səbəblərini müstəqil şəkildə izah etmək və onun nəticələrini təhlıil etmək; tarixi prosesi müxtəlif tərəfdən (siyasi, sosial, iqtisadi, mədəni, dini) göstərmək; tarixi hadisələr və ya şəxslərin fəaliyyətlərinin fərqli şərhlərinin mövcud məqsədlərinin izahı, fərqli şərhlərin müqayisəsi və qiymətləndirilməsi. Tarixi mənbələrin (tarixi yazılı mənbələr, arxeoloji və ya etnoqrafik material, tarixi mövzu üzərində yaradılan bədii parçalar, fotoşəkillər və s.) axtarılması və onların tənqidi qiymətləndirilməsi (yaxşı olardı ki, tarixi və ya coğrafi materialın axtarılması və hazırlanması zamanı şagird informasiya texnologiyalarından istifadə etsin (internet və CD-rom vasitəsilə informasiyasının axtarılması, kompüter proqramlarının vasitəsilə materialı hazırlamaq və elektron poçtla informasiya mübadiləsi)); tarixi mövzunun yazılması; tarixi mövzu üzərində aparılan diskussiyalar və debatlarda iştirak etmək.
Baza pilləsini başa vurmaq üçün şagird ümumi coğrafi anlayışları bilməlidir: yerli, regional və qlobal səviyyələrdə baş verən təbii, sosial-iqtisadi və ya siyasi proseslərin məkan aspektləri; ərazilərin bölgü prinsipləri; əhalinin, müəssisə və qeyri-müəssisə sahələrinin bölgüsü. O, eləcə də Gürcüstanın coğrafi göstəricilərini (təbii şərtlərin, ehtiyatların, yaşayış məntəqələrinin, təsərrüfat sahələrinin) digər ölkənin göstəriciləri ilə müqayisə etməyi və bunun əsasında oxşarlıq-uyğunluluq və əlaqələri təyin etmək; xəritələrdən və digər coğrafi imkanlardan əldə edilən informasiyanın yoxlanılması və təhlili; sadə tematik xəritələrin tərtib edilməsi; coğrafi düşüncələrin faktlardan fərqləndirilməsi; coğrafi mövzunun yazılması; coğrafi problemlərlə əlaqədar diskussiyalar və debatlarda iştirak etmək; coğrafi fərziyyələri faktlardan ayırmaq. Yuxarıda adı çəkilənlərin öyrənilməsi şagirdə coğrafi biliyi toplamaqda və vərdiş-bacarıqların inkişafında, eləcə də ətrafın mühafizəsi mədəniyyətinin formalaşmasında yardım etməlidir. Liberal-demokrat dəyərlər üzərində əsaslanan vətəndaş tərbiyəsi şagirdə ictimaiyyətin və dövlətin önündə öz hüquq-məsələlərini dərk etməkdə və insan hüquqlarının, idarəçiliyin və iqtisadi inkişaf haqqında əldə edilən nəzəri biliyin gündəlik həyatla uyğnlaşdırmaqda yardım etdirməli; vacib vərdiş- bacarıqları inkişaf etdirməli; öz mövqeyini formalaşdırmaq və müdafiə etməli, öz hərəkətlərini tənqidi qiymətləndirməli, fərqli fikri, milliyyəti, etiqad və mədəniyyəti olan insanlara hörmət etməlidir. * * *
VII – VIII sinifdə ictimai elmlərin tədrisi yenə də - “Gürcüstan və dünya tarixi və coğrafiya” – kursu hüdudlarında davam edir. Bu kursun tədrisi üçün ayrılan həftəlik 5 saat tarix və coğrafiya müəllimləri arasında bölünə bilər. Bu halda saat toru seçilən dərsliyin maksimal şəkildə effektiv prinsipinə əsaslanmalıdır. IX sinifdə Gürcüstan tarixi, Gürcüstan coğrafiyası və mülki təhsil ayrı- ayrı fənlər kimi tədris olunmalıdır.
Yüklə 0,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|