Ii liceum Ogólnokształcące im



Yüklə 0,68 Mb.
səhifə6/7
tarix06.05.2018
ölçüsü0,68 Mb.
#42297
1   2   3   4   5   6   7

Ćwiczenie: Utwórz comparativus i superlativus przymiotników:

  • acer, acris, acre – ostry

  • prudens, -ntis – roztropny

  • liber, -era, -erum – wolny, swobodny

  • lentus, -a, -um – wolny, powolny

  • similis, -e – podobny

  • atrox, -ocis – okropny, straszny

  • pauper, -eris – ubogi

Pauperrimi non semper miserrimi.

Lectio vicesima prima (XXI)
Alativus comparativus, genetivus partitivus
Notissima elementa chemica


Nomen Polonicum elementi

Nomen Latinum elementi

Symbolum elementi

Nomen Polonicum elementi

Nomen Latinum elementi

Symbolum elementi

Azot

Nitrogenium

N

Ołów

Plumbum

Pb

Chlor

Chlorum

Cl

Potas

Kalium

Ka

Cez

Caesium

Cs

Rtęć

Hydrargyrum

Hg

Cyna

Stannum

Sn

Siarka

Sulphur

S

Cynk

Zincum

Zn

Sód

Natrium

Na

Fluor

Fluorum

F

Srebro

Argentum

Ag

Fosfor

Phosphorus

P

Tlen

Oxygenium

O

Hel

Hellium

He

Wapń

Calcium

Ca

Jod

Iodum

J

Węgiel

Carbo

C

Krzem

Silicium

Si

Wodór

Hydrogenium

H

Magnez

Magnesium

Mg

Złoto

Aurum

Au

Miedź

Cuprum

Cu

Żelazo

Ferrum

Fe


De elementis chemicis
Elementa chemica ex atomis constant. Atomi variorum elementorum in moleculas iunguntur, cohaesionem chemicam facientes. Oxygenium gas parum densius est quam aer, sine colore, sapore, odore. Ex omnibus elementis Oxygenium chemice activissimum est, cum atomis multorum aliorum elementorum iungitur, faciens oxyda. Oxygenium in natura usitatissimum elementum est. Hydrogenium levius est quam Oxygenium et quam aer, ex omnibus gasibus levissimum elementum est. Atomus Hydrogenii simplicissimam structuram habet, nam nucleus atomicus Hydrogenii solum unum proton habet, circa proton unum electron est. Hydrogenium omnium acidorum componentum est; cum multis elementis iungitur velut cum Chloro, Nitrogenio, Sulfure, Carbone etiam cum nonnullis metallis, ut cum Calcio, Natrio. Chlorum gas est e moleculis diatomicis compositum, coloris flavoviridis, odoris acerrimi et suffactorii. Chlorum multo gravius est quam aer. Metalla univalentia ut Natrium, Kalium, Caesium activissima sunt. Kalium activius est quam Natrium, Caesium autem activius quam Natrium et Kalium est, Caesium enim activissimum ex omnibus elementis est.
Opierając się na wiedzy chemicznej, uzupełnij znaczenie słówek:


elementum, i - .............................

atomus, i - .............................

constare ex (abl.) – składać się z

molecula, ae - .............................

iungo, -ere – łączyć

cohaesio, onis - .............................

faciens, ntis – czyniący, czyniąc

gas, gasis m - .............................

parum – niewiele, trochę

densus, a, um – gęsty

aer (czytaj:a-er), aeris m - .............................

color, coloris - .............................

sapor, oris .............................

odor, oris .............................

activus, a, um - .............................

oxydum, -i- .............................

usitatus, a, um – zwykły, rozpowszechniony

levis, e – lekki

simplex, icis – prosty

nucleus, i- .............................

proton, i .............................

electron, i .............................

acidum, i .............................

componentum, i .............................

metallum, i .............................

diatomicus, a, um - .............................

flavus, a, um – żółty

viridis, e – zielony

suffactorius, a, um – duszący

univalens, ntis - .............................





Ablativus comparativus
Porównanie za pomocą stopnia wyższego można wyrazić dwoma sposobami:


  1. stosując spójnik quam – niż:

Np.: Kalium activius est, quam Natrium.

Oxygenium densius est, quam aer.




  1. za pomocą konstrukcji ablativus comparativus:

Np.: Kalium activius Natrio est.

Oxygenium densius aere est.


Porównaj w języku polskim: Potas jest aktywniejszy niż sód, potas jest aktywniejszy od sodu.

Genetivus partitivus
Przy stopniu najwyższym może wystąpić:


  1. przyimek ex łączący się z ablativem:

Np.: Caesium activissimum ex omnibus elementis est.


  1. znacznie częściej – konstrukcja genetivus partitivus:

Np.: Caesium omnium elementorum activissimum est.
Ćwiczenia:

Przetłumacz zdania, podkreśl występujące w nich konstrukcje i nazwij te konstrukcje:

Omnium medicorum antiquorum Hippocrates celeberrimus est.

...........................................................................................................................................

Nullus locus domestica sede iucundior. (iucundus-a, -um przyjemny)

...........................................................................................................................................

Vilius est argentum auro, virtutibus aurum. (vilis, -e – lichy, tani)

...........................................................................................................................................

Honesta mors turpi vita potior. (potior – potężniejszy, lepszy)

...........................................................................................................................................

Omnium aetatum iuventus iucundissima est. (aetas, -atis – wiek)

...........................................................................................................................................

Lectio vicesima secunda (XXII)

Stopniowanie nieregularne i opisowe.

Tworzenie i stopniowanie przysłówka (adverbium).
Kilka przymiotników tworzy stopień wyższy i najwyższy w sposób nieregularny.


Gradus positivus

Gradus comparativus

Gradus superlativus

bonus, -a, -um

dobry

melior, -ior, -ius

optimus, -a, -um

malus, -a, -um

zły

peior, -ior, -ius

pessimus, -a, -um

magnus, -a, -um

wielki

maior, -ior, -ius

maximus, -a, -um

parvus, -a, -um

mały

minor, -or, -us

minimus, -a, -um

multus, -a, -um

liczny

plures, -es, plura

plurimi, -ae, -a

propinquus, -a, -um

bliski

propior, -ior, -ius

proximus, -a, -um


Stopniowanie opisowe przymiotników

W ten sposób stopniuje się przymiotniki I I II deklinacji zakończone na –eus, -ius, -uus (ale nie –quus, np. antiquus). W komparatiwie dodaje się przysłówek : magis (bardziej), w superlatiwie: maxime (najbardziej)




Gradus positivus

Gradus comparativus

Gradus superlativus

pius, - a , um

pobożny

magis pius, -a, -um

maxime pius, -a, -um

strenuus, -a, um

dziarski, gorliwy

magis strenuus, -a, um

maxime strenuus, -a, um

arduus, -a, -um

stromy

magis arduus, -a, -um

maxime arduus, -a, -um

idoneus, -a, -um

stosowny, odpowiedni

magis idoneus, -a, -um

maxime idoneus, -a, -um


Przysłówek (Adverbium)

Tworzenie przysłówka

Podstawą tworzenia przysłówka jest gen. sing. przymiotnika w rodzaju męskim.

W deklinacji II zamieniamy koncówkę –i na –e, w deklinacji III –is na –iter, a przy przymiotnikach zakończonych na –ns, (gen. –ntis) na –er.
Stopniowanie

Comparativus przysłówka ma zakończenie –ius i jest identyczny jak comparativus przymiotnika w rodzaju nijakim (neutrum). Superlativus tworzymy przez zamianę zakończenia superlativu przymiotnika –us na -e.




Przymiotnik (nominativus)

Przymiotnik (genetivus)

Przysłówek

Positivus

Przysłówek

Comparativus

Przysłówek

Superlativus

altus, -a, -um

alti

alte

altius

altissime

pulcher, -chra, -chrum

pulchri

pulchre

pulchrius

pulcherrime

brevis, -e

brevis

breviter

brevius

brevissime

sapiens

sapientis

sapienter

sapientius

sapientissime

similis

similis

similiter

similius

simillime


Wyjątki w stopniu równym: raro – rzadko, cito –szybko, merito – słusznie, sero – późno, subito – nagle, multum – dużo, facile – łatwo.

Stopniowanie nieregularne przysłówków


Gradus positivus

Gradus comparativus

Gradus superlativus

bene

dobrze

melius

optime

male

źle

peius

pessime

magnopere

bardzo

magis

maxime

multum

dużo

plus

plurimum

parum

mało

minus

minime

prope

blisko

propius

proxime



Ćwiczenie

Uzupełnij tabelkę:


Przymiotnik (nominativus)

Przymiotnik (genetivus)

Przysłówek

Positivus



Przysłówek

Comparativus



Przysłówek

Superlativus



fortis, -e dzielny













miser, -era, erum













longus, -a, -um













gracilis, -e













prudens, -ntis













bonus, -a, -um

----------------










parvus, -a, um

----------------






















pessime










plus




------------------

----------------

magnopere









Lectio vicesima tertia (XXIII)
Latine numeramus

Liczebniki łacińskie










Numeralia cardinalia –

Liczebniki główne

Numeralia ordinalia –

Liczebniki porządkowe

1

I

unus, una, unum – jeden, jedna, jedno

primus, -a, -um – pierwszy, -a, -e

2

II

duo, duae, duo

secundus, -a, -um

3

III

tres, tres, tria

tertius, -a, -um

4

IV

quattuor

quartus, -a, -um

5

V

quinque

quintus, -a, -um

6

VI

sex

sextus, -a, -um

7

VII

septem

septimus, -a, um

8

VIII

octo

octavus, -a, -um

9

IX

novem

nonus, -a, -um

10

X

decem

decimus, -a, -um

11

XI

undecim

undecimus, -a, -um

12

XII

duodecim

duodecimus, -a,-um

13

XIII

tredecim

tertius decimus, tertia decima, -um -um

14

XIV

quattuordecim

quartus decimus, -a -a, -um -um

15

XV

quindecim

quintus decimus, -a –a , -um -um

16

XVI

sedecim

sextus decimus, a –a , -um -um

17

XVII

septendecim

septimus decimus, a –a , -um -um

18

XVIII

duodeviginti

duodevicesimus, a , -um

19

XIX

undeviginti

undevicesimus, a , -um

20

XX

viginti

vicesimus, a, -um

21

XXI

viginti unus = unus et viginti

vicesimus primus = unus et vicesimus

22

XXII

viginti duo = duo et viginti

vicesimus secundus = duo et vicesimus

28

XXVIII

duodetriginta

duodetricesimus, -a, um

29

XXIX

undetriginta

undetricesimus, -a, um

30

XXX

triginta

tricesimus, -a, um

40

XL

quadraginta

quadragesimus, -s, um

50

L

quinquaginta

quinquagesimus, -a, um

60

LX

sexaginta

sexagesimus, -a, um

70

LXX

septuaginta

septuagesimus, -a, um

80

LXXX

octoginta

octogesimus, -a, um

90

XC

nonaginta

nonagesimus, -a, um

100

C

centum

centesimus, -a, um

200

CC

ducenti, -ae, -a

ducentesimus, -a, um

300

CCC

trecenti, -ae, -a

trecentesimus, -a, um

400

CD

quadringenti, - ae,- a

quadringentesimus, -a, um

500

D

quingenti, -ae, - a

quingentesimus, -a, um

600

DC

sescenti, -ae, -a

sescentesimus, -a, um

700

DCC

septingenti, -ae, -a

septingentesimus, -a, um

800

DCCC

octingenti, -ae, -a

octingentesimus, -a, um

900

CM

nongenti, -ae, -a

nongentesimus, - a, um

1000

M

mille

millesimus, -a, um

2000

ĪĪ

duo milia

bis millesimus, -a, um

3000

ĪĪĪ

tria milia

ter millesimus, -a, -um


Yüklə 0,68 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə