Ikkilamchi strukturalari davriyligi a-spiral deyilishiga sabab



Yüklə 190,49 Kb.
səhifə1/3
tarix13.03.2023
ölçüsü190,49 Kb.
#102387
  1   2   3
IKKILAMCHI STRUKTURALARI DAVRIYLIGI – A-SPIRAL DEYILISHIGA SABAB


IKKILAMCHI STRUKTURALARI DAVRIYLIGI – A-SPIRAL DEYILISHIGA SABAB
Oqsilning ikkilamchi strukturasi - bu oqsillarning asosiy zanjir aminokislotalar qoldiqlarining funksional guruhlarini o'zaro ta'siri natijasida hosil bo'ladigan konformatsion tuzzilishi. Asosan oqsillalrning ikkilamchi strukturasi vodorod bog' orqali paydo bo'ladi.
Oqsillarning regular ikkilamchi strukturalariga spirallar va β-qavatlar kiradi.

7 ta α-spiralga ega Bovine rhodopsin oqsili (PDB file 1GZM). Bu oqsilning α-spirallari (qizil rang bilan korsatilgan) hujayra membranasi ichida joylashgan (hujayra membranasi qizil va ko'k chiziqlar bilan korsatilgan)
Spirallar tuzilishi bo'yicha xar hil bo'lishi mumkin. Kopincha spiralli strukturalar vodorod bog'lar orqali stabillashadi. Oqsillarda uchraydigan spiral strukturalarga quyodagilar kiradi:

  • α-spiral - oqsillarda eng keng uchraydigan ikkilamchi struktura. Spiralning to'liq bir aylanishining uzunligi 0,54 nanometr, shu masofa ichiga 3,6 aminokislotalar qoldigi sig'adi (1 aminokislota qoldigi uzunligi α-spiralda 0,15 nm tashkil etadi).

  • α-spiral har 4 aminokislotalar qoldiglarini ortasidagi hosil bo'ladigan vodorod bog'lari bilan stabil holatga keladi. Ilk bora Laynus Poling tomonidan kashf etilgan.

β-qavatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Protein A oqsilining tashqari tomonidagi β-qavatlari (qizil bilan korsatilgan)
β-qavatlar - bir biridan uzoq bo'lgan (~0,347 nanometr) xar hil peptid zanjirlarning aminikislotalar qoldiqlari orasida hosil bo'ladigan vodorod bog'lar bilan paydo bo'ladigan oqsilning ikkilamchi strukturasi. β-qavatlar parallel va antiparallel bo'lishlari mumkin. β-qavatlar tarkibida glitsin va alanin aminokislotalari soni kop.
Ma‘lumki barcha oksillar asosan 20 xil tabiiy aminokislotalardan tashkil topgan. Oksilarning bir-biridan farki ular tarkibidagi turli aminokilotalar mikdoriga va polipeptid zanjirida birin-ketin joylashish tarkibiga boglik.
Oksillarning xili juda kup bulib, olimlar ularni ayrim gruppalarga bulish ustida kupdan beri ish olib borsalar xam xaligacha konikarli klasifikatsiya topilganni yuk. Buni sababi ularni bir xil elementlardan tuzilgan kup bulganlari, shuningdek xar-xil struktura variantlari va xususiyatlari mavjudligidir.
Sodda oqsillar. Oksillar erish xususiyatiga kura kuyidagi gruppalarga bulinadi:
Albuminlar. Suvda eriydi kiziganda chukadi. Ular barcha xujayralar tarkibida uchraydigan eng kup tarkalgan okillardir. Eritma ammoniy sulfat bilan tula tuyintirilganda albuminlar chukadi. Ularning asosiy vakillari: sut albumini, tuxum albumini, zardob albumini, leykozin (bugdoy donidan) dir.
Globulinlar. Xujayra va tukimalar tarkibida doim albuminlar bilan birga uchraydi, suvda erimaydi, kizdirilganda koagulyatsiyalanadi, suyultirilgan tuz eritmalarida eriydi, tuz kontsentratsiyasi ortishi bilan chukadi. Ammoniy sulfat bilan yarim tuyintirilganda chukishi tufayli albuminlardan farklanadi: asosiy vakillari miozinogen tuxum sarik bulaklarini kon zardobi bulami legumin bulaklardan ajratib olingan.
Glutelinlar. Neytral eruvchilarda erimaydi ammo suyultirilgan eritma ishkorlarda eriydi (bugdoy, arpa, kora bugdoy) tarkibida uchraydi. Guruchdan olingan orizenin, bugdoydan olingan shu guruxga kiradi.
Prolamin va gliadinlar. 70-80 % li spirtda eriydi, lekin suvda, tuz eritmalari, va mutlok spirtda erimaydi. Ularning asosiy vakili gleadin bugdoy donning endospermda uchraydi. Prolaminlar katori yana arpa katori gordein va makajuxori donni zenin kiradi. Ular tarkibida nisbatan kup mikdorda prolin bor.
Gistonlar suvda eriydi, lekin suyultirilgan ammiakda erimaydi. Boshka oksillar eritmasi gistonlarni chuktiradi. Ular kizdirilganda paydo bulagan chukmalar suyultirilgan kislotalarda eriydi. Gistonlar kuchsiz ishkor tabiatiga ega ekanligi bilan boshka oksillardan farklanadi. Bu xususiyat gistonlar tarkibida diaminokislotalar - arginin va lizin mikdori xaddan tashkari kupligidan kelib chikadi. Ularning izoelektirk nuktalari xam ishkoriy muxitga tugri keladi. Oksillar izoelektrik kuntalarda chukadigan bulganligidan gistonlar kaynatilganda fakat ishkor ishtirokida iviydi (skumbriya baligidan olingan).
Protaminlar oksillarning eng soddasi bulib, ishkoriy oksillar katoriga kiradi, lekin ularning tarkibida arginin va lizin mikdori kuprok (80% gacha, xatto, undan ortik) bulganidan kuchli ishkor xossasiga ega. Bularning tarkibida triptofan xamda oltingugrtli aminokilotalar yuk, kupincha tirozin va fenilalanin xam bulmaydi. Protaminlar suvda eriydi, kizdirilganda chukmaydi, xujayradagi muxim axamiyati shundaki, ular xujayra yadrosi tarkibiga kiradigan murakkab oksillar (nukleoproteidlar)ning komponentlaridir. Shuning uchun xam ularni yadro moddasiga boy tukimalardan, jumladan bukok bezidan olish kulay. Protaminlarning vakillari salmin, sturin, klupein, skumbrin baliklar urugida erigan xolda buladi.


Yüklə 190,49 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə