İ.Əliyev, N. Ağamalıyeva, Ş. Alışanh m ə s’ul redaktor
Yüklə 28,56 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- REDAKTO RDAN
niyyətini hər vasitə ilə inkişaf e td irm ə k xətti yeridil- mişdir. Çoxlu sayda müxtəlif xalqların yaşadığı Azərbaycan Cümhuriyyətində dövlət və cəmiyyət həyatının əksər problemlərinin həlli milli rəng alırdı. Ü m u m i m ədəni səviyyənin yüksəkliyi, kompromisslərə g e tm ə k bacarığı, hökumətin göstərdiyi dəyanət m eydana çıxan ziddiyyət- lərin tezliklə aradan qaldırılmasına k ö m ə k edir, bunların həllinin sivilizasiyalı yollarını tapırdı. Ü m um iyyətlə , başqa xalqların hüquqlarına və azadlıqlarına təcavüz etm ək mə’nasında milli döyüşkənlik Azərbaycan C üm huriyyətinə xas deyildi, burada Azərbaycan m iqyasında milli mənafelərin ahəngdarlığı gözlənmiş, milli h ə m r ə ’ylik şüarı xalqlar arasındakı münasibətlərə d ə aid edilmişdi. Bu gün Azərbaycan Respublikasının milli m ü nasibətlər sahəsində siyasəti bu xəttin yeni tarixi ş ə r a itd ə davam və inkişaf etdirilməsidir. Prezident H e y d ə r Əliyevin dediyi kimi: "Dövlət nə q ədər çox xalqı birləşdirsə, bir o qədər zəngin olur, çünki onların h ə r biri üm um dünya mədəniyyətinə və sivilizasiyasına öz töhfəsini verir. Azərbaycanda millətlər arasında olan ə la q ə lə r m eh rib a n dostluq əlaqələridir, bir-birinə h örm ət, e h tira m əlaqələ- ridir. Ona görə də Azərbaycanın xüsusiyyətini, çoxmillətli ölkə xüsusiyyətini, çoxdilli ölkə xüsusiyyətini qoruyub saxlamaq bizim borcumuzdur, gənclərimizin vəzifəsidir". Bu günkü Azərbaycan dövlətini A z ərb ay c an Xalq Cümhuriyyəti ilə müqayisə e d ə rk ən , çox zaman ən’ənələrə sədaqətdən, varislikdən danışılır, h əm d ə bu zaman unutmaq olmaz ki, söhbət h ü q u q i varislikdən deyil, prinsiplərin, ə n ’ənələrin varisliyindən g edir. Bu varislik missiyasını layiqincə yerinə y e tirm ə k ü ç ü n Xalq Cümhuriyyətinin təcrübəsini mexaniki s u r ə td ə d övrüm üzə köçürmək deyil, yeni tarixi-siyasi və m əd ən i reallıqları, konkret şəraiti nəzərə almaqla müasirliyə uyğunlaşdıraraq tətbiq etmək lazımdır. Daxili ziddiyyətlər və başlıcası isə xarici təcavüz nəticəsində Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti s ü q u t etsə də, onun fəaliyyəti Azərbaycan xalqının sonrakı tarixi taleyi ü ç ü n m ü h ü m əhəm iyyətə malik idi. 1920-ci ilin a p relin d ə e ’lan edilmiş A z ərbaycan Sovet Sosialist R espublikası siyasi müstəqilliyini qoruyub saxlayacağını bildırmişdi. SSRİ-nin y aranm ası ilə A zərbaycan müstə- qilliyini faktiki o lara q itirsə də, formai o laraq, öz müstəqilliyini saxlamışdı, həm çinin dövlətin atributları olan konstitusiyaya, əraziyə, sə rh ə d lo rə malik idi. Məhz dövlətçilik ə n ’ən ə lə rin in mövcudluğu, icbari təhsil, m ədəni səviyyənin və k a d r potensialım n olması Azər- baycan xalqına öz dövlətini, m ədəniyyətini, milli mənliyini q o r u m a ğ a im kan verdi. P rezidentim iz H e ydər Əliyevin dediyi kimi, "xalqımız bu dövrdə - X X əsrin əvvəlindən indiyədək çox şərəfli bir yol keçm işdir. Bu yol d a o n d a n ib a rə td ir ki, xalqımızın m ədəni, təhsil səviyyəsi artm ış, m ədəniyyətim iz yüksəlmiş, elmimiz, böyük iqtisadi potensialım ız yaranm ışdır. X alqım ızm həyat tə rz in d ə , d ü n y a g ö r ü ş ü n d ə böyük dəyişikliklər əm ələ gəlmiş, böyük bir siyasi-ictimai proses başlanmışdır." Ə g ə r X X əsrin əvvəlində xalqımız milli azadlıq, dövlət m üstəqilliyi y o lu n d a ilk d ə f ə böyük addım atıbsa, XX əsrin so n u n d a m i l l i , azadlığa, dövlət m üştəqilliyinə tam nail o lm u şd u r. A z ə rb a y c a n xalqının öz ru h u n d a n doğan, milli-azadlıq h ə r ə k a t ı n m y e k u n u kimi y a r a n a n A zərbaycan Cüm hu- riyyəti xalq hakim iyyətli respublika formasını, üm um bə- şəri tə r ə q q i n in h əm Q ərb, h əm d ə Şərq meyllərini ö zü n d ə birləşdirdi. M .R ə su lz ad ə "Əsrimizin Səyavuşu" ə s ə rin d ə yazırdı: "Azərbaycan Cüm huriyyətinin əsas idarəsi b ü tü n v ə tə n d a ş la rın b ə ra b ə rh ü q u q la yaşaması ü z ə rin d ə q u ru lm u şd u ... Millət məclisi, m əm lək ətin bütün sinif v ə m illətlərini təmsil edib, dövlətin ta m a m ə n taleyinə h ak im idi. Onsuz heç bir m ə srə f yapılmaz, heç bir m ü h a rib ə başlanm az, heç bir barışıq bağlanm azdı. I l ö k u m ə t m əclisin e’tim adını q a z a n a n d a qalır, itirəndə d ü şü rd ü . O r t a d a h akim o laca q v a s itə - vəzifə d ə yox idi. P a r l a m e n t hakim iyyəti m ü tlə q idi. B urada A v ro p a d a tə tbiq ed ilm əyən həqiqi bir X a lq Cüm huriyyəti qurul- muşdu". Xalq Cümhuriyyoti devrildikdən sonra A zərb ay c an 70 il Sovet totalitarizmi vo bolşevik eksp e rim e n tlə ri şoraitindo yaşadı. Respublikaçılıq ideyası xalqın fikrində dorin iz buraxdığından ondan bütövlükdo im tina edilmodi. Formal olaraq Azorbaycan Sovet Sosialist Respublikası adlanan dövlət Sovetlər Birliyi idarəçilik m exanizminin tərkib hissosinə çevrilmişdi. 80-ci illərin ikinci yarısında gcnişlonon Azərbaycan milli və d e m o k ra tik horokatı 1918-1920-ci illərdo olmuş Xalq C üm huriyyotinin tarixino vo ən’ənolərino qayıdış fonunda baş verdi. 1918-ci ildə ucaldılmış üç rongli, ay-ulduzlu milli bayraq çağdaş müstoqillik hərokatının cazibə qüvvəsino çevrildi. 1990-cı ilin mayında demokratik qüvvolorin tolobi ilo 1918-ci ildo Azorbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yarandığı gün - 28 may günü - Azərbaycan dövlotçiliyinin borpası günü c’lan cdildi. 1991-ci ilin fevralında A zorbaycan Xalq Cümhuriyyotinin üçrəngli bayrağı çağdaş Azorbaycan Rcspublikasının Dövlət bayrağı kimi təsdiq edildi. Elo homin ilin 30 avqustunda Azərbaycan R espublikası Ali Soveti 1920-ci ilin aprelində itirilmiş "Azərbaycan Respublikasının dövlot müstəqilliyini borpa etm ok haqqında bəyanat", oktyabrın 18-do iso "Azərbaycan Respublikasının Dövlət Müstoqilliyi h aq q ın d a Konstitu- siya aktı" qobul etdi. Beləliklə, XXI osrin astan a sın d a Azorbaycan öz tarixi yolunu birdəfəlik müoyyonloşdirdi. Bu, müstoqillik, azadlıq və dem okratiya yoludur. Ilom in yolun başlanğıcını bu il dövlat fraşçısının fərm anı ilə 80 illiyi geniş qeyd edilon Azərbaycan X a lq Cüm huriyyoti qoymuşdur. F Ə R A M Ə Z M A Q S U D O V , A zərbaycan E lm lər Akaılcm iyasıııın P rczid en ti REDAKTO RDAN Bu ə sə r Ş ərq d o və bü tü n türk dünyasında yaranm ış ilk d e m o k ra tik respublikanın - Azərbaycan Xalq C üm huriyyətinin tarixino həsr olunm uş ilk ümumiləşdi- rilmiş v ə n isb ətən tam am lan m ış əsərdir. A zərb ay c an X alq C üm huriyyətinin tarixi əhəmiyyətinin səciyyələndirilm əsində A z ərbaycan Respublikasının möh- tərəm P re z id e n ti Il e y d ə r Əliyev conablarının "Müstəqillik yolu: "Seçilmiş fikirlor" (Bakı, 1997) və 3 cildlik "Müstəqilliyimiz obədidir" (Bakı, 1997) əsə rlərində ifadə olunm uş m ülahizəlori bizim üçün əsas istiqam ət o lm uşdur. K itabın yazılması prosesindo m üəlliflər kollektivi o dövrün tarixino həsr o lu n m u ş çoxsaylı to d qiqatla rdan b əh rələn m işd ir. R espublika arxivlərinin - Azərbaycan R espublikası D övlət Arxivinin (A R D A ), Azorbaycan Respublikası Dövlot Tarix Arxivinin (A R D T A ), Azor- baycan R espublikası Dövlət Siyasi P artiyalar vo İctimai I l ə r ə k a t l a r Arxivinin (A R D S P İIIA ), Azorbaycan Rcspub- likası Dövlot Ədəbiyyat vo İncosonət Arxivinin (A R D Ə İA ), h abe lo G ü rc ü s ta n Respublikası Dövlət Tarix Arxivinin ( G Ü R D T A ) , Rusiya Federasiyası Dövlot Arxivinin ( R F D A ) vo R usiya Ö rdusu Dövlot Arxivinin (R O D A ) m a te r ia lla rı əsorin yazılmasında əsas monbo bazası o lm u ş d u r. Ə s ə r d ə o d ö v rü n çoxsayh m otb u at m ateria lla rın d an da geniş istifa d ə edilm işdir. K itab d a tosvir olunan hadisələ rin obyektiv işıqlandırılması moqsodilo, m üəlliflər kollektivi "Azərbaycan" (A z ərba ycan vo rus dillorində), "Kaspi", " Z nam ya truda", "İskra", "Açıq söz", "Naş put", "Zarya", " İttih a d ” (A zorbaycan və rus dillərində), "Nabat", "İstiqlal" və s. kimi rəsmi və partiya motbn Yüklə 28,56 Kb. Dostları ilə paylaş:
|