Ş ə k i l 9. İ n f e k s i o n l a r i n q o t r a x e y i t l ə
Ş ə k i l 10. İ n f c k s i o n l a r i n q o t r a x e y i t
x ə s t ə q u ş
z a m a n ı s e l i y i n a y r ı l m a s ı v ə g ö z ü n
z ə d ə l ə n m ə s i
Xəstəliyin konyuktival forması əsasən 10-15 günlük cücə
lərdə qeyd olunur. Bunlarda konyuktivanın slrozlu iltihabı, göz
yaşının axması və işıqdan qorxma müşahidə edilir. Konyunkti-
val formanın xroniki gedişində quşlarda konyunktivanın fıbri-
nozlu iltihabı, gözün buynuz qişasının bulanması, nəticədə gör
mənin zəifləməsi və bəzən korluq qeyd olunur. Konyunktival
forma bəzən larinqotraxeal forma ilə qarışıq şəkildə gedir.
P atoloji-anatom ik d əyişilik lər.
Xəstəliyin larinqotraxeal
formasında mühüm dəyişiliklər qııtlaq və traxeyada gedir. Bu
orqanların selikli qişaları hiperemiyalı, şişkin, erroziyalı və qan
sağıntılıdır. Mənfəzləri isə kataral və ya kataral hemorroji eksu-
datla tutulmuş olur. Əksər hallarda qirtlaqda fibrinozlu-kazeozlu
kütlədən ibarət olan tıxac müşahidə edilir. Belə tıxaclar bəzən
iri bronxlarda da nəzərə çarpır. Bəzən quşların burun və ağız
boşluğunda kataral iltihab, dilin kökündə isə fıbrinozlu çögüntü
aşkar edilir. Bundan əlavə toyuqların bir qismində dalağın böyü
məsi, nazik bağırsaq şöbəsinin, fabrisium kisəsinin və kloakanın
kataral iltihabı nəzərə çarpır.
Konyuktival forma zamanı serozlu və ya fıbrinozlu kon-
yunktivit aşkar edilir. Müayinə zamanı konyunktival kisədə kaze-
ozlu kütlə, bəzən byunuz qişasının bulanması və göz almasının
zədələnməsi qeyd olunur.
174
Histoloji müayinə zamanı damarların hiperemiyası, örtük
epitelisinin selikli distrofıyası, xəstəliyin son dövrlərində isə res
pirator orqanların epitelisinin nekrozu, limfoid-histositar ele
mentlərlə selikli qişaların infıltrasiyası və perivaskulyar qan sız
maları müşahidə edilir. Virus respirator orqanların selikli qişa
sında çoxaldığına görə burada iltihab reaksiyalarından ibarət
həm də nüvədaxili cisimciklər yaradır. Bu cisimciklərin forma
sı oval, yumru və uzunsov, miqdarı isə nüvədə 1-4 ədəd olur.
D iaq n oz.
Xəstəliyə diaqnoz qoymaq üçün onun epizootolo-
ji xüsusiyyətləri, patoloji-anatomik dəyişdikləri nəzərə alınır və
diaqnozun dəqiqləşdirilməsi həmçinin oxşar xəstəliklərdən təf-
riq etmək üçün xəstə quşların traxeyasından virusun toyuq emb-
rionlarında və ya toxuma kulturalarında ayrılması, həssas quşlar
üzərində bioloji sınağın qoyulması, raxeyanın selikli qişasından
götürülmüş nümunələrdə histoloji müayinə yolu ilə nüvədaxili
cisimciklərin müəyyən edilməsi, sekundar bakterial infeksiyala-
rın təfriqi üçün bakterioloji müayinənin aparılması, viruslu ma
terialda neytrallaşma reaksiyası və presipitasiya reaksiyasının
qoyulması kimi testlərdən istifadə edilməlidir. Retrospektiv diaq
nostika məqsədilə xəstəliyi keçirib sağalmış quşların qan seru-
mu ilə neytrallaşma reaksiyası qoyulur.
T əfriq i diaqnoz.
Xəstəliyi infeksion jjronxitdən, avitaminoz
- A-dan, çiçəkdən, nyukasl xəstəliyindən, respirator mikoplaz-
mozdan və infeksion zökəmdən təfriq etmək lazımdır.
İnfeksion bronxitlə daha çox 30 günlüyə qədər cücələr yolu
xur. Xəstəliyin sürətlə yayılması və tənəffüs yollarının iltihabı
ilə səciyyələnir.
Avitaminoz A - zamanı infeksion prosesə məxsus olan xüsu
siyyətlər qeyd olunmur. İltihab qırtlaq və traxeyada yox, yem
borusunun selikli qişasında müşahidə edilir.
Çiçək dərinin xarakterik zədələnmələri, yuxarı tənəffüs yol
ları və ağız boşluğu selikli qişasının difterik zədələnmələri, mi-
175
kroskopiya zamanı hüceyrə daxili cisimciklərinin görünməsi
əsas hesab edilir.
Nyukasl xəstəliyi bütün yaş qrupuna mənsub olan quşlarda
baş verir və yüksək dərəcədə tələfatla səciyyələnir. X əstəlikdə
mühüm patoloji-anatomik dəyişdiklər bağırsaqda və vəzili m ə
də ilə əzələli mədə sərhəddində kəmərvari qan sağıntıları
müşahidə edilir.
Respirator mikoplazmozda yuxarı tənəffüs yollarının kataral
iltihabı, kataral krupoz pnevmoniya və serozlu-fıbrinozlu aero-
sakkulit nəzərə çarpır.
İnfeksion zökəm yüksək kontagioz olmaqla burun yolundan
selikli axıntı, tənəffüs yolu selikli qişasının kəskin şəkildə qalın-
laşması görünür. Belə dəyişdik həmçinin infpaorbital sinuslarda
və traxeyada da qeyd olunur.
Bütün hallarda virusoloji müayinələr aparmaqla virusun ailə
si və cinsinin müəyyən edilməsi əsas hesab edilir.
M üalicə.
Xəstə quşların müalicəsi üçün effektli vasitələr de
mək olar ki, yoxdur. Qoruyucu məqsədlə və sekundar bakterial
mikroflora ilə mürəkkəbləşmələrin qarşısını almaq üçün geniş
təsir dairəsinə malik olan antibiotiklər və nitrofuran birləşm ələ
rinin, həmçinin trivitaminin birlikdə tətbiqi müəyyən əhəm iy
yətə malikdir. Yaşlı quşun hər kq canlı kütləsinə 20 min T.V.
streptomisin trivitamində və ya 1 ml balıq yağında əzələ içinə 7-
8 günlük fasilə ilə 2-3 dəfə inyeksiya edilir. Eyni zamanda hər
kq canlı kütləyə 20 mq furazolidon yemlə 5 gün quşlara verilir.
3-4 aylıq cavan quşlara streptomisin hər başa 15-20 min.
T.V. əzələ içinə və furazolidon isə 10-15 mq yemlə tətbiq edi
lir.
Xlor-skibidarla cücələrdə inqalyasiya 7-8 günlük fasilə ilə 3
dəfə aparılır. Bu məqsədlə hər lm3 həcmə 1 qr xlorlu əhəng və
0,1 ml skibidar götürülür. Ekspozisiya 7 dəqiqədir, sonra bina
nın havası dəyişilir. 150-180 günlük cavanlan inqalyasiya etmək
176
Şəkil I.
Nyukasl xəstəliyində kor bağırsaqda iltihab
Ş ə k i l II.
İ n f e k s i o n l a r i n q o t r a x e y i t d ə t r a x e y a d a i l t i h a b o c a q l a r ı
Dostları ilə paylaş: |