turası alınır və bioloji sınaq qoyulur. Daha doğrusu ürək qanı, qa
raciyər, dalaq, qarın boşluğundakı ekssudatdan yaxma hazırlayıb
Qram və ya Romanovski-Himza üsulu ilə boyayıb mikroskopiya
edilir. Eyni zamanda müxtəlif qida mühitlərinə xüsusilə 0,5%-li
qlukoza və ya serumlu ƏPA və ƏPB yaxud 5%-li qanlı aqara əki
lir. Amil bərk qida mühitində xırda yarımşəffaf koloniyalar verir,
qanlı aqarda -hemoliz zonası yaradır. Törədicinin identifıkasiyası
üçün xarakterik koloniyalar laktozalı mannitli, sorbitli, treqalozalı
və inulinli Hiss mühitinə, 0,02% metilen abısı olan südə, 40% öd
olan ƏPB-a əkilir. 48 saatdan sonra nəticəsi yoxlanır.
Bioloji sınaq ağ siçanlar üzərində qoyulur.
Streptokokkların müxtəlif növləri mövcuddur ki, bunlarında
bir-birindən təfriqi əlamətləri 8 saylı cədvəldə göstərilir.
cədvəl 8. Quşlardan ayrılan streptokokkların əsas təfriqi əlamətləri
S
tr
e
p
to
k
o
k
k
la
r
ın
n
ö
v
ü
4
0
%
ö
d
o
la
n
Ə
P
B
-
d
a
b
o
y
Q
a
n
lı
a
q
a
r
d
a
b
e
-
ta
-
h
e
m
o
li
z
M
e
ti
le
n
a
b
ıl
ı
s
ü
d
Ə
P
B
-
d
a
b
o
y
K a r b o h i d r a t l ı m ü h i t l ə r
la
k
to
z
a
M
a
n
n
it
s
o
r
b
it
tr
e
q
a
lo
z
a
in
u
li
n
Str.
z o o e p i d e m i c u s
-
+
-
Ə k sə rin a lt h is
s ə d ə c ö g ü n tü
+
=
+
-
-
E n t e r o k o k k l a r
+
±
G R
D i f f u z
+
+
+
+
-
Q u ş l a r d a n a d i r
h a l l a r d a g ö r ü n ə n
d i g ə r s t r e p t o k o k -
k la r
-
+
-
D i f f u z
±
±
-
-
-
D i p l o k o k k l a r
±
±
G R
Z ə i f
+
±
=
m .y .
+
Q e y d :
GR
-
çürüdü və rəngsizləşdi,
+ -
boy var,
±
xüsusiyyət daimi deyil,
- boy yoxdur, ту - məlumat yoxdur.
300
T əfriq i diaqnoz.
Streptokokkozu pasterellyozdan, kolibak-
teriozdan, stafilokokkozdan və pullorozdan təfriq etmək lazım
dır.
Pasterellyoz zamanı quşlarda daxili orqanların əksəriyyətin
də çoxlu miqdarda qan sızmalar və durğunluq əlamətləri, bağır
saqlarda kataral hemorroji iltihab qeyd olunur. Bakterioloji
müayinə əsasında P.multocida əldə edilir.
Kolibakteriozda həmişə perikardit və ürək kisəsində seroz-
lu-fibrinozlu ekssudat, qeyd olunur. Yaşlı quşlarda ovariit və sa-
rılıqlı peritonit nəzərə çarpır. Bakterioloji müayinə zamanı
E.coli aşkar edilir.
Stafilokokkoz zamanı quşlarda - körpələrdə iti septiki pro
ses, yaşlılarda ətrafların oynaqlarının kəskin iltihabı müşahidə
edilir. Bakterioloji müayinədə Staph.aureus ayrılır.
Pulloroz yaşlı quşlarda yumurta follikullarının iltihabı, kör
pələrdə isə ağ rəngdə ishal özünü göstərir. Bakterioloji müayi
nə zamanı S.pullorum-qallinarum mikrobu aşkar edilir.
M ü alicə.
Streptokokkozun müalicəsi üçün antibiotiklərdən
istifadə edilir. Bu məqsədlə terramisin yemlə hər ton yemə 500
qram qatıb quşların 5 gün yemləndirilməsi məsləhət görülür.
Quşların hər kq canlı güdəsinə 70 min T.V. bitsillin əzələ içinə
vurulmalı və 4 gün keçmiş hər başa 0,1 qram sulfadimezin
gündə 2 dəfə 2-3 gün ərzində daxilə verilməlidir.
İm m unitet.
Xəstəliyi keçirmiş quşlarda immunitet yaranır.
Buna baxmayaraq effektli spesifik profilaktika vasitələri yoxdur.
Profilaktika və m übarizə təd birləri.
Xəstəliyin profilakti
kası üçün quşların ümumi müqavimət qüvvəsinin gücləndiril
məsi, müntəzəm şəkildə dezinfeksiyanın aparılması, heyvan
mənşəli yemlərin keyfiyyətinin nəzarət altında saxlanması, trav-
ma törədə biləcək faktorların ləğvi mühüm hesab edilir.
Təsərrüfatda xəstəlik baş verlikdə xəstələr çıxdaş edilərək
kəsilir, xəstələrə antibiotik və sulfanilamid preparatları verilir.
301
Təsərrüfatda bəzi məhtutlaşmalar qoyulur, xüsusilə yumurtala
rın inkubasiya edilməsi, quşların və onların məhsullarının kəna
ra daşınması və ya qəbul edilməsinə icazə verilmir.
Təsərrüfatın sanitariya vəziyyəti, yemləndirilmə nəzarət al
tında olmalı, cari dezinfeksiya tədbirləri aparılmalı, yığılmış
peyin və yem qalıqları biotenniki üsulla zərərsizləşdirilməlidir.
Stafilokokkoz
Stafilokokkoz (Staphylokokkosis) infeksion xəstəlik olub ar-
tritlər, dermatitlər, kloasit və omfalitlərin əmələ gəlməsi ilə
səciyyələnir.
Tarixi m əlu m at.
Quşların stafılokokkozlu artriti ilk dəfə
Lyusse 1892-ci ildə qeyd edilmiş, Fris isə 1907-ci ildə xəstəlik
törədicisinin təmiz kulturasını almış və eksperimental xəstəliyi
törətmişdir. Sonradan isə stafilokokkoz dünyanın əksər ölkələ
rində quşlarda müşahidə edilmişdir.
X əstəliyin tö rəd icisi.
Xəstəliyi patogen stafılokokklar törə
dir. Stafilokokkların 3 növü: Staph, aureus, Staph, epidermidis
və Staph, saprophuticus mövcuddur. Bunların içərisində Staph,
aureus öz patogenliyi ilə səciyyələnir.
Staph, aureus mikroskopun görünüş sahəsində nöqtə şəklin
də olmaqla tək-tək, qarmaqarışıq və üzüm salxımını xatırladan
yığımlar halında görünür. Bunların diametri 0,5-1,5 mkm ölçüdə
olul, sərbəst hərəkətə malik deyil, spor və kapsula yaratmır. Tə
zə bülyon kulturasından hazırlanmış yaxmalarda bunlar tək-tək
kokklar və diplokokklar halında, bərk qida mühitlərində isə
üzüm salxımını xatırladan yığımlar halında görünür. Anilin boya
larım qəbul edir, Qramla müsbət boyanır.
Stafılokokklar qida mühitlərinə tələbkar deyil, adi qida
mühitlərində 35-37°S temperaturda, pH 7,2-7,4 olan şəraitdə,
aerob və anaerob şəraitdə asanlıqla boy verir. Bərk qida mühit
lərində dəyirmi kənarları hamar, orta hissəsi azca basıq koloni
302
yalar yaradır. Koloniyaların rəngi qızılı-sarı rəngdədir. Maye qi
da mühitlərində intensiv boy verir, mühiti bərabər nisbətdə bu
landırır və çöküntü yaradır. Qanlı aqarda geniş diametrli kolo
niyalar yaradır. Törədici irinli proseslərin yaranmasında da ilti-
rak elir. Toxumalarda amil histotoksin, hemotoksin, enterotok-
sin, leykosidin, fıbrinolizin və s. xassəli toksinləri əm ələ gətirir.
D avam lılığı.
Stafılokokklar xarici mühitin m üxtəlif təsirləri
nə və kimyəvi dezinfeksiya vasitələrinin təsirinə davamlıdır.
Amil irinli eksudatda 200 günə qədər sağ qalır, peyində uzun
müddət öz patogenliyini itirmir, dondurma onu konservləşdirir.
70°S temperaturda amil 1 saat, 85°S-də 30 dəqiqə və qaynatma
temperaturu isə ani olaraq amili məhv edir.
Dezinfeksiya vasitələrindən 1%-li formaldehid, 2%-li natri
um qələvisi məhlulları xəstəliyin törədicisini bir neçə saata
inaktivləşdirir.
E p izootoloji m əlum atlar.
Stafilokokkoz quşlarda sporadiya
və epizootiya halında nəzərə çarpır. Cavan quşlar yaşlılara nis
bətən daha çox həsassdır. Xəstəliyin baş verməsi və yayılmasın
da pis yemləmə, quşların binalarda sıx yerləşdirilməsi və bina
nın antisanitariya vəziyyəti mühüm rol oynayır.
Təbii halda yoluxma travmalar vasitəsilə və alimentar yolla
baş verir. Son zamanlar stafılokokkozda transovarial yoluxma da
qeyd edilir.
İnfeksiya törədicisinin mənbəyi xəstə və xəstəliyi keçirmiş
quşlar hesab edilir. Bunlar əksər sekret və eksretləri vasitəsilə
xəstəlik törədicisini xarici mühitə ixrac edir.
P atogenez.
Orqanizmə daxil olmuş stafılokokklar qana ke
çərək bütün orqanizmə yayılır, iti septiki prosesə səbəb olur.
Bundan əlavə xəstəlik törədicisinin hasil etdiyi m üxtəlif xarak
terli toksin və enzimlərin təsirindən orqanizmin ayrı-ayrı orqan
və toxumalarının müxtəlif xarakterli iltihabı qeyd olunur.
G ed işi və kliniki əla m ətləri.
Xəstəliyin inkubasiya dövrü
bir neçə gündür. Kliniki əlam ətlər xəstəliyin xarakteri, törədici
nin patogenlik dərəcəsi, quşun yaşı və şairədən asılı olaraq
303
Dostları ilə paylaş: |