İnanç-ahlak iLİŞKİSİ bağlaminda iman, İSLÂm ve ihsan kavramlari


 |  İnanç-Ahlak İlişkisi Bağlamında İman, İslâm ve İhsan Kavramları



Yüklə 0,92 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/12
tarix30.10.2018
ölçüsü0,92 Mb.
#76413
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12

114 | 

İnanç-Ahlak İlişkisi Bağlamında İman, İslâm ve İhsan Kavramları



 

 

-----------Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt 15, sayı 2, 2013----------- 



başlangıçta  sadece  kâfirler  ve  münafıklar  hakkında  kullanılırken, 

zaman  içerisinde  özellikle  kelâmî  tartışmaların  etkisiyle,  günah 

işleyen  Müslümanlar  için  de  bir  sıfat  olmuştur.

5

  Benzer  bir  durum, 



iman, İslam ve ihsan kavramları için de söz konusudur. 

Kur’ân’daki  bir  kavramın  tefsiri  ve  semantik  tahlili  için 

öncelikle,  söz  konusu  kelimenin  gerek  Kur’ân’ın  nuzûlü  öncesi 

gerekse  nuzûlü  sırasında  taşıdığı  ve  delâlet  etmiş  olduğu  manaların 

tespit  edilmesi  gerekmektedir.  Daha  sonra,  Kur’ân’ın  bütününde 

kelimeye yüklenen anlam ve yapılan katkıların belirlenmesi suretiyle 

anlam çerçevesinin tayin edilmesi gerekir.

6

 



Kur’ân’ın  evrene  bakışı  temelde  Tanrı  merkezlidir.  Kur’ân’da 

hiçbir şeyin Allah’tan bağımsız olmadığı ve olamayacağı vurgulanır.

7

 

Bu  hususiyetin  benzeri,  Kur’ân’ın  anlam  örgüsü  için  de  söz 



konusudur. Kur’ân’daki her bir temel kavramın Allah kavramıyla bir 

ilişkisi vardır.

8

 Allah-âlem ilişkisi bağlamında insanın çok önemli bir 



yeri vardır. 

Kur’ân  ve  Sünnet,  daha  sonra  İslam  bilginleri  tarafından 

geliştirilen  ahlak  anlayışlarının  temelini  oluşturur.

9

  Kur’an’ın 



belirttiğine göre Allah insanı en mükemmel şekilde yaratmıştır. Allah 

yeryüzündeki  her  şeyi  insanın  hizmetine  sunmuştur.  Allah  insanı 

yeryüzündeki halifesi kıldığından, dünyaya Allah’ın görevlendirmesi 

ile  gelmiştir.

10

  İnsanlar  ahlakla  dini  bir  arada  düşünürler  ve  ikisi 



arasında  sıkı  bir  bağın  olduğunu  varsayarlar.  Bundan  dolayı  dindar 

                                                             

5

 Metin Özdemir, ‚Anlam Kaymasına Uğrayan Kur’ânî Bir Kavram: Fâsık‛, 



Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.2, 1998, ss. 499-521. 

6

 Nesefî, Ebu’l Muîn, Tabsıratü’l-Edille-2, (thk.: Hüseyin Atay- Şaban Ali Düzgün), 



DİB Yay., Ankara 2003, II, 406-407; Muhammed Reşit Rıza, Tefsiru’l-Menâr, Beyrut 

ts.,  I, 22. 

7

 Bkz.: En’âm, 6/59; Şûrâ, 42/10-12. 



 

8

 Toshihiko Izutsu, Kur’ân’da Dinî ve Ahlâkî Kavramlar, (trc.: Selahaddin Ayaz), 



Pınar Yayıncılık, İstanbul 1994, s. 38. 

9

 Ahmet Hamdi Akseki, Ahlak İlmî ve İslam Ahlakı (sad.: Ali Arslan Aydın), 



İstanbul 2006, Sistem Matbaacılık, ss. 9-10; Mustafa Çağrıcı, ‚Ahlak‛, DİA

İstanbul 1989, II, ss. 1-2 

10

 Bakara, 2/30. 




Yrd. Doç. Dr. Mustafa YÜCE

 

115 



 

-----------Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt 15, sayı 2, 2013----------- 

olarak ifade ettikleri kimselerin herkesten daha çok ahlaklı olmalarını 

beklerler.  Bundan  dolayı  dindar  olarak  nitelendirdikleri  kimselerin 

ahlaki  değerlerde  gösterdikleri  gevşeklik  fazlasıyla  insanların 

dikkatini  çeker.  Bu  nedenle  teist  olanların  en  çok  eleştiri  aldıkları 

hususlardan  birisinin  inançlarıyla  davranışları  arasındaki  çelişki 

olduğunu  söylemek  mümkündür.  Aynı  durumlar  dindar  olmayan 

kimselerde  bulunması  ise  fazla  yadırganmaz.  Bütün  bunlar  inanç  ile 

ahlak arasındaki sıkı irtibatı göstermesi açısından önemlidir.

11

   


Bu  yönüyle  bireyin  ahlâkı  içselleştirmesinde  dinin  ve  inancın 

çok  önemli  bir  yeri  vardır.  İmânî  ve  vicdânî  destekten  yoksun  bir 

ahlakî prensip, duygu planında yeterince temellenemez. Bir davranış 

biçiminin  iyi  olduğunun  akla  dayalı  olarak  bilinip  fikren 

benimsenmesi,  onun  içselleştirilmesi  ve  davranış  haline  gelmesi  için 

yeterli  değildir.

12

  Din,  insanı  içten  ve  dıştan  kuşatan,  onu 



duygularıyla,  sezgileriyle,  inançlarıyla,  düşünceleriyle  bir  bütün 

halinde içten kavrayan ve yönlendiren bir kurum olarak en sıkı nizam 

ve  kanunlardan  daha  etkili  bir  kontrol  sağlar.

13

  Ahlakı  içermeyen  ve 



ahlaklı davranış ile dine bağlanmayı bir arada değerlendirmeyen bir 

din neredeyse yoktur.

14

 

İslamî kavramların bazılarının kelâmî bir kimliğe büründükleri 



ilk  dönemlerden  itibaren,  İslam,  iman  ve  ihsan  kavramlarının  ihtiva 

ettiği  anlamlar  ile  bu  kavramların  birbirlerini  kapsayıp-kapsamadığı 

hususu  itikadî  mezhepler  arasında  tartışılan  konuların  başında 

gelmiştir. Buna bağlı olarak  iman, marifet, ikrar ve amel kavramları, 

imanın  artma  ve  eksilmesi,  imanda  istisna,  mukallidin  imanı  ve 

büyük günah işleyenin durumu da tartışılmaya başlanmıştır. 

                                                             

11

 Enbiya Yıldırım, ‚Hz. Peygamber Örnekliğinde İnanç-Ahlak Bütünlüğü‛, Hz. 



Muhammed ve Evrensel Mesajı Sempozyumu 20-22 Nisan 2007, İslami İlimler 

Dergisi Yayınları, Ankara 2007, ss. 100-102. 

12

 Recep Kılıç, Ahlakın Dinî Temeli, Ankara 1992, ss. 49-51, 157-163. 



13

 Bkz.: Günay Tümer, ‚Din‛, DİA, IX, 317. 

14

 Yasin Ceylan, ‚Din ve Ahlak‛, Doğu Batı, Felsefe Sanat ve Kültür Derneği Yayını



Yıl. 1, s. 4, Ağustos-Ekim 1998, s. 107. 


Yüklə 0,92 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə