|
Ilmiy tadqiqot metodlari va usullari. Reja: Ilmiy tadqiqоt jarayonining asоsiy tushunchalari. Fan va ijоd, mеtоd va mеtоdоlоgiya
|
səhifə | 7/10 | tarix | 18.05.2023 | ölçüsü | 31,98 Kb. | | #111032 |
| 3 мавзуAbstrakt fikrlash - ijodiy yondoshishning majburiy shartidir.
Konkretlashtirish - bu umumlashtirish va abstraktlashtirish
jarayonida ajratib olingan, e`tibordan soqit qilingan, oldingi butun belgi va
xususiyatlarni yana predmet va xodisalar bilan bog`lab, shu predmet va
hodisa haqida aniq bir fikr xosil qilishdir.
Umumlashtirish, abstraktlashtirish va konkretlashtirish tafakkurdagi
bir mantiqiy amalning turli tomonlaridir. Tadqiqotchi umumlashtirish,
abstraktlashtirish va konkretlashtirish usullari asosida tafakkur jarayonida
yangi nazariy bilimlarni hosil qiladi. Bu usullarning har uchalasi tafakkur
jarayonida doimo birgalikda qo`llanilib, bir-birlarini to`ldirib boradi.
Tarixiylik – bu o`rganilayotgan predmet yoki hodisaning paydo
bo`lishi, rivojlanish va yemirilish jarayonlari birligini, uning tarixiy
taraqqiyot jarayonida boshqa voqealar bilan aloqadorligini nazariy bilishga
oid usuldir. Tarixiylik deganda, tadqiq etilyotgan predmet yoki hodisaning
konkret sharoitda paydo bo`lishi, yashashi, rivojlanish va yemirilish yoki
yo`q bo`lishidan iborat jarayonning tafakkurda ifodalanishi tushuniladi.
Mantiqiylik esa, ana shu tarixiylikning tadqiqotchi fikridagi
umumlashtirilgan, abstraktlashtirilgan, konkretlashtirilgan, qisqartirilgan,
tasodiflardan tozalangan abstrakt konkretlik shaklidagi ifodalanishidir.
Mantiqiylikda tarixiylikning eng zarur va eng asosiy tomonlari,
xususiyatlari, qonuniyatlari ifodalanadi. Tarixiylik va mantiqiylik o`zaro
chambarchas bog`liq. Tadqiqotchi biron bir ob`ekt ustida izlanishlar olib
borganida ilmiy bilishning bu usullarini to`g`ri qo`llashi lozim. Haqiqatan
ham, tadqiq etilayotgan predmet yoki hodisaning real tarixini to`g`ri
o`rganib chiqmay turib, uning mohiyatini to`g`ri ifodalab bo`lmaydi.
Keyingi vaqtda EXM va kompyuterlarning yaratilishi, ularning
ishlab-chiqarishga keng joriy etilishi, matematik usullarning konkret fanlar
sohalarida samarali qo`llanilishi formallashtirishi va modellashtirish kabi
yangi usullarning paydo bo`lishiga olib keldi.
Ilmiy tadqiqotning formalashtirish metodining asosini matematik
abstraklashtirish tashkil etadi.
Dostları ilə paylaş: |
|
|