Ii liceum Ogólnokształcące im
Yüklə 0,68 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sententiae Non satis est unius opinio.
- Ignis, mare, mulier – tria mala.
- Sententiae Latinae
- Appendix (dodatek) Fraszki o lekarzach
- Marcjalis (Marcus Valerius Martialis)
- Fedrus (Caius Iulis Phaedrus)
Liczebniki główne Przez przypadki odmieniają się tylko liczebniki: 1, 2, 3, oraz liczba mnoga liczebnika 1000.
W połączeniu dziesiątek z jednostkami od 21 do 97 jednostka znajduje się zwykle przed dziesiątką, połączona spójnikiem et, np.: duo et viginti. Por. w języku niemieckim: zweiundzwanzig. Dziesiątka może też występować na pierwszym miejscu (jak w języku polskim), wtedy nie używa się spójnika et. Liczebniki porządkowe Liczebnika secundus używamy wtedy, gdy po nim następuje liczebnik tertius, w pozostałych wypadkach używamy liczebnika alter, altera, alterum (drugi z dwóch). Sententiae Non satis est unius opinio. Nie wystarczy opinia jednego. Cum duo faciunt idem, non est idem. Gdy dwóch robi to samo, to nie jest to samo. Audiatur et altera pars! Niech będzie wysłuchana i druga strona! Tres faciunt collegium. Trzech tworzy zgromadzenie. Ignis, mare, mulier – tria mala. Ogień, morze, kobieta – trzy nieszczęścia. Sententiae Latinae Profil biologiczno-chemiczny – I semestr nauki 1. Ardŭa prima via est. Pierwsza droga jest stroma. 2. Medĭcus curat, natūra sanat. Lekarz leczy, natura uzdrawia. 3. Nulla est medicīna sine lingua Latīna. Nie ma medycyny bez łaciny. 4. Natūram mutāre difficĭle est. Trudno jest zmienić naturę. 5. Varium et mutabĭle semper femĭna. Kobieta (istotą) zawsze niestałą i zmienną. 6. Aquĭla non capit muscas. Orzeł nie chwyta much. 7. Asĭnus asĭno pulcherrĭmus Dla osła osioł najpiękniejszy. 8. Medicīna soror philosophĭae. Medycyna siostrą filozofii. 9. Primum non nocēre. Po pierwsze nie szkodzić (Hipokrates) 10. Vivere est cogitare. Żyć to znaczy myśleć (M.T.Cyceron) 11. Vivere militare est. Żyć to znaczy walczyć (L. Anneusz Seneka) 12. Pecunia non olet. Pieniądz nie śmierdzi (Wespazjan) 13. Cogito, ergo sum. Myślę, więc jestem (Kartezjusz) 14. Medice, cura te ipsum! Lekarzu, lecz się sam! 15. Per aspera ad astra. Przez trudy do gwiazd. 16. Tantum scimus, quantum memoria tenemus. Tyle wiemy, ile pamiętamy. 17. Quidquid discis, tibi discis. Czegokolwiek się uczysz, uczysz się dla siebie. 18. Non scholae, sed vitae discimus. Uczymy się nie dla szkoły, lecz dla życia. 19. Errare humanum est. Błądzić – rzecz ludzka. 20. Deus et natura nihil faciunt frustra. Bóg i natura niczego nie robią na próżno. 21. Frustra vivit, qui nemini prodest. Na próżno żyje ten, kto nikomu nie pomaga. 22. Verba volant, scripta manent. Słowa ulatują, pisma pozostają. 23. Verba docent, exempla trahunt. Słowa uczą, przykłady pociągają. 24. Dum spiro, spero. Dopóki oddycham (żyję), mam nadzieję. 25. Ubi tu Caius, ibi ego Caia. Gdzie ty Gajuszu, tam ja Gaja (przysięga małżeńska narzeczonej) 26. Audi multa, dic pauca! Słuchaj dużo, mów mało. 27. Festina lente! Spiesz się powoli. (Oktawian August) 28. Qualis pater, talis filius. Jaki ojciec, taki syn. 29. Pater semper incertus. Ojciec zawsze niepewny. 30. Primum vivere, deinde philosophari. Najpierw (trzeba) żyć, potem filozofować. 31. Elephantum ex musca facis. Robisz słonia z muchy („ z igły widły”) 32. Amicum proba, probatum ama! Przyjaciela próbuj, wypróbowanego – kochaj! 33. Vitae sal amicitia. Przyjaźń solą życia. 34. Amicus tamquam alter ego. Przyjaciel to jakby drugi ja. 35. Amor caecus est. Miłość jest ślepa. 36. Bene dignoscitur, bene curatur. To, co dobrze rozpoznane, jest dobrze leczone. 37. Beate vivere est honeste vivere. Żyć szczęśliwie to żyć uczciwie. 38. De mortuis aut bene aut nihil. O zmarłych (należy mówić) albo dobrze albo nic. 39. Mala herba cito crescit. Złe ziele szybko rośnie. 40. Ab ovo ad mala. Od jajka do jabłek (od początku do końca). Sententiae Latinae Profil biologiczno-chemiczny – II semestr nauki 1. Contra vim mortis non est medicamen in hortis. Przeciwko sile śmierci nie ma lekarstwa w ogrodach. 2. Aut prodesse volunt, aut delectare poetae. Poeci chcą przynosić pożytek lub przyjemność. (Horatius) 3. Non omnia possumus omnes. Nie wszyscy umiemy wszystko. 4. Qui potest mortem metuens esse non miser? Kto bojąc się śmierci może być szczęśliwy? 5. Ignavis semper feriae. Lenie zawsze mają wakacje. 6. Otia post negotia. Odpoczynek po pracy. 7. Rarus fortuna sua contentus. Mało kto jest zadowolony ze swego losu. 8. Memoria minuitur, nisi exercetur. Pamięć zmniejsza się, jeśli się jej nie ćwiczy. 9. Mens sana in corpore sano. W zdrowym ciele zdrowy duch. 10. Nomina sunt odiosa. Nazwiska są znienawidzone (bez nazwisk). 11. Honores mutant mores. Zaszczyty zmieniają obyczaje. 12. Quot homines, tot sententiae. Ilu ludzi, tyle zdań. 13. Quot capita, tot sententiae. Ile myśli, tyle zdań. 14. O, tempora! O,mores! (Cicero) O czasy, o obyczaje! 15. Tempora mutantur et nos mutamur in illis. Czasy się zmieniają i my zmieniamy się w nich. 16. Repetitio est mater studiorum. Powtarzanie jest matką nauk. 17. Consuetudo est altera natura. Przyzwyczajenie jest drugą naturą. 18. Panem est circenses! Chleba i igrzysk! 19. Aures multorum veritati clausae sunt. Uszy wielu są zamknięte na prawdę. 20. O nomen dulce libertatis! O, słodkie imię wolności! 21.Amicus verus rara avis est. Prawdziwy przyjaciel jest rzadkim ptakiem. 22. Fames artium magistra. Głód jest nauczycielem sztuk (umiejętności). 23. Occasio facit furem. Okazja czyni złodzieja. 24. Sapientis est mutare consilium. Jest cechą mądrego zmieniać zdanie. 25. Tarde venientibus ossa. Dla późno przychodzących – kości. 26. Iustitia civitatis fundamentum. Sprawiedliwość podstawą państwa. 27. Nihil est ab omni parte beatum. Nic nie jest szczęśliwe z każdej strony. (Nie istnieje byt szczęśliwy pod każdym względem) 28. Non omne, quod nitet, aurum est. Nie wszystko, co się świeci, jest złotem. 29. Urbi et orbi. Miastu (Rzymowi) i światu. (błogosławieństwo Papieża) 30. Canis mortuus non mordet. Zdechły pies nie kąsa. 31. Lex retro non agit. Prawo nie działa wstecz. 32. Testis unus, testis nullus. Jeden świadek to nie świadek. 33. Vita sine litteris mors est. Życie bez literatury jest śmiercią. 34. Quod scimus, gutta est, ignoramus mare. To, co wiemy, jest kroplą,to, czego nie wiemy – morzem. 35. Verbum nobile debet esse stabile. Słowo honoru powinno być stałe. 36. Nulla regula sine exceptione. Nie ma reguły bez wyjątku. 37. Omnia mea mecum porto. (Bias) Wszystko, co mam, noszę z sobą (filozof Bias o mądrości). 38. Qualis vita et mors ita. Jakie życie, taka śmierć. 39. Sol omnibus lucet. Słońce świeci dla wszystkich. 40. Finis coronat opus. Koniec wieńczy dzieło. Sententiae Latinae Profil biologiczno-chemiczny – III semestr nauki 1. Si iuvatur, natura laudatur, si non iuvatur, medicus accusatur. Jeśli (lekarstwo) pomaga, chwali się naturę, jeśli nie pomaga, oskarża się lekarza. 2. Plenus venter non studet libenter. Pełny żołądek niechętnie się uczy. 3. Est rerum omnium magister usus. Praktyka jest najlepszym nauczycielem wszystkich rzeczy. 4. Ex libro doctus, ex capite stultus. Z książki uczony, z głowy – głupiec. 5. Civium concordia – murus urbium. Zgoda obywateli murem miast. 6. Manus manum lavat. Ręka rękę myje. 7. Nosce te ipsum. Poznaj samego siebie. (napis na świątyni Apollina w Delfach) 8. Nemo ante mortem beatus. Nikt nie jest szczęśliwy przed śmiercią. 9. Vultus animi index. Twarz zdrajcą duszy. 10. Parva domus, parva cura. Mały dom, mała troska. 11. Dies diem docet. Dzień uczy dzień. 12. Nulla dies sine linea. Nie ma dnia bez kreski (bez ćwiczenia). 13. Amicus certus in r(e) incerta cernitur. Pewnego przyjaciela poznaje się w niepewnej sytuacji. 14. Salus rei publicae suprema lex esto! Dobro rzeczpospolitej niech będzie najwyższym prawem! 15. Homo sum, humani nil a me alienum puto. Jestem człowiekiem i sądzę, że nic,co ludzkie nie jest mi obce.(Terencjusz) 16. Homo res sacra homini. Człowiek dla człowieka to rzecz święta. 17. Homo totiens moritur, quotiens amittit amicos. Człowiek tyle razy umiera, ile razy traci przyjaciół. 18. Si duo faciunt idem, non est idem. Jeśli dwóch robi to samo, to nie jest to to samo. 19. A nullo diligitur, qui neminem diligit. Przez nikogo nie jest lubiany ten, kto nikogo nie lubi. 20. Per risum multum potes cognoscere stultum. Po częstym śmiechu możesz poznać głupca. 21. Omnia in rebus humanis dubia. W sprawach ludzkich wszystko wątpliwe. 22. Ex fructu arbor cognoscitur. Drzewo poznaje się po owocu. 23. Faber est quisque fortunae suae. Każdy jest kowalem swego losu. 24. Habet et musca splenem. I mucha ma śledzionę. (ktoś spokojny też może się zdenerwować). 25. In vino veritas, in aqua sanitas. W winie prawda, w wodzie zdrowie. 26. Leonem mortuum etiam catuli mordent. Zdechłego lwa nawet szczenięta kąsają. 27. Magnum vectigal parsimonia. Oszczędność to wielki dochód. 28. Manu propria. Własnoręcznie (własną ręką). 29. Naturalia non sunt turpia. Rzeczy naturalne nie są szpetne. 30. Nemo mortem effugere potest. Nikt nie może uciec przed śmiercią. 31. Nihil semper suo statu manet. Nic nie trwa wiecznie w tym samym stanie. 32. Quaelibet vulpes caudam suam laudat. Każdy lis chwali swój ogon. 33. Quod non videt oculus, cor non dolet. Czego oko nie widzi, tego sercu nie żal. 34. Similia similibus curantur. Podobne leczy się podobnymi. (zasada medycyny homeopatycznej). 35. Spes mater stultorum. Nadzieja matką głupich. 36. Una hirundo non facit ver. Jedna jaskółka wiosny nie czyni. 37. Primum vivere, deinde philosophari. Najpierw (trzeba) żyć, potem (można) filozofować. 38. Etiam sanato vulnere cicatrix manet. Także po wyleczeniu rany zostaje blizna. 39. Sapienti sat (est). Mądremu wystarczy. 40. Felix, quem faciunt aliena pericula cautum. Szczęśliwy, kogo cudze niebezpieczeństwa czynią ostrożnym. Sententiae Latinae Profil biologiczno-chemiczny – IV semestr nauki 1.Donec eris sospes, multos numerabis amicos, Tempora si fuerint nubila, solus eris. Dopóki będziesz szczęśliwy, będziesz mieć wielu przyjaciół, jeśli czasy będą nieprzychylne, będziesz sam (Owidiusz). 2. Usus est magister optimus. Praktyka jest najlepszym nauczycielem. 3. Maximae fortunae minime crede! Największemu szczęściu najmniej ufaj! 4. Et optima et pessima pars corporis humani est lingua. Język jest i najlepszą i najgorszą częścią ciała ludzkiego. 5. Non faciunt equum meliorem aurei freni. Złote cugle nie czynią konia lepszym. 6. Homini homine nihil pulchrius videtur. Człowiekowi nic nie wydaje się piękniejsze od człowieka. 7. Sapiens est omnium beatissimus. Mędrzec jest najszczęśliwszy ze wszystkich. 8. Maiori cede! Ustąp starszemu! 9. Honesta fama melior pecunia. Uczciwa sława lepsza od pieniędzy. 10. Honesta mors turpi vita potior. Uczciwa śmierć lepsza od haniebnego życia. 11. Levior est rerum, quam temporis iactura. Lżejsza jest strata pieniędzy niż czasu. 12. Nihil lacrima citius arescit. Nic nie wysycha szybciej niż łza. 13. Melior est canis vivus leone mortuo. Lepszy jest żywy pies od zdechłego lwa. 14. Imperare sibi est maximum imperium. Panowanie nad sobą jest największą władzą. (Seneka) 15. Citius, altius, fortius! Szybciej, wyżej, mocniej! (dewiza igrzysk olimpijskich) 16. Gravissimum est imperium consuetudinis. Władza przyzwyczajenia jest najcięższa. 17. Pauperrimi non semper miserrimi. Najbiedniejsi nie zawsze najnieszczęśliwsi. 18. Nullus locus domestica sede iucundior. Żadne miejsce nie jest przyjemniejsze od siedziby domowej. 19. Vilius est argentum auro, virtutibus aurum. Tańsze jest srebro od złota, złoto tańsze od cnót. 20. Veterrimus homini optimus amicus est. Najstarszy przyjaciel jest dla człowieka najlepszy. 21. Vel sapientissimus errare potest. Nawet najmądrzejszy może się pomylić. 22. Summum bonum. Najwyższe dobro. 23. Maximum ius est saepe maxima iniuria. Najwyższe prawo jest często najwyższym bezprawiem. 24. Potius sero quam numquam. Lepiej późno niż wcale. 25. Nulla servitus turpior est quam voluntaria. Żadna niewola nie jest bardziej haniebna niż dobrowolna (Seneka). 26. Nihil est veritatis luce dulcius. Nic nie jest słodsze niż światło prawdy. ( Cyceron) 27. Summa cum laude. Z najwyższą pochwałą (najchlubniej). 28.Cogitationes posteriores saepe sunt meliores. Późniejsze przemyślenia często są lepsze. 29. Bona valetudo melior est quam maximae divitiae. Dobre zdrowie jest lepsze niż największe bogactwo. 30. Fama nihil est celerius. Nic nie jest szybsze niż rozgłos. 31. Fames est optimus coquus. Głód jest najlepszym kucharzem. 32. Morbum evitare quam curare facilius est. Łatwiej jest unikać choroby niż ją leczyć. 33. Quod cito fit, cito perit. Co szybko powstaje, szybko ginie. 34. Domus propria, domus optima. Własny dom jest najlepszym domem. 35. Corruptio optimi pessima. Najgorsze jest przekupywanie najlepszego (człowieka). 36. Concordia res parvae crescunt, discordia vel maximae dilabuntur. Dzięki zgodzie małe rzeczy rosną, przez niezgodę nawet największe rozpadają się. 37. Optimum medicamentum quies est. Najlepszym lekarstwem jest spokój. (Celsus) 38. Corruptissima res publica plurimae legis. Najbardziej przekupne jest państwo bardzo licznych praw (w którym jest mnogość praw) (Tacyt) 39. Ad meliora tempora (Ad feliciora tempora) Do lepszych czasów (Do szczęśliwszych czasów). Appendix (dodatek) Fraszki o lekarzach Martialis, Epigrammata * Nuper erat medicus, nunc est vispillo Diaulus Quod vispillo facit, fecerat et medicus.
Languebam, sed tu comitatus protinus ad me Venisti centum, Symmache, discipulis; Centum me tetigere manus aquilone gelatae: Non habui febrem, Symmache, nunc habeo.
Lotus nobiscum est, hilaris cenavit et idem Inventus mane est mortuus Andragoras. Tam subitae mortis causam, Faustine, requiris? In somnis medicum viderat Hermocraten.
Marcjalis (Marcus Valerius Martialis) – 43 – ok. 103 n.e., poeta rzymski, autor ok. 1500 epigramatów, utworów satyrycznych i pochlebczych, stanowiących wzór tego gatunku oraz źródło do poznania zycia codziennego w epoce Flawiuszów. Fabulae Phaedrus, I 24 Inops, potentem dum vult imitari, perit. In prato quondam rana conspexit bovem Et tacta invidia tantae magnitudinis Rugosam inflavit pellem: tum natos suos Interrogavit, an bove esset latior. Illi negarunt. Rursus intendit cutem Maiore nisu et simili quaesivit modo, Quis maior esset. Illi dixerunt bovem. Novissime indignata dum vult validius Inflare sese, rupto iacuit corpore.
Phaedrus, IV 2 Fame coacta vulpes alta in vinea Uvam petebat summis saliens viribus. Quam tangere ut non potuit, discedens ait; “Nondum matura est, nolo acerbam sumere”. Qui, facere quae non possunt, verbis elevant, Adscribere hoc debebunt exemplum sibi.
Fedrus (Caius Iulis Phaedrus) – I w. n.e., pierwszy bajkopisarz rzymski, wyzwoleniec Augusta. Przerabiał na łacinę bajki Ezopa lub tworzył własne, często o charakterze satyrycznym. Yüklə 0,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|