Ii liceum Ogólnokształcące im



Yüklə 0,68 Mb.
səhifə4/7
tarix06.05.2018
ölçüsü0,68 Mb.
#42297
1   2   3   4   5   6   7


Uwaga:

W nawiasach zaznaczono formy typu samogłoskowego III deklinacji, forma podkreślona oznacza zakończenie charakterystyczne dla typu mieszanego III deklinacji.



Przypomnijmy zasady wspólne dla wszystkich deklinacji:


  • vocativus jest zakończony tak samo, jak nominativus,

  • (wyjątek: deklinacja II, rodzaj męski, zakończenie –us);

  • accusativus singularis ma końcówkę – m,

  • wyjątek: zakończenia rodzaju nijakiego deklinacji III i IV, w których działa wyższe prawo, mówiące, że:

  • nominativus, accusativus i vocativus rodzaju nijakiego mają te same zakończenia („zasada 1, 4, 6”). W pluralis jest to zawsze zakończenie –a;

  • w pluralis dativus i ablativus mają te same zakończenia;

  • ablativus singularis deklinacji I,II, IV i V podaje czysty temat.

Făbula de cicāda et formīca
Cicādae quotannis totam aestatem canunt, quamquam aliae bestiae, ut formīca, semper cibum quaerunt. Ubi hiems adest, ceteris bestiis cibus non deest, cicādas tamen fames vexat.

Aliquando hieme cicāda ad formīcam vicinam properat et: “Ad te venio” – inquit – “quod magnam copiam cibi custodis. Praebe mihi parvam copiam cibi, nam fame vexor”. Formīca vicinam interrogat: “Cur tu aestate non ut alia animalia cibum quaesivisti?” Cicāda respondet: “Aestate semper cecini; omnia animalia vocem meam libenter audiverunt. Tu quoque cantum meum audivisti et vox mea tibi placuit.”

Sed frustra cicāda formīcam orat, animus fomīcae durus manet. “Merito” – inquit – “nunc puniris, nam aestate verba mea non audivisti, cum te ad laborem monui. Audi nunc sententiam notam: Sine labore non erit panis in ore”.


cicada, -ae – świerszcz

formica, -ae - mrówka

quotannis – corocznie

aestas, atis f – lato

totus, a, um – cały

cano, -ere – śpiewać

quamquam – chociaż

cibus, i – pożywienie

quaero, -ere – szukać

hiems, hiemis f – zima

vicina, ae - sąsiadka

vexo, -are – gnębić, nękać

copia, ae – zapas

custodio, -ire – strzec, przechowywać

praebeo, -ere – dostarczać, użyczać

quaesivisti – 2. os. sing. perfectum od: quaero

cecini – 1. os. sing. perefctum od: cano

audiverunt – 3 os. plur. perfectum od: audio

cantus, us - śpiew

audivisti – 2. os. sing. perefctum

vox, vocis f – głos

placeo, ere placui – podobać się

placuit – 3 os. sing. perfectum

oro, -are – prosić, upraszać

maneo, -ere – zostać, pozostać

merito – słusznie

punio, -ire – karać, ukarać

moneo, -ere , monui – upominać

labor, oris m – praca

notus, -a, -um – znany

panis, is m – chleb

os, oris n - usta




Ablativus temporis
Rzeczowniki oznaczające czas, odpowiadając na pytanie kiedy? wystepują w ablatiwie bez przyimka. Jest to ablativus temporis - ablatiwus czasu, np:

  • temporibus antiquis – w czasach starożytnych,

  • die – w dniu,

  • mense – w miesiącu,

  • Anno Domini – w Roku Pańskim

  • aestate – w lecie, latem , hieme – w zimie, zimą


Ćwiczenia

  1. Wypisz z tekstu rzeczowniki i uporządkuj je według deklinacji.




  1. Odmień w singularis i pluralis:

hiems (hiemis) longa,

cicada tristis (tristis , e – smutny),

cantus pulche

labor durus.






  1. Uzupełnij zakończenia:

Cicada ad vicin...... venit. Vicina cicad...... formica est. Cicada fam...... vexatur, nam cib...... copiam non habet. Quamquam formica cida...... voc...... libenter audit, tamen pan...... ei (jej) non dat. Formica cant...... cicadae laborem non putat.
Uwaga:

puto, - are (z podwójnym acc.) – uważać kogoś (coś) za kogoś (coś)

Jest to konstrukcja accusativus duplex (podwójny accusativus).

Lectio duodevicesima (XVIII)
Indicativus imperfecti activi et passivi
Imperfectum jest czasem przeszłym niedokonanym. Jego cechą jest cząstka „ba”, która wchodzi między temat a końcówkę czasownika. W koniugacji III i IV we wszystkich osobach cecha „ba” poprzedzona jest samogłoską „e”.
Wzór odmiany
Indicativus imperfecti activi


Koniugacja I

Koniugacja II

Koniugacja III

Koniugacja IV

esse

posse -móc

1. cura-ba-m

2. cura-ba-s

3. cura-ba-t


1. cura-ba-mus

2. cura-ba-tis

3. cura-ba-nt

1. vide-ba-m

2. vide-ba-s

3. vide-ba-t


1. vide-ba-mus

2. vide-ba-tis

3. vide-ba-nt

1. scrib-e-ba-m

2. scrib-e-ba-s

3. scrib-e-ba-t


1. scrib-e-ba-mus

2. scrib-e-ba-tis

3. scrib-e-ba-nt

1.audi-e-ba-m

2.audi-e-ba-s

3.audi-e-ba-t


1.audi-e-ba-mus

2.audi-e-ba-tis

3.audi-e-ba-nt

1.eram


2.eras

3.erat
1.eramus

2.eratis

3.erant

1.poteram

2.poteras

3.poterat
1.poteramus

2.poteratis

3.poterant



Indicativus imperfecti passivi


Koniugacja I

Koniugacja II

Koniugacja III

Koniugacja IV

1. cura-ba-r

2. cura-ba-ris

3. cura-ba-tur


1. cura-ba-mur

2. cura-ba-mini

3. cura-ba-ntur

1. vide-ba-r

2. vide-ba-ris

3. vide-ba-tur


1. vide-ba-mur

2. vide-ba-mini

3. vide-ba-ntur

1. scrib-e-ba-r

2. scrib-e-ba-ris

3. scrib-e-ba-tur


1. scrib-e-ba-mur

2. scrib-e-ba-mini

3. scrib-e-ba-ntur

1.audi-e-ba-r

2.audi-e-ba-ris

3.audi-e-ba-tur


1.audi-e-ba-mur

2.audi-e-ba-mini

3.audi-e-ba-ntur


Yüklə 0,68 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə