İMRAN AXUNDOV
ƏLƏSGƏR
ƏLƏKBƏROV
Bakı
Mütərcim
2014
2
Elmi redaktor:
AMEA-nın müxbir üzvü, professor
İmran Axundov. Ələsgər Ələkbərov. Monoqrafiya. – Bakı:
Mütərcim, 2014. – 144 səh
Monoqrafiyada Azərbaycan mədəniyyətinin ən görkəmli nümayən-
dələrindən biri SSRİ xalq artisti Ələsgər Ələkbərovun həyat və yaradıcılı-
ğı təhlil edilir, teatrda və filmlərdə ifa etdiyi möhtəşəm obrazlar tədqiq
olunur.
А
026
4907000000
58-14
©İmran Axundov, 2014
İ.S.Kərimov
3
Ələsgər Ələkbərov
4
5
GİRİŞ
İyirminci əsr milli teatrımızın ən
görkəmli simalarından, yaradıcılığının
bədii-estetik keyfiyyətləri dünya səhnə
sənətinin bəşəri meyarları ilə ölcülən
dühalardan biri də Ələsgər Ələkbərovdur.
prof. İlham Rəhimli
Azərbaycan teatrının tarixində elə sənətkarlar olub ki, onların
yaradıcılıq fəaliyyəti peşəkar teatrımızın qızıl səhifələrini yazıb.
Çünki belə sənətkarların xoşbəxtliyi onda idi ki, onlar dövrün bütün
tələblərini hiss edir, öz böyük sənətləri ilə səhnə və həyat arasında
rabitə yaradırdılar. “Bu mövqedə duran sənətkarın yaradıcılıq müna-
sibəti müasirlik və novatorluq prinsiplərinə əsaslanır, onun ümumi-
ləşdirmə hünəri, obrazlı ifadə tərzi bədiilik və emosionallıqla birləşir,
sənətin məntiq qüvvəsi, idrak əhəmiyyəti artır, tamaşaçıları hadisələ-
rin inkişafı ilə ardıcıl olaraq yaşamağa vadar edir. Belə sənətkarlar
hadisələrin davamında bir müşahidəçi və seyirçi kimi yox, dönməz
və yenilməz bir qüvvə ilə mübarizə aparan, ictimai idealın bədii este-
tik prinsiplərini vətəndaşlıq ehtirası ilə təcəssüm etdirən və eybəcər-
liklərə qarşı amansız olan iştirakçı kimi fəaliyyət göstərir” (2).
Səhnə sənətinin tərəqqisi naminə misilsiz xidmətlər göstərmiş,
Azərbaycan teatrını dünya teatrı səviyyəsinə qaldıran aktyorlardan bi-
ri, mən deyərdim ki, birincisi SSRİ xalq artisti Ələsgər Ələkbərovdur.
Görkəmli teatr xadimi Ə. Ələkbərovun səhnəyə gəlişi özün-
dən əvvəl ki, sənətkarlar kimi çətin və əzablı olmuşdur.
Öz böyük sənətini yüksək sənətkarlıqla nümayiş etdirən bu
bənzərsiz sənətkar hər ifasında misilsiz aktyor olduğunu sübut
etmişdir. “Onun haqqında düşünəndə dərhal aktyorun yaraşıqlı
6
görkəmi, uca qaməti ifadəli siması, mərd baxışları nəzərimizdə can-
lanır. Onun gur səsi, səlis danışığı, dolu temperamenti xatirimizə
gəlir. Lakin bunlar azdır. Ələsgər Ələkbərov hər şeydən əvvəl
böyük sənətkarlıq diapazonuna, geniş yaradıcılıq imkanlarına malik
bir aktyordur. O, sanki nə ampula, nə də janr hüdudlarını hesaba
almır.” (22).
O, son dərəcə orijinal sənətkar idi. Yaratdığı hər hansı bir ob-
razın daxilinə düzgün nüfuz etməyi bacaran, xarakteri bütün incə-
liyə qədər tamaşaçıya çatdıran əvəzsiz aktyor idi.
Hüseyn Ərəblinski, A. M. Şərifzadə, Ülvi Rəcəb kimi məşhur
faciə aktyorlarının davamçısı olan Ələsgər Ələkbərov öz cahanşü-
mül sənəti ilə Azərbaycan aktyorluq sənətini yüksəklərə qaldırmış-
dır. “Ələsgər Ələkbərov məhz elə sənətkarlardandır ki, tamaşaçını
inandıra bilir, həm də bu inam soyuq bir etiqad şəklində tamaşaçı-
nın fikrinə hopmur, coşqun hissiyyatın, ürəyi titrədən həyacanların,
iztirab və sevinclərin nəticəsi kimi meydana çıxır. Yəni aktyor öz
təbii, mənalı və qızğın oyunu ilə sanki səhnədən əlini uzadıb tama-
şaçının əlindən tutur, onu mübarizəyə çəkir, hadisələrin iştirakçısına
çevirir, ürəyində yaxşıya məhəbbət, pisə nifrət oyadır. Bu xüsusiy-
yəti biz onun uzun illərdən bəri səhnəmizdə yaratmış olduğu zəngin
surətlər silsiləsinin hamısında bu və ya digər dərəcədə müşahidə
etmişik.
Ələkbərovun oyununda əsl sənətkarlar üçün həmişə zəruri
olan gözəl bir xüsusiyyət vardır ki, o, ürəksiz, üzdən getmə bir söz
deməz, bir hərəkət eləməz” (14).
Ələsgər Ələkbərovun zəngin irsi həmişə diqqət mərkəzində
olmuş, onun haqqında məqalələr, monoqrafiyalar, şerlər yazılmış,
televiziya verlişləri hazırlanmışdır.
Bu monoqrafiyanı yazmaqda məqsədimiz əsasən ondan iba-
rətdir ki, Ələsgər Ələkbərovun bənzərsiz sənəti haqqında yazılmış
tədqiqat əsərlərini yenidən araşdıraq və bu dahi sənətkarı bir daha
böyüməkdə olan gənc nəslə sevdirək.
Dostları ilə paylaş: |