İlham Məmmədov, Aydın Əhmədov Nəcməddin Məmmədov



Yüklə 336 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə29/87
tarix30.12.2017
ölçüsü336 Kb.
#18610
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   87

Ş ə k i l   2 .  M ü h ə r r i k l i   O M P - 2   “ O l e n ”  
ç i l ə y i c i s i
Ş ə k i l   4 .  V D M - 2   b a y t a r l ı q  
d e z i n f e k s i y a e d i c i   m a ş ı n
Ş ə k i l   3 .  B ö y ü k   K Z   ə l   h i d r o p u l t u
Ş ə k i l   5 .  L S D - 3 M   d e z i n f e k s i y a  
q u r ğ u s u
DEZİNSEKSİYA
Heyvanlara və  quşlara ziyan  yetirən və  müxtəlif xəstəlik tö­
rədicilərinin  yayılmasında  mühüm  rolu  olan  haşaratlara  qarşı 
aparılan  kompleks  mübarizə  tədbirləri  dezinseksiya  adlanır. 
Dezinseksiyanın  aparılmasının  mühüm  epizootoloji,  epidemio- 
loji  və  gigiyenik əhəmiyyəti  vardır.
Quşçuluğa iqtisadi ziyan yetirən həşaratlardan gənələri, qan- 
soran  ikiqanadlı  haşaratları,  milçəkləri  və  s.  göstərmək  olar.
G ənələr  infeksion  xəstəlik  törədicilərinin  quşlar  arasında 
yayılmasında mühüm rol  oynamaqla bərabər bəzən də  infeksiya 
törədicilərinin  ehtiyat  mənbəyinə  çevrilir.  Gənələr  vasitəsilə 
müxtəlif  xəstəlik  törədicilərinin  xəstələrdən  sağlamlara  veril­
məsi  transovarial  və  transfazal  baş  verir.  Gənə  cinsləri  içərisin­
də  iksoid,  arqazid,  qamazid  gənələri  habelə  bir çox  tük  və  pər­
qu  yeyənlər quşçuluğa daha çox  ziyan  yetirir.
Ümumiyyətlə qansoran  həşaratlar quşlara hücum  edərək  qa­
nını  sorur,  xəstəlik  törədiciləri  ilə  onları  yoluxdurur,  zəhərli 
tüpürcəkləri  ilə  orqanizmi  zəhərləyir  və  quşları  narahat  edir. 
Gənələrin  quşları  yoluxdurması  nəticəsində onlar inkişafdan  və 
yumurtlama  qabiliyyəti  10-70%  aşağı  düşür,  cücələrdə  fars  gə­
nəsi  ilə  yoluxdurmada  50-80%,  toyuq  gənəsi  ilə  yoluxdurmada 
isə  2-5%  ölüm  baş  verir.
Birə  ilə  yoluxmuş  quş  binalarında  quşların  yumurtalaması 
19%,  çəki  artımı  isə  20%  aşağı  düşür.
Həşaratlarla mübarizə  məqsədilə  mexaniki,  fiziki,  bioloji  və 
kimyəvi  üsullardan  istifadə edilir.
Quş  binaları  və  onun  ətraf sahələrində  sistematik  olaraq  pe­
yin  və  yem  qalıqlarının  kənar  edilməsi  binaların  sanitariya  sə­
viyyəsinin  yaxşılaşdırılması  mexaniki  üsula  aiddir.  Belə  vasitə­
lərin tətbiqi  ilə yalnız həşaratların  qismən azalması təmin  edilir.
Fiziki  dezinfeksiya  üsulu genələrin  və birələrin  məhvi  məq-


sədilə tətbiq edilir.  Bu məqsədlə isti buxar, qaynar su, alov və s. 
istifadə  edilir.
Bioloji  dezinseksiya  üsulu  həşaratların  təbii  düşmənlərinin 
istifadəsinə  əsaslanmışdır.  Bu  məqsədlə  qüşlardan,  heyvanlar­
dan,  antoqonist  həşaratlardan,  mikrob  kulturalarından  istifadə 
edilir.  Süni  yolla  döllük  qabiliyyəti  olmayan  erkək  fərdlərin  və 
həşaratlarda  xəstəlik  törədən  mikrobların  əldə  edilməsi  pers­
pektivli  olsa  da  hələlik  tam  şəkildə  mühüm  nailiyyətlər  əldə 
edilməmişdir.
Kimyəvi  dezinfeksiya  üsulunda  müxtəlif təsirə  malik  olan 
kimyəvi  vasitələrdən istifadə edilir. Təsir xüsusiyyətlərinə görə 
inseksid  maddələr  4  qrupa  -   kontakt  inseksidlərri,  bağırsaqdan 
sorulmaqla  təsir  edən  inseksidlər,  fumiqantlar  və  repelentlərə 
bölünür.
Kontakt təsirli  inseksidlər həşaratların orqanizminə onun xa­
rici  örtüyü  vasitəsilə  daxil  olur.  Bunlar aerozol,  dust  və  məhlul 
halında hazırlanır.
Bağırsaqdan  sorulmaqla  təsir  edən  inseksidlər  həşaratların 
orqanizminə alimentar yolla daxil  olur və  bağırsaqdan  sorularaq 
onu  tələf edir.
Fumiqant  təsirli  inseksidlər  həşaratların  orqanizmə  tənəffüs 
yolu  ilə daxil  olaraq  onu  öldürür.
Repelentlər həşaratları  qovmaq  xüsusiyyətinə malik  olan  iy­
li  inseksidlər  qrupuna  daxildir.  Binaların  nümayəndələrinə  mi­
sal  olaraq  dimetilftalat,  dietiltoluamid,  benzimin,  siodrin,  karbo- 
fos  və s.  göstərmək  olar.
Şəharatlara qarşı mübarizə profilaktik və qırıcı olmaqla 2 ye­
rə  bölünür.  Profilaktik  tədbirlər həşaratların  yaşaması  və  çoxal­
masının qarşısını almağa yönəldilir.  Burada əsas iş təsərrüfatlar­
da gündəlik olaraq zibil  və peyinin toplanıb kənar edilməsindən, 
bununla  da  həşaratların  çoxalma  yerlərinin  ləğv  edilməsindən 
ibarətdir.
116
Şəharatlarla  mübarizədə  qırıcı  tədbirlər  daha  mühüm  əhə­
miyyətə  malikdir.  Bu  tədbirlər  həşaratların  müxtəlif  inkişaf 
dövrlərində  onların  tələfatına  səbəb  olur.  Şəharatları  qırmaq 
üçün  5%-li  polixlorpinen,  1%-li trixlorofos,  10%-li  naftalizol  və 
10%-li  kreolin  emulsiyasından  istifadə  edilir.  Bu  iksoid  maddə­
lər  hər  m2  sahəyə  3-5  litr  hesabı  ilə  işlədilir.  Milçəklərə  qarşı 
mübarizə  məqsədilə  peyinin  üzərinə  qonur rəngli  təbəqə  alına­
na  qədər quru  xlorlu  əhəng tökülür.
Quş  binalarının  gənələrdən  azad  edilməsi  üçün  0,5%-li  xo- 
lofos, 0,5%-li  karbofos və 0,5%-li trixlormetafos məhlullarından 
istifadə edilir. Quşların üzərində qu və pərqü yeyənləri məhv et­
mək üçün sevin dustu hər m2 sahəyə 6 qram  işlədilir.  Mallofaq- 
larla  yoluxmuş  quşlara  0 ,1%-li  neosidinol,  0 ,1%-li  sevin,  0,1- 
0,2%-li  karbofos, 0,2-0,5%-li trolen hər başa 25-30 ml  hesabı  ilə 
tətbiq  edilir.
Dezinseksiya  aparan  şəxslər öz  şəxsi  gigiyenalarının  gözlə­
məli  və bu  məqsədlə  fərdi  qoruyucu vasitələrdən  istifadə etmə­
lidirlər.
DERATİZASİYA
Epizootoloji  və  epidemioloji  cəhətdən  təhlükəli  olan  və 
böyük  iqtisadi  zərər  yetirən  gəmiricilərə  qarşı  aparılan  kom­
pleks  mübarizə  tədbirlərinə deratizasiya  deyilir.
cəmiricilərin  çoxlu  növü  mövcuddur və  bunlardan  sinantrop 
gəmiricilər (yunanca sun -  birlikdə və anthrapos -  insan) hevan- 
darlığa  və  quşçuluğa  daha  çox  ziyan  vurur.  Sinantrop  gəmirici­
lərə  misal  olaraq  boz  və  qara  siçoıulu,  həmçinin  ev  siçanlarını 
göstənnək  olar.
Bir il  ərzində  siçovullar 2-3  dəfə,  siçanlar  isə 4-5  dəfə  bala- 
layır.  Hər dəfədə 4-5-dən  13-15-ə  qədər bala  doğulur.  Eksperi­
mental yolla müəyyən edilmişdir ki, siçovulların hər  100 kq can­
117


Yüklə 336 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   87




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə