1917-ci ilin s e n t y a b r ın d a bu k o m ito y ə s e ç k ilə r k e ç irildi.
O n u n
m ü s ə l m a n
s o s ia l - d e m o k r a t la r ı n ı
m ü d a f i ə
e d ə n
üzvləri k o m i tə n in t ə r k i b i n o hor siyasi p a r ti y a d a n bir
n ə f ə r, k ə n d lilo rin 3 n o fə r, fə h lə lo rin 3 n ə f ə r n ü m a y ə n -
dəsini daxil e t m ə k təklifi ilə çıxış e td i l ə r . İ c la s la rd a n
birin d ə
çıxış
e d ə n
N . N ə r im a n o v f ə h lə
v ə
k əndli
n ü m a y ə n d ə l ə r i
iştir a k e t m ə d ik lo r i n ə g ö ro yeni seçkiləri
t ə ’x irə
salm ağı
t ə k l i f
e t d i .
L a k in
ü m u m i
yığıncaq
M .R ə s u l z a d ə n i n
tək lifin i
m ü d a f i ə
e td i
və
seçkiləri
k e ç ir d i.35
Y e n i
h e y ’ə t d ə
m ü sa v a tç ıla r ın ,
ittih a d ç ıla rın ,
m ü s ə l m a n e s e rlə rin , h ə m ç in in B a k ıd a fəaliyyət g ö s t ə r ə n
V o lq ab o y u t a t a r l a r ı n ı n "Birlik" tə ş k ila tın ın n ü m a y ə n d ə lə ri
vardı. A v q u s t u n s o n l a r ı n d a m ü h a r i b ə n in ə ld o n saldığı
R u siy a d a iq tis a d i v ə siyasi vəziyyət pisləşdi. Bu ş ə r a itd ə
L .Q .K o rn ilo v
M ü v ə q q ə ti
h ö k u m ə ti
d e v irm ə y ə
cəhd
g ö stə rd i. G e n e r a l K orııilovun qiyamı d e m ə k o l a r ki.
b ü tü n
siyasi
p a r ti y a la r
to rə f in d ə n
pisləndi.
E s e r lə r
yaxınlaşan to h lü k ə q a rşısın d a b ü tü n qü v v ələri ək sinqilabla
m ü b a riz ə y ə y ö n o ltm ə k ü çü n sosialistləri k ö h n ə ixtilafları
u n u tm a ğ a , b ü tü n ra y o n la rd a o n la rın daxil olacağı xüsusi
S ovetlər y a r a t m a ğ a ça ğ ırırd ı. M e n ş e v ik lə r in və ese rlərin
t ə ’kidi
ilə
B akı
Sovetinin
İcraiyyə
K om itəsi
İctim ai
tə ş k ila tla rın İcraiyyə K o m itə s in ə t a b e o la n "Ə ksinqilaba
qarşı m ü b a riz ə üzro M ə rk ə z i büro" yarad ılm a sı h a q q ın d a
q o ra r qobul e td i. Bu q ə r a r b ü ro n u n m ü s təq il o rq a n
olm asını tələb e d ə n bolşeviklərin e ’tira z ın a səb ə b oldu.
M ü b a riz ə qızışdı. B olşeviklər Sovetin 1917-ci il 30 avqust
tarixli iclasında öz təkliflorini yenidon iroli s ü rd ü lə r və
cse rlərin to ro d d ü d ü o n la ra 63 səso qarşı 94 səslə bu
toklifi keçirm oyo im k a n v e r d i.36
1917-ci
il se n ty a b rın
1-də Sovetin
qapalı iclasında
m cnşcviklorin
toşobbüsü
ilə
bolşevik
q o tn a m ə s i
loğv
olundu.
Sovet
m üvəq q o ti
h ö k u m ə to
tam
e ’tim ad
göstordiyini bildirdi.37 Bu h a ld a m e nşeviklor Kornilov
qiyam ına qarşı çıxış e d ə n burjuaziya q ru p ları ilə birgo
h ərokot siyasəti yeridirdilor.
E s e r lə r p artiy a sı Şurası ö zünün 1917-ci il 30 avqust
tarixli
iclasın d a
əksinqilabla
m übarizə
üçün
büro
yaradılm a sı h a q q ı n d a Bakı Soveti İcraiyyə Komitosinin
tə ş ə b b ü s ü n ü m ü d a f i ə etd i. Milli p artiy a la ra m ünasibətdo
öz ta k t ik a s ı n a sadiq qalan Sovet öz eser nüm ayondo-
lərinin bu k o m ito d o iştirakını arzu o lu n m az hesab edirdi.
A n c a q h a d isə lə rin so n ra k ı gedişi kornilovçuluğa qarşı
m ü b a riz ə d ə K o m itə n in qətiyyət göstordiyini sübut etdi.
M ü sə lm a n la r, xüsusilə C ənubi Q a fq a z m üsolm anları üçün
K ornilov
qiyam ı
son
d ə r ə c ə
n a r a h a tç ıh q
mənbəyino
çevrildi, ç ü n k i o n u n baş tutacağı təq d ird ə , m üsəlm anların
m uxtariyyət ü m id lə rin ə son qoyula bilərdi.
M ü s ə lm a n ictim ai təşk ilatları Şurasının Bakı İcraiyyo
K o m itəsi 1917-ci il avqu stu n 29-da əksinqilabi qiyamı
q ətiyyətlə
pislədi
vo
M ü v ə q q ə ti
hökum oti
tam am ilə
m ü d a fio etdiyini bildirdi.
B akının m üsolm an
ra y onla rında "Müsavat" partiyası
t ə r ə f i n d ə n m itin q lə r təşkil edildi, onun s e n ty a b n n 1-do
keçirilən k o n fr a n s ın d a isə inqilabı m ü d a fiə etm ok üçün
p artiy a
M ərkozi
K om itosinin
lazım
gəldikdo
partiya
ü zvlərinə silaha əl a t m a q çağırışı da daxil olm aqla
b ü tü n z ə ru ri təd b irləri görməsi h aq q ın d a qorar qəbul
etd i. L akin bu da e s e r vo m enşeviklərin Azərbaycan
milli
h ə r ə k a t ı n a
m ü n a sib ə tin ə
dəyişiklik
gotirmədi.
K ornilov g ü n lə r i n d ə təşkil olu n m u ş əksinqilaba qarşı
m ü b a riz ə B ü ro s u n a m üsavatçıları daxil etm ədilər. Buna
bax m ay a raq , "Müsavat" fəal m övqe tutdu. Kornilovun
fitn ə k a rh ğ ı
u ğ u rsu z lu q la
q u rta rd ı,
lakin
bu
hadiso
M ü v ə q q ə ti h ö k u m ə tin mövqeyini sarsıtdı. Kornilova qarşı
inqilabi q üvvələrin səforborliyi gedişində yaranm ış şərait,
bolşeviklərin
n ü fu z u n u n
güclonm osinə
köm ək
cdirdi.
O n lar
fə h lə lə rin
h ü q u q u
u ğ ru n d a
Rusiya
sosialist
partiyalarının m ü b a riz ə p ro q ra m ın a tə ro fd a r çıxdılar və
sentyabrın s o n la rın d a B akıda başlanmış ümumi to’tili
tam m ü d a fiə etd ilə r. Bakı Sovetində vəziyyət gərginloşdi.
B ütün ölk ə kimi, Sovet də həyəcan içindo idi. Siyasi
hadisələ r çox s ü r ’əlo dəyişilir və kütləlor torəfindon tam
d ərk o l u n m u rd u . A z ərbayc anın siyasi xəritəsində foallıq
Dostları ilə paylaş: |