Ii liceum Ogólnokształcące im
Yüklə 0,68 Mb.
|
|
Rzeczowniki i przymiotniki rodzaju nijakiego zakończone w nom.sing. na - um.
Słówka:
medicus, i – lekarz doctus, a, um – uczony, -a ,-e puer, pueri – chłopiec aeger, aegra, aegrum – chory,-a,-e remedium, i – środek leczniczy bonus,a,um – dobry,-a,-e Quo? – dokąd? Ubi? – gdzie? Na pytanie quo odpowiada accusativus. Na pytanie ubi odpowiada ablativus. - in silvam propero – idę do lasu - in oppidum venio – przybywam do miasta - in schola sum – jestem w szkole - in oppido habito – mieszkam w mieście Publius aeger est Publius, domĭni Romani filius, cum amīco in silva et in campo ambŭlat. Forte amīcus Publii ocŭlum sagittā vulnĕrat. Servi puĕrum misĕrum cito in villam portant. Publii parentes deos et deas orant. Amici Publii vitae timent. Sed mox medĭcus clarus in villam intrat. Domĭnus: “Medĭce”– inquit – “filium meum sanāre potes. Nam fama tua magna est”. Medĭcus Publii ocŭlum curat. Laetus domĭnus medĭco pecūniam magnam dat. Tota familia deis gratias agit, nam Publius salvus est. dominus, i – pan Romanus,a, um – rzymski filius, i – syn cum ( z abl.) – z, razem z amicus, i – przyjaciel in - do, na, w campus, i – pole, plac ambulo, -are – spacerować forte – przypadkiem oculus,i – oko vulnero, -are – ranić servus, i – niewolnik miser, era, erum – biedny, nieszczęśliwy cito – szybko villa, -ae – dwór wiejski porto, -are – nieść parentes, um (III dekl.) – rodzice vita, ae – życie timeo, -ere – bać się mox – wkrótce intro, -are – wchodzić inquit – rzecze, powiada meus, a, um – mój sano, -are – uzdrawiać possum, posse – móc (potes – możesz) nam – bowiem, bo fama, ae - sława tuus, tua, tuum – twój magnus, a, um - wielki curo, -are – leczyć laetus, a, um – wesoły, radosny pecunia, ae – pieniądze totus, a,um – cały gratias agĕre - dziękować salvus, a,um – ocalony
De remediis Bacterĭa et Zoophaginĕae multos morbos evŏcant. Adversus morbos medĭci remedia varia adhĭbent. Antibiotĭca, sulfonamīda, remedia antipyretĭca, hypnotĭca, sedatīva, diuretĭca, purgatīva aegrotis saepe salūti sunt. Multa remedia e plantis medicatis praeparantur, velut: guttae, pilŭlae, tabulettae, extracta, infūsa, decocta, tinctūrae, unguenta, linimenta ceteraque. Sed medicis sententia antiqua nota est: Contra vim mortis non est medicamen in hortis. Bacterium,i - pałeczka, bakteria Zoophagineae,arum – (pl.) – wirusy chorobotwórcze evoco, -are – wywoływać morbus, i – choroba adversus (z acc.) – przeciw varius,a,um – różny adhibeo,-ere - użyć, zastosować antibioticum, i – antybiotyk sulfonamida –orum (pl.) – sulfonamidy antipyreticus,a,um – przeciwgorączkowy hypnoticus, a,um – nasenny sedativus,a,um – uspokajający diureticus, a,um – moczopędny purgativus,a,um – przeczyszczający saepe – często aegrotus, i – chory, pacjent saluti esse – przynosić ratunek praeparantur (passivum) – są przygotowywane velut – tak, jak gutta, ae - kropla pilula,ae – pigułka tabuletta,ae – tabletka extractum,i – wyciąg infusum, i – napar decoctum, i – wywar tinctura,ae – nalewka unguentum,i – maść linimentum,i – mazidło ceteraque – i inne sed – lecz notus, a, um – znany contra ( z acc.) – przeciwko vis (acc. vim) - siła mors, mortis – śmierć medicamen, inis – lekarstwo hortus, i - ogród Lectio quinta (V) Osobliwości odmiany deklinacji I i II Poznaliśmy regularną odmianę rzeczowników i przymiotników deklinacji I i II. Czas na wyjątki, ponieważ jak mawiali starożytni Rzymianie: Nulla regula sine exceptione. I tak:
Wzór odmiany femininum
masculinum
Inne przykłady:
oraz rzeczowniki rodzaju nijakiego (neutra) zakończone w nom.sing. na –on (zakończenie –on powtarza się w acc.sing. i voc.sing.) Mogą one także występować w zlatynizowanej formie z zakończeniem –um, np.:
Wzór odmiany:
Ćwiczenie: Dodaj odpowiednie zakończenia przymiotników, kierując się rodzajem, przypadkiem i liczbą rzeczowników:
Lectio sexta (VI) Złożenia z czasownikiem „esse”. Indicativus praesentis, imperfecti, futuri activi Czasownik posiłkowy „esse” tworzy następujące złożenia:
W złożeniach odmienia się tylko czasownik posiłkowy, przedrostek pozostaje bez zmian. Czasowniki possum i prosum mają drobne zmiany w przedrostkach (patrz: tabelka). Tabelka podaje odmianę czasownika esse i złożeń:
Indicativus praesentis activi
Indicativus imperfecti activi
Indicativus futuri activi
Quintus scholam frequentat Quintus novem annos natus est. Una cum amicis scholam frequentat. In schola multi pueri adsunt, sed puellae absunt. In scholis Romanis puellae desunt, nam puellae domi manent. Quintus cum amicis non solum discit, sed etiam multos ludos excogitat. Pueris saepe Publius, puer magnus et laetus, praeest. Sed hodie pueri maesti sunt, nam Publius in schola abest. „Fortasse Publius aeger est“ – Quintus cogitat. „Itaque amicum visitare et ei prodesse possum“. novem – dziewięć annus, i – rok X annos natus esse – mieć X lat una – razem schola, ae – szkoła frequento,-are – uczęszczać domi – w domu maneo, -ere - pozostać non solum ... sed etiam – nie tylko ... lecz także disco, -ere –uczyć się (III kon.) ludus,i - zabawa excogito,-are – wymyślać saepe - często laetus, a, um – wesoły hodie - dzisiaj maestus, a, um – smutny fortasse – może itaque – przeto, zatem visito, -are – odwiedzać ei – jemu, mu (dat.) Sententiae Frustra vivit, qui nemini prodest. Na próżno żyje ten, kto nikomu nie pomaga. Aut prodesse volunt aut delectare poetae (Horatius, Ars poetica) Poeci chcą przynosić pożytek lub przyjemność. Non omnia possumus omnes. (Vergilius) Nie wszystko możemy wszyscy. Qui potest mortem metuens esse non miser? Kto bojąc się śmierci może być szczęśliwy? Ćwiczenie: Przetłumacz na łacinę, zachowując czas gramatyczny:
Lectio septima (VII) Dativus possessivus De scriba beato Scriba antiquus vitam suam laudat. „Ego scriba eram. Scribārum vita beata est. Agricolārum et nautārum et poetārum vita non tam beata est. Agricolae humum arĭdam arant. In pulchrārum ficōrum umbrā raro sedēre possunt. Numquam otium eis est. Nautae ad longinquam Aegyptum navĭgant et adversus saevos piratas saepe pugnant. Multae lauri poetis claris non desunt, sed poetae non semper clari sunt. Ego domĭni mei negotiis intersum. Pecunia mihi semper est.” laudo, - are – chwalić vita,ae - życie beatus, a, um – szczęśliwy tam - tak humus, i f - ziemia, gleba aridus, -a, - um – suchy, wyschły aro, -are - orać ficus, i - figa umbra, ae – cień raro – rzadko sedeo, -ere – siedzieć numquam – nigdy otium, i – odpoczynek, wolny czas eis – dat. „im“ longinquus, a, um – odległy navigo, -are – żeglować adversus – z acc. – przeciwko saevus, a, um – srogi, straszny saepe – często pugno, -are – walczyć laurus, i – wawrzyn clarus, a, um – sławny negotium, i – praca, obowiązek mihi – dat. – „mi” Dativus possessivus – celownik dzierżawczy Posiadanie można wyrazić w łacinie w dwojaki sposób:
Scribae pecunia magna est. Pisarz ma dużo pieniędzy. Populis antiquis multi dei sunt. Starożytne narody mają wielu bogów. Agricolis numquam otium est. Rolnicy nigdy nie mają odpoczynku. Sententiae Ignavis semper feriae (sunt). Lenie mają zawsze wakacje. Otia post negotia. Odpoczynek po pracy (najpierw obowiązek, potem przyjemność). Rarus fortuna sua contentus. Mało kto jest zadowolony ze swego losu. Lectio octava (VIII) Indicativus praesentis passivi czasowników koniugacji I, II i IV. Stronę bierną (passivum) tworzymy przez dodanie do tematu czasownika specjalnych końcówek. W czasie teraźniejszym (indicativus praesentis passivi) w 1. osobie dodajemy jeszcze samogłoskę „o”. W koniugacji IV, w 3. osobie liczby mnogiej, występuje spójka „u”, znana nam już ze strony czynnej. Końcówki strony biernej
Przykładowa odmiana czasowników koniugacji I,II i IV w stronie biernej czasu teraźniejszego (indicativus praesentis passivi).
Infinitivus praesentis passisvi ma końcówkę - ri:
Zamiana strony czynnej na bierną
Przy rzeczownikach oznaczających istoty ożywione dodajemy przyimek ab (przed samogłoskami) lub a (przed spółgłoskami), który łączy się z ablatiwem. Przy rzeczownikach nieożywionych jest to sam ablativus, np.: Ficus magna campum ornat. (activum) Campus fico magna ornatur. (passivum) Musculi sceleton movent. (activum) Sceleton musculis movetur. (passivum) musculus, i – mięsień moveo, -ere – ruszać, poruszać Ćwiczenia Zamień na stronę bierną zdania: Agricolae humum aridam arant. …………………………………………………………………………………………. Rosae puellam ornant. ………………………………………………………………………………………….. Medici remedia varia adhibent. …………………………………………………………………………………………. Pharmacopŏlae guttas praepărant. …………………………………………………………………………………………. Pueri multos ludos excogĭtant. …………………………………………………………………………………………. Scriba beatus vitam laudat. …………………………………………………………………………………………. Lauri pulchrae agrum ornant. …………………………………………………………………………………………. Medicus linguam aegroti spectat. …………………………………………………………………………………………. Familia medico pecuniam magnam dat. …………………………………………………………………………………………. Sententiae Tempora mutantur et nos mutamur in illis. Czasy się zmieniają i my zmieniamy się w nich. Principiis obsta, sero medicina paratur. Przeciwdziałaj poczatkom (choroby), (zbyt) późno jest przygotowane lekarstwo. Memoria minuitur, nisi exercetur. Pamięć zmniejsza się, jeśli się jej nie ćwiczy. Lectio nona (IX) Indicativus praesentis activi et passivi czasowników koniugacji III Do III koniugacji należą czasowniki o temacie zakończonym na spółgłoskę. Infinitivus praesentis activi ma zakończenie –ĕre (z krótkim „e”). W III koniugacji znajduje się też grupa czasowników o temacie zakończonym na ĭ i ŭ. Również te czasowniki mają w inf. praes.act. zakończenie -ĕre. Por.: disco, -ĕre - uczyć się; lego, -ĕre- czytać; facio, -ĕre- robić; capio, -ĕre- chwytać; metuo, -ĕre- bać się. W odmianie czasowników koniugacji III pomiędzy tematem a końcówkami występują spójki: i, e, u.
In schola Romana In schola Romana discipuli legere et scribere discunt. Magister discipulos legere et scribere docet. Pueri in tabulis eas sententias scribunt, quas magister e libro recitat. Magister discipulis imperat: “tabulas et stilos sumite et sententiam scribite: Non scholae, sed vitae discimus.” Deinde pueri aliam sententiam scribunt: Quidquid discis, tibi discis. Tunc magister dicit: “Tabulas vestras mihi reddite!” Pueri magistro tabulas reddunt. Magister sententias legit, menda corrigit, pueros ignavos reprehendit, pueros bonos – laudat. discipulus, i - uczeń lego, -ere – czytać scribo, -ere – pisać disco, -ere – uczyć się doceo, -ere – uczyć (kogoś) tabula, ae – tablica, tabliczka eas... quas – te… które e (ex) z abl. - z liber, libri – książka recito, -are – czytać głośno impero, -are – rozkazywać stilus, i – rylec sumo, -ere – wziąć vita, -ae – życie deinde – następnie, potem alius, a, ud – inny tibi (dat.) - tobie tunc – wtedy, potem dico, -ere - mówić vester, vestra, vestrum – wasz mihi (dat.) – mi, mnie reddo, ere – oddać men dum, i – błąd corrigo, -ere – poprawiać ignavus, a, um – leniwy reprehendo, -ere – ganić Ćwiczenia I. Zamień na stronę bierną zdania: Discipuli menda corrigunt. …………………………………………………………………………………………. Magister puerum ignavum reprehendit. …………………………………………………………………………………………. Discipulus stilum sumit. …………………………………………………………………………………………. In schola pueri sententias pulchras scribunt. …………………………………………………………………………………………. Magister librum doctum legit. …………………………………………………………………………………………. II. Wyraź za pomocą konstrukcji dativus possessivus zdania: Magister doctus pulchros libros habet. …………………………………………………………………………………………. Discipuli ignavi stilos non habent. …………………………………………………………………………………………. Tabulam magnam habes. …………………………………………………………………………………………. Sententiae: Disce, sed a doctis disce! Ucz się, lecz ucz się od uczonych. Disce aut discede! Ucz się albo odejdź! Scribere scribendo, dicendo dicere discis. Pisać uczysz się pisaniem, mówić – mówieniem. Lectio decima (X) Deklinacja III – typ spółgłoskowy Do III deklinacji należą rzeczowniki wszystkich trzech rodzajów (masculinum, femininum, neutrum), zakończone w gen. sing. na –is. Temat rzeczownika rozpoznajemy po odrzuceniu końcówki –is od gen. sing. W nom. sing. rzeczowniki mają bardzo różnorodne zakończenia. Ucząc się nowych rzeczowników III deklinacji, staramy się zapamiętać nominativus i genetivus singularis oraz rodzaj rzeczownika. Przykłady rzeczowników III deklinacji:
Wzór odmiany SINGULARIS
PLURALIS
Powyższy wzór odmiany nazywamy typem spółgłoskowym III deklinacji. Odmieniają się według niego:
np.: nom. ho-mo, gen. ho-mi-nis (m) – człowiek; nom. ar-bor, gen. ar-bo-ris (f) – drzewo nom. ver, gen. ve-ris (n) – wiosna
pater, patris (m) – ojciec; mater, matris (f) – matka; frater, fratris (m) – brat; parentes, parentum – rodzice; senex, senis (m) – starzec; iuvenis, iuvenis (m) – młodzieniec; vates, vatis (m) – wieszcz; canis, canis (m) - pies Ćwiczenia
bonus, -a, -um - dobry honestus, -a, -um – szlachetny sanus, -a, -um – zdrowy
Przykład:
Sententiae: Dura lex, sed lex. O tempora, o mores! (Cicero) Quot homines, tot sententiae. Quot capita, tot sententiae. durus, a, um – twardy tempus, -oris n – czas mos, moris m – obyczaj caput, - itis n - głowa Lectio undecima (XI) Fabulae De ranarum rege Aliquando ranae a Iove regem postulant. Deorum pater truncum in paludem praecipitat et dicit: “Ecce rex vester.” Ranae regem timent et diu sub aqua latent. Tandem ex aqua se emergere incipiunt et regi suo appropinquant. Sed rex immobilis est. Ita igitur inter se dicunt: “Talis rex nobis non placet, qui ab omnibus deridetur”. Itaque novum regem a Iove postulant. Tum Iuppiter ciconiam mittit, quae ex eo tempore ranis praeest. aliquando - kiedyś rana, ae – żaba Iuppiter, Iovis – Jowisz rex, regis m - król postulo, -are – żądać, domagać się truncus, i – pień palus, udis f – bagno praecipito, -are – strącić, zepchnąć ecce – oto vester, vestra, vestrum – wasz, -a, -e timeo, -ere – bać się diu – długo sub ( z abl.) – pod lateo, -ere – ukrywać się tandem – wreszcie emergere se – wynurzać się incipio, -ere – zaczynać appropinquo, -are – zbliżać się immobilis – nieruchomy ita – tak talis – taki placeo, -ere – podobać się nobis (dat.) – nam omnis, e – wszystek derideo, -ere – wyśmiewać itaque – przeto, zatem ciconia, ae – bocian mitto, -ere – posyłać ex eo tempore – od tego czasu
De leone et vulpe Leo, bestiarum rex, senectute confectus in spelunca iacet. Multae bestiae ad regem aegrotum adveniunt. Leo omnes bestias capit et devorat. Speluncae leonis etiam vulpes appropinquat et regem salutat, sed cauta procul stat. “Veni ad me - leo dicit – veni”. “Non possum – vulpes respondet – vestigia me terrent. Video enim vestigia intrantium, vestigia excedentium non video”. leo, leonis m – lew bestia, ae – dzikie zwierzę senectus, utis f – starość confectus – wyczerpany (dosł: wykończony) spelunca, ae – jaskinia iaceo, -ere – leżeć advenio, -ire – przybyć capio, -ere – chwytać devoro, -are – pożerać etiam – także vulpes, is f - lis cautus, a, um – ostrożny procul – z daleka ad me – do mnie respondeo, -ere - odpowiadać vestigium, i – ślad enim – bowiem intrans, ntis - wchodzący excedens, ntis - wychodzący
Vitae sal – amicitia. Przyjaźń solą życia De amicitia Aliquando duo amici iter per montes faciunt. Tum subito ursum appropinquantem vident. Alter ex amicis celeriter arborem ascendit, alter certam mortem ante oculos habet. Tum in mentem ei venit: “ Ursus mortuorum corpora non attingit”. Itaque humi recumbit et spiritum continet. Ursus iuveni appropinquat, corpus eius temptat, denique discedit, iuvenem intactum relinquit. Tum alter ex arbore descendit et amicum per iocum interrogat: ”Quid ursus tibi in aurem dixit?” Amicus respondet: “Pulchram sententiam cognovi: Amicus certus in r(e) incerta cernitur”. aliquando – kiedyś, niegdyś duo, duae, duo – dwaj, dwie,dwoje iter, itineris n – droga, podróż iter facere - odbywać drogę, wędrować mons, montis m - góra subito - nagle ursus, i niedźwiedź alter …. alter - jeden….. drugi celeriter – szybko arbor, oris f – drzewo arborem ascendere – wejść na drzewo ex arbore descendere – zejść z drzewa certus, a, um – pewny incertus, a, um - niepewny attingo, -ere – dotykać humus, i – ziemia (humi – na ziemi) recumbo, -ere – położyć się spiritus, us (IV dekl.) – oddech contineo, -ere – trzymać w granicach, tu: wstrzymać tempto, -are – dotykać denique – wreszcie, w końcu discedo, -ere – odchodzić intactus, a, um – nietknięty relinquo, -ere – pozostawić, opuścić iocus, i – żart, dowcip dixit – 3 os. czasu przeszłego perfectum od: dico, -ere – mówić cognovi – 1 os. czasu przeszłego perfectum od: cognosco, -ere – poznać res, rei f – rzecz cerno, -ere – dostrzec, zauważyć De erinaceo et vipĕra Erinacěus hieme viperam rogat: „Accǐpe me, o vipĕra bona, in cavernam tuam, frigǒre enim vexor”. Obtempěrat vipěra erinacěi precǐbus et eum domum suam immittit. Sed mox saepe erinacěi spinis pungǐtur. Itaque dicit: “relinque domum meam, nam et mihi et tibi nimis parva est”. Erinacěus respondet: “ Mihi placet caverna ea, tu autem, si tibi non placet, alio demigra”. Et vipěra cogǐtur domo sua ceděre. erinaceus, i – jeż hiems, hiemis – zima vipera, ae – żmija rogo, -are – prosić, pytać caverna, ae – jama frigor, oris – chłód, zimno vexo, -are – nękać, gnębić obtempero, -are – być posłusznym, słuchać prex, precis f – prośba eum (acc.) – go domum suam – do swojego domu immitto, -ere – wpuszczać sed – lecz mox – wkrótce spina, ae – kolec pungo, -ere – kłuć relinquo, -ere – opuścić, pozostawić nimis – zbyt mihi, tibi (dat.) – mnie, tobie, dla mnie, dla ciebie placeo, -ere – podobać się si – jeśli alio – gdzie indziej demigro, -are – wywędrować cogo, -ere – zmusić cedo, -ere - ustępować
Lectio duodecima (XII) Odmiana rzeczowników deklinacji III typu samogłoskowego Typ samogłoskowy III deklinacji różni się od typu spółgłoskowego tylko kilkoma przypadkami:
Do typu samogłoskowego III deklinacji należą:
-e, -al, -ar np.: mare, is – morze, rete, is - sieć animal, alis – zwierzę exemplar, aris – przykład
W acc. sing. mają one zakończenie – im. Są wśród nich rzeczowniki pochodzenia greckiego, należące do słownictwa medycznego: dosis, is - dawka basis, is – podstawa sepsis, is – zakażenie diagnosis, is – rozpoznanie prognosis, is – rokowanie sclerosis, is – stwardnienie paralysis, is – porażenie metastasis, is – przerzut narcosis, is – uśpienie neurosis, is – nerwica necrosis, is – martwica anamnesis, is - przypomnienie Pochodzenia łacińskiego są: tussis, is - kaszel, sitis,-is – pragnienie, febris, is – gorączka, tuberculosis, is – gruźlica, turris, is – wieża, securis, is – siekiera.
Ćwiczenia
De Neptuno deo Neptunus mar....... deus est. In alto mar....... habitat. Neptunus animal....... maritima, vent....... maritimos, undas regit. Aliquando deus mar....... undas vehementer movet. Atrum caelum etiam perit....... nautas terret. Venti nautarum ret....... et valid....... naves delent. Tum nautae Neptun....... orant et deo irat....... animal....... tenera immolant. Neptunus mar....... turgidum placat. Sol rursus nautis adest et venti benign....... navium vela inflant. altus, a, um – wysoki, głęboki habito, -are – mieszkać maritimus, a, um – morski rego, -ere – rządzić, kierować (z acc.) ventus, i – wiatr unda, ae – fala vehementer – gwałtownie moveo, - ere – poruszać ater, atra, atrum – ciemny, czarny caelum, i – niebo terero, - ere – straszyć, przestraszać rete, is n – sieć validus, a, um – silny navis, is f – okręt deleo, –ere – niszczyć oro, -are – prosić, upraszać iratus, a, um – zdenerwowany, gniewny tener, era, erum – delikatny, młody immolo, -are – zabić na ofiarę, ofiarować turgidus, a, um – wzburzony placo, -are – uspokoić sol, solis m – słońce rursus - znowu benignus, a, um – dobrotliwy, przyjazny velum, i – żagiel inflo, -are – wydymać, dmuchać, nadymać Lectio tertia decima (XIII) Odmiana przymiotników III deklinacji (typ samogłoskowy) Przymiotniki III deklinacji odmieniają się według typu samogłoskowego. Dzielą się one na trzy grupy:
Przy tych przymiotnikach słowniki podają w nawiasie zakończenie gen. sing. np.: felix, -icis (szczęśliwy). W pozostałych dwóch grupach gen. sing. jest taki sam, jak nominativus zakończony na –is. Przykłady przymiotników III deklinacji
Odmiana przymiotników III deklinacji (zakończenia)
Ćwiczenia:
medicus celeber, aqua mineralis, remedium vegetabile
„Contra vim mortis non est medicamen in hortis” Homines aegroti remedia varia, ut remedia vegetabilia, remedia animalia, remedia chimica adhibent. Multis aegrotis etiam aquae minerales ad valetudinem pervenire prosunt. Aquae minerales sales minerales habent, qui organismo humano necessarii sunt. Etiam multae plantae medicatae sales minerales continent, exempli causā: Salvia officinālis, Symphytum officināle, Equisētum arvense, Iunipĕrus communis aliaeque. Sed non omnes morbi sanabĭles sunt. Morbi graves, ut carcinōma, encephalītis saepe insanabĭles sunt. Multi homines studiis dediti curationem efficācem morborum gravium invenire cupiunt. vegetabilis, e – roślinny animalis, e - zwierzęcy chimicus, a, um – chemiczny adhibeo, -ere – zażywać, stosować valetudo, inins – dobry stan zdrowia, zdrowie pervenio, - ire – przejść sal, salis m – sól necessarius, a, um – niezbędny, konieczny contineo, -ere – zawierać exempli causā – na przykład Salvia officinālis – szałwia lecznicza Symphytum officināle – żywokost lekarski Equisētum arvense – skrzyp polny Iunipĕrus communis – jałowiec pospolity sanabilis, e – uleczalny insanabilis, e - nieuleczalny carcinōma, atis n - nowotwór, rak encephalītis, itidis f – zapalenie mózgu homo studiis deditus – naukowiec effĭcax, acis - skuteczny invenio, - ire – znaleźć, wynaleźć, cupio, ĕre – pragnąć, chcieć Lectio quarta decima (XIV) Deklinacja III – typ mieszany Do typu mieszanego III deklinacji należą:
np.: pars, partis f część mens, mentis f myśl mors, mortis f śmierć urbs, urbis f miasto dens, dentis m ząb pons, pontis m most fons, fontis m źródło mons, montis m góra cor, cordis n serce os, ossis n kość
np.: fames, is f głód nubes, is f chmura civis, is m, f obywatel, obywatelka navis, is f okręt hostis, is m, f nieprzyjaciel, nieprzyjaciółka avis, is f ptak vulpes, is f lis auris, is f ucho panis,is m chleb testis, is m świadek finis, is m koniec
Yüklə 0,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||