Infrastructure for Electronic Business on the Internet

Figure 4.27a Fjalori I rrjetit mobile [MobileIP99].

Legjend: RFC - Request For Comments (nje standart I bazume ne aplikacionet e MobilelP); MAC - Media Access Control.

Comment: Ekzistenca e nje terminologjie koherente eshte nje parakusht i rendesishem per nje fushe te perparuar dhe te perhapur




Figure 4.27b Fjalori I rrjetit mobile (vazhdim) [MobileIP98].
Procesi i regjistrimit është paraqitur në figurën 4,29. Adresa care-of e re eshte e regjistruar në home agent, në mënyrë që pako e parë e ardhshme (mesazhi) mund të jetë përpara deri në pikën e reja të lidhjes. Në fakt, siç tregohet në Figurën 4,29, ai është hosti mobile që kërkon procesi i regjistrimit te regjistroje. Kjo kërkesë i dërgohet foreign agent dhe pastaj për home agent (nëpërmjet internetit). Në përgjithësi, home agent mund të pranojë ose të refuzojë kërkesën. Në rastin e pranimit, statusi i ri mbështetet foreign agent , dhe pastaj te hosti mobile.



Figure 4.28 Procesi I zbulimit I bazuar ne sherbimin e reklamave FA.

Legend: FA - Foreign Agent.

Comment: Qellimi kryesore I procesit te zbulimit eshte qe te kaloje care-of per nyjen e mobil-it qe vetem te encoret ne nje vend te larget..Qellimet e mesme jane per te reklamuar sherbimet e vecanta,per te njoftuar te tjeret per te vizituar agjentin mobile,etj.
Procesi Tunneling është paraqitur në figurën 4,30. Me tej kerkon qe care-of address te duket si IP destinacion. Ky transformim quhet ridrejtim.Behet ridrejtimi I pakos Home agent ne rrjeti home për përkujdesje-të adresës, duke ndërtuar një kokë të re IP.



Figure 4.29 Rregjistrimi I procesit.

Legjend: MH - Mobile Host;HA - Home Agent; FA - Foreign Agent.

Koment: Vini re se home agent ose mund te pranoje ose te refuzoje kerkesen per tu rregjistruar.




Figure 4.30 Tunneling process.

Legend: Src - Source;Dest - Destination;Proto - Protocol specifier.

Koment: Vini re se enkapsulimi perfshin 3 fusha : (a) Burim, (b) Destinacion, and (c) Proto.

Koka e re e enkapsulimit ,pakete origjinale, shkakton nyje mobile ne home address te kete efekt ne paketen routing. Transformimi i anasjellte është bërë nga foreign agent. Nje enkapsulim i tille quhet Tunneling. Në Figura 4,30 mund të shohësh fillimin dhe enkapsulimin e paktes (dallimi është në tri fusha që lidhen me encapsulation).



Figure 4.31 Rrug alternative nga burimi I hostit mobile [MobileIp99].

Legend: SRC - Source;

HA - Home Agent; FA - Foreign Agent; MH - Mobile Host.

Koment: Rruga qe bypasses the home agent eshte ende nje ceshtje kerkimore ; nuk zbatohet ne versionin original te standartit.
Version fillestar i standardeve nënkupton (siç është përcaktuar tashmë) që të gjitha paketat të shkoninë ne fillim tek home agent dhe më pas të foreign agent. Në parim, nyjen e home mund të jetë anashkaluar. Kjo do të jetë më mirë për një numër arsyesh: (a) Mbipopullim I ulte I rrjetit , (b) ofron paketa te shpejta, (c) rrit potencialisht sigurinë, (d) tolerance më te mirë, etj Figura 4,31 tregon rrugët alternative (ekzistenca e të cilave është potencialisht e mirë për qëllime të sigurisë), si dhe faktin që home agent mund të jetë anashkaluar (i cili është potencialisht e mirë për një numër çështjesh kritike, siç shpjegohet më lart)


Figure 4.32 URL-te e kerkimit te disa IP-ve mobile

[Brighamton99][CMU99][Stanford99][Portland99].

Legjend: IP - Internet protocol.

Koment: Kerkimi I orientuar ne Linux eshte me interest e vecante per projekte me investime te kufizuara

Figura 4.32 hedh më shumë dritë mbi disa të hulumtimit të vazhdueshme dhe përcakton URL ku mund të gjeni më shumë informacion mbi këtë temë. Hulumtimi në vazhdim përqendrohet në përmirësimin e sigurisë (subpackets duke marrë rrugëve alternative), optimizimin e rrugës (duke anashkaluar në house), dhe burim e routerit (që do të thotë se shtigjet router janë të vendosur në vend burim, e cila mundëson subpackets për të marrë rrugë të tjera alternative qe mposhten me lehtë). Qendrimi tuned, duke filluar nga fusha është në zgjerim!

4.11 Shembuj te zgjedhur
Një nga konferencat e duke vënë theks të veçantë në mobile computing është HICSS (Hawaii Konferenca ndërkombëtare mbi Shkencat e Sistemit). Ajo bëhet çdo janar në një nga ishujt Hawaii, dhe kushton të paktën një mini-track për temën e mobile computing. Disa nga gazetat e dhënë do të përmendet shkurtimisht këtu (me e-mail për informacion të mëtejshëm).

Projekti Agjentet CoBERT vjen nga Izraeli ([e-mail]). Ai përqendrohet në çështjen e bashkëpunimit në bazë te përpjekjeve më të mirë. Sistemi është zhvilluar për kohë reale, me të dy afatet te lehte dhe te vështirë.
QoS për projektin Wireless ATM vjen nga Gjermania ([e-mail]). Autorët kanë zhvilluar një koncept ndërmjetësimi për menaxhimin e burimeve dhe të negociatave. Një sistem është zhvilluar dhe është plotësisht funksional.
Concurrent Data Access ne projektin System Mobil Hetero vjen nga SHBA ([e-mail]).Një Algoritm i ri është deviced për kushtet tipike te bandwidth te kufizuar dhe shkëputje të shpeshta.
Në mesin e gazetave botuese mbi këtë temë, më aktive jane gazetat IEEE internetit dhe IEEE Concurrency sigurisht, revista të tjera IEEE nuk publikojnë tema ne lidhje me keto gjera).
Janar-mars 1999 çështja e IEEE Concurrency sjell një diskutim interesant mbi mobile computing nga William Mangione-Smith (ajo është e lidhur me MobiCom98). Prill-qershor 1999 çështja e IEEE Concurrency sjell gazeten e parë në serinë lidhur me të ardhmen e mobil computing, nga Dirk Husemann (kjo është e lidhur me teknologjitë e smart card). Ndjekja e çështes se të njëjtës gazete (korrik-shtator 1999 çështja e IEEE Concurrency) përqendrohet në mbështetjen e sistemit mobil computing, duke përdorur zgjedhjen e redaktorit-mysafir Alan Smith (sistemet sensor dhe hardware e mobile).

10. 
    Socratenon dhe zgjatjen e saj te Edukimit ne MJEDISET mobile
    

Një aplikim interesant i mobile computing është – edukimi në internet. Dikush mund të mesoje në lidhje me video games apo qyqanet ne internetit, por mund edhe të mesojne në lidhje me gjera më të sofistikuar ne nivele me te larta apo edhe me te ulta. Me këtë në mend, ketu do të përshkruhet një përpjekje shkurtimisht, e cila e vë edukimin e teknologjisë se larte në krye të WWW, dhe ofron lidhje për zgjerimin në mjediset mobile. Së pari, sistemi bazë (statike) do të përshkruhet. Pastaj, zgjerimin i tij në mjedise të lëvizshme do të diskutohet.

1. 
   Nje veshtrim I shkurter I projektit Socratenon
   

Qëllimi kryesor i projektit të quajtur Socratenon ishte për të ndërtuar një ambient të ri te Web –based, te trajnimit që do të shkonin përtej atyre tradicionale] [Nikolic2000. Në literaturën e hapur, ka disa zgjidhje duke u përpjekur për të kryer të njëjtën gjë në një farë mase. Disa prej tyre nuk janë asgjë më shumë, por tekstet te thjeshta virtuale që levizin faqet vetëm me ane te klikimeve te mousit.
Teknikat më të sofistikuara përfshijnë modelimin e përdoruesit në mënyrë që të personalizoje përmbajtjen e përdoruesit, interfaces adaptive,intelligent agent për të përmirësuar dhe per të kërkuar ndihmë, rrjetet neural dhe arsyetimi baze për ndërtimin e edukates back-ends, etj Në përgjithësi, shumë mjedise ekzistuese te të mësuarit kane ndërveprim mungesa, perdorimi i plotë i burimeve Web është i pamjaftueshëm, ndërsa zgjidhjet duke përdorur një kombinim të të gjitha më lart janë praktikisht jo ekzistente, ose në punë.
Projekti Socratenon përpjeket të bashkojë potencialin e teknologjive të reja te internetit dhe zhvillimet e fundit në shkencat e njohura, nga njëra anë, me komoditetin e mësimit në kohën më të përshtatshme dhe në vendin më të përshtatshme, nga ana tjetër. Projekti ka përfunduar, paketa punon, dhe performanca e saj eshte testuar si objektive dhe subjektive, por tregon epërsi mbi zgjidhje të ngjashme nga literatura e hapur. Kompleksiteti i saj është i tillë që të mund të përshtatet edhe me platformat e përhapur PC, edhe pse ajo tregon performancën më të mirë në një tjetër potencial te end-userave.

KAPITULLI 5

Agjentet Software

Ky kapitull i eshte dedikuar temes se teknologjise softwerike. Ne fushen e teknologjise, vemendje e vecante i eshte kushtuar agjencise celulare. Ne fushen e aplikimit, vemendje e vecante i eshte kushtuar kerkimit ne internet.

5.1 Hyrje ne agjentet software

Ekzistenca "mjete baze" si model programimi eshte ne thelb si modeli "bej ate qe them une". Software eshte duke imituar nje rob. Kjo do te thote qe veprimet e iniciuara nga perdoruesi jane te ndihmuara nga programet ne menyre pasive. Programi zakonisht ekzekutohet (punon) ne makine lokale, dhe te gjitha nderveprimet zakonisht jane vetem lokale.

Modeli i programimit i romanit "agjentet e bazuar" eshte ne thelb nje model si "bej ate qe do te thote". Programi imiton shume sekretari kompetente. Kjo do te thote se veprimet jane iniciuar nga mjedisi dhe nga ndryshimet ne mjedis duke pasur parasysh qellimet qellimet finale te perdoruesit. Software mund te punoje ne nje numer te ndryshem makinash ne internet, dhe nderveprimi eshte zakonisht global.

Agjentet Software mund te jene statik ose dinamik. Agjentet statik jane kompjuterat e lidhur dhe agjentet dinamik jane te shperndare ne rrjet. Agjentet statik imitojne punonjesit e zyrave, ndersa agjentet dinamik imitojne punonjesit e fushes celulare.

Shembuj tipike te agjenteve statik jane: (a) Agjentet Mail, pergjegjes per pergjigje automatike, ne mjedisin e postes elektronike, dhe (b) Agjentet e Filtrimit, pergjegjes per perpunimin e madh te informacionit, duke perdorur njohurite per temen perkatese.

Shembuj tipik te agjenteve dinamik jane: (a) Ekzekutimi i agjenteve ne nje nyje te larget, dhe raportimi periodik ne nyjen baze, dhe (b) Ekzekutimi i agjenteve per nje numer te nyjeve ne te gjithe rrjetin, per ore ose dite pasi te leshohet. Termat agjent dinamik dhe agjent celular do te perdoren si kembime ne kete liber mesimi.

Shenojme qe karakteristika kryesore qe e dallon nje agjent ne faktin, qe agjentet sofware mund te ekzekutohen ne makina ne distance dhe qe mund te kryejne nderveprim global. Karakteristika kryesore qe ben dallimin midis dy teknologjive qendron ne faktin, qe agjentet sofware punojne me nje objektiv ne "mendje", ndersa programet e zakonshme punojne ne baze te komandave qe jepen. Ne pergjithesi, programet e zakonshme mund te ekzekutohen gjithashtu edhe ne makinat ne distance dhe mund te kene nderveprim global. Fakti qe programet ekzekutohen dhe nderveprojne ne nje mjedis lokal eshte pasoje e faktit qe kjo teknologji eshte shpikur ne kohet e hershme te kompjuterit. Fakti qe zakonisht agjentet software ekzekutohen dhe nderveprojne ne menyre globale eshte pasoje e faktit qe kjo teknologji doli se bashku me kohen e internetit.

Situatat tipike te punes per agjentet software (statik ose dinamik) jane:

(a) Puna individuale ne baze te objektivave, duke interpretuar vetem me te dhenat dhe burimet, dhe (b) Puna bashkevepruese e bazuar jo vetem ne te dhenat dhe burimet, por edhe ne agjentet software. Nje shembull i situates se pare ka te beje me shitjen e aksioneve pasi te jete arritur nje cmim i caktuar (kjo behet zakonisht nga nje agjent software i programuar ne menyre te tille, ku objektivi eshte i percaktuar). Nje shembull i situates se dyte ka te beje me vendosjen e nje kufiri te perkohshem, dhe rivendosja e tij pasi te merret nje kerkese me e larte (Kjo zakonisht behet nga bashkeveprimi i dy agjenteve sofware te ndryshem te dy partnereve te ndryshem ne biznes, qe do t'i pershtaten njeri-tjetrit).

Situatat tipike te aplikacioneve ne te cilat agjentet software (statik ose dinamik) demostrojne superioritetin mbi platformat e zakonshme jane sic vijon:

(a) Menaxhimi i larte i informacionit (psh, filtrimi dhe renditja e te dhenave hyrese), (b) Ndihmesa ne vendimmarrje (psh, bashkepunimi dhe nderveprimi me ekspertin e sistemit ), (c) Kryerja e aktiviteteve te perseritshme (psh, perdorimi dhe riperdorimi i agjenteve software, ku kostoja e punes kontribuon ne menyre te ndjeshme ne cmimin perfundimtar te produktit), (d) Kryerja e aktiviteteve te zakonshme (psh, arketimi dhe blerja e biletave te avioneve), (e) Ofrimi i ekspertizes (psh, berja e sherbimeve te kushtueshme, te mundshme per perdoruesit e internetit), (f)Kerkimi dhe marrja e te dhenave (psh, per te kriju te dhenat dalese qe na interesojne per disa aplikacione ), etj. Kerkesa e fundit ka interes te vecante dhe do ti kushtohet nje vemendje e vecante ne kete liber.

Nje pyetje qe behet shpesh eshte, se cfare ben nje agjent (statik ose dinamik) qe te jete inteligjent. Sipas karkateristikave (kalakota93) ato qe e bejne nje agjent qe te jete inteligjent jane: (a) pavaresia (psh, aftesia, qe pas nisjes te punojne ne menyre te pavarur nga krijuesi i tij, duke pasur qillime te percaktuara me pare), (b) Mesimi (psh, aftesia per te mesuar rreth ambjentit ku ekzekutohet), (c) Arsyetimi (psh, aftesia per t'ja pershtatur mjedisit ndryshimet te cilat i ka mesuar, duke u bazuar ne arsyetimin sipas rregullave apo njohurive), (d) Bashkepunimi (psh, aftesia per te bashkepunuar me agjente te tjere qe punojne per probleme te njejta ose te ngjashme), dhe (e) Nderfaqja e pershtatshme (psh, aftesia per tu pershtatur ne menyre te efektshme me programin kryesor dhe pjeset e tjera te perfshira. Shpesh here termi "rrjete" perdoret per t'ju referuar nje agjenti inteligjent (statik ose dinamik). Ne disa materiale termi rrjete perdoret per t'ju referuar vetem agjenteve inteligjent qe jane dinamik.

Kur programohet / krijohet programi i agjentit (statik ose dinamik), programuesi duhet te kete parasysh, qe te ndertoje kodin e agjentit me disa qellime. Komponentet kryesore perberes te nje agjenti software jane dhene ne fig.5.1 bashke me shpjegimet e pershtatshme. Nese programi kryesor eshte percaktuar ne menyre te qarte, programuesi e di kujt ti referohet, nese ndodh ndonje problem ose ndonje arsye tjeter. Nese autori eshte specifikuar...



Figura 5.1 Pjeset perberese te nje agjenti software [Kalakota96].

Legjenda: Matja e suksesit eshte nje ceshtje strategjike, dhe

qellimi eshte nje ceshtje teknike.

Komenti: Gjuhet per krijimin e agjenteve software nuk e detyrojne programuesin per te

percaktuar te gjitha pjeset perberese ne menyre te qarte.
Si pasoje, disiplina vetjake e programuesit eshte thelbesore per arritjen e kodit me cilesi te larte.

Qartesisht, ai e di se kujt t'i referohet, nese nevojiten permiresime ose per qellime te tjera. Nese kohezgjatja e jetes eshte percaktuar ne menyre te qarte, dihet se kur do te shkaterrohet agjenti, qe te mos konsumoje trafikun e linjes nese misioni i tij ka perfunduar. Nese informacioni i llogarise eshte specifikuar ne menyre te qarte, ai e di se si te faturoje zoteruesin apo si te paguaje per sherbimet. Nese qellimi i agjentit eshte specifikuar ne menyre te qarte, dihet se si te matet suksesi i misionit dhe neqe qellimi eshte arritur plotesisht apo pjeserisht; ne nje rast te mevonshem do te nevojitet nje veprim i pershtatshem rregullues. Nese tiparet e qellimit jane percaktuar saktesisht, veprimet rregulluese qe permendem, do te jene me te efektshme. Nese informacionet dytesore jane percaktuar qarte, agjenti ka me shume mundesi qe te permbushe qellimet plotesisht dhe me suhses.

Cdo teknologji per leshimin e agjenteve software (statik apo dinamik) ka dy perberes themelor:

(a) Nje kerkese do te leshohet ne rrjet (psh., ne nje nyje Interneti), dhe (b) Duhet te garantohet leja nga rrjeti (psh:, jepet leja per akses ne nje nyje Interneti).

Teknologjite kryesore per leshimin e agjenteve software (statik apo dinamik) jane: (a) Thirrja proceduriale e sinkronizuar ne largesi, ne menyre tipike i bazuar ne nje cikel kerkese-pergjigje , (b) Programimi asinkron ne largesi, ne menyre tipike i bazuar ne perdorimin e agjenteve te orientuar nga mesazhet, dhe (c) Aktivizimi ndermjetesues me bazen e te dhenave, kryesisht i bazuar ne protokollet per aksesimin e databazave racionale.

Ceshtjet kryesore te rendesishme per nje perdorim te efektshem te agjenteve software (statik apo dinamik) jane: (a) Kontrolli ne ekzekutim i agjentit (psh:, pasi te jete leshuar), dhe (b) Mbrojtja gjate ekzekutimit e agjenteve (psh:, pasi te jete leshuar). Kontrolli ka dy pjese perberese - rritja e efektshmerise dhe modifikimi i qellimeve. Mbrojtja ka dy pjese perberese - mbrojtja e agjentit nga mjedisi ku ekzekutohet dhe mbrojtja e mjedisit nga agjenti.

Disa nga gjuhet per programimin/krijimin e agjenteve software (statik apo dinamik) jane: (a) Telescript, qe eshte e njejte me gjuhen Postscript, (b) Safe, qe ka te beje me posten elektronike, dhe (c) Java, qe perfshin rastin kur agjenti aktivizohet nepermjet nje dokumenti HTML. Te gjitha keto gjuhe jane kryesisht mjaft te efektshme per problemet qe lidhen me kontrollin, dhe relativisht te paefektshme per problemet qe lidhen me mbrojtjen.

Kategorite kryesore te agjenteve software (statike apo dinamike) jane: (a) Monitoruesit e ngjarjeve, qe zakonisht aktivizohen kur nje ngjarje e paracaktuar ndodh ne mjedis, (b) Asistentet e punes, qe zakonisht kryejne sherbime sipas kerkeses, dhe (c) Marresit e informacionit, qe kryesisht marrin informacion nga interneti.

Nese agjenti eshte dinamik, ai duhet te zoteroje disa parametra shtese te vecante, sic tregohet ne Figuren 5.2.

Programueshmeria do te thote qe duhet te kete menyra per te programuar apo udhezuar agjentin software kur ai eshte ne ekzekutim (per shembull, qellimet mund te ndryshojne pasi te jete leshuar agjenti, dhe ky informacion do ti kalohet agjentit qe eshte ne ekzekutim, ne menyre te sakte dhe te qarte).

Siguria nenkupton qe makina e larget duhet te jete e sigurt se vizitimi i agjenteve nuk do te krijoje deme tek ajo (makina e larget) dhe burimet e saj ( per shembull nje agjent dinamik mund te veproje si nje virus).



Figure 5.2 Parametrat per agjentet software dinamik [Kalakota%].

Legjenda: Privatesia - Ne kete pikepamje, privatesi do te thote qe kodi dhe mjedisi ku ekzekutohet, jane te te sigurt nga abuzimi.

Komenti: Gjuhet per krijimin e agjenteve software nuk e detyrojne programuesin per te

percaktuar te gjitha pjeset perberese ne menyre te qarte.

Si pasoje, disiplina vetjake e programuesit eshte thelbesore per arritjen e kodit me cilesi te larte.

Kujdesi ndaj burimeve do te thote qe makina e larget dhe zoteruesi i agjentit dinamik, jane te mbrojtur nga agjenti dinamik dhe aftesia e tij per te harxhuar buxhetin; makina e larget duhet te jete e sigurt se vizitimi i agjentit dinamik nuk do te mbi perdore burimet, dhe zoteruesi i agjentit duhet te jete i sigurt qe agjenti dinamik nuk do te mbi shpenzoje buxhetin e tij, perderisa zoteruesi faturohet per shpenzimet e bera nga agjenti dinamik (per shenbull nese makina e larget ofron sherbimin e printimit me lazer pa pagese, ai duhet te jete i sigurt se asnje agjent dinamik nuk do te abuzoje me kete mundesi duke kerkuar per te printuar shume kopje; ne anen tjeter nese i njejti sherbim printimi me lazer taksohet per kerkesen e kaq shume kopjeve kjo mund te rezultoje ne nje fature te larte per zoteruesin e agjentit software)..

Lundrueshmeria do te thote se agjenti software e di se si te "lundroje" ne internet, ne menyre qe te gjeje burimet apo pjee informacioni te rendesishme per te permbushur me sukses misionin e tij (per shembull nese nje mesash emaili do t'i dergohet nje personi, agjenti software duhet te gjeje adresen elektronike te marresit).

Privatesia nenkupton qe kodi i brendshem i agjentit software nuk do te jete i dukshem ne makinen e larget ne te cilen ai ekzekutohet, ose investimi i programimit mund te vihet ne rrezik (per shembull nese ju investoni disa muaj kohe inxhinierike per te krijuar nje teknologji te efektshme per nje aplikacion te dhene dhe nuk investoni mjaftueshem ne aspektin e privatesise, mund te ndodhe qe diten tjeter mbas leshimit te pare, dikush tjeter te perdore te njejten teknologji per te konkuruar ndaj jush).

Komunikueshmeria nenkupton qe agjenti software duhet te jete i afte te komunikoje me zoteruesin e tij, edhe nese hasen veshtiresi ne rrjetin e komunikimit ose rrjeti eshte eshte i shkeputur (per shembull nese rrjeti eshte i shkeputur, agjenti software duhet te njohe metoda te tjera qe te komunikoje me krijuesin/zoteruesin psh. duke "ngritur telefonin" dhe duke kaluar te dhenat nepermjet nje).

5.2 Metodat e Pergjigjes dhe Bashkepunimit per Agjentet Software

Metodat e pergjigjes percaktojne procedurat e perdorura nga agjentet software per t'ju pergjigjur ndryshimeve te ambientit. Sic kemi thene me pare, pergjigja ndaj ndryshimeve te mjedisit eshte nje nga karakteristikat kryesore te agjenteve software.

Metodat e bashkepunimit percaktojne procedurat e perdorura nga agjentet software per te komunikuar me njeri tjetrin dhe me perdoruesin perfundimtar. Sic kemi thene me pare, aftesia per te komunikuar eshte nje tjeter karakteristike kryesore e agjenteve software.

Problemet (metodat e pergjigjes dhe metodat e bashkepunimit) do te adresohen ne tekstin ne vijim, Pas kesaj do te prezantojme dy shembuj ilustrues per te hedhur me shume drite se si metodat e pergjigjes dhe metodat e bashkepunimit, punojne ne praktike.

Metodat e Pergjigjes se Agjentit

Jane dy metodat kryesore te pergjigjes per agjentet software: (a) E paramenduar (b) Reaguese.

Agjenti i paramenduar ka nje model te mjedisit ku ai mund te ekzistoje. Ai e di se cfare burimesh mund te gjenden aty, dhe e di se si mund te perdoren ato. Me njohurite e rrenjosuara rreth mjedisit ai mund te arsyetoje ose negocioje rreth aktiviteteve qe mund te kryhen.

Agjentet reagues nuk permbajne nje model te rrenjosur rreth mjedisit. Ai mund te pergjigjet vetem ne menyra te paravendosura, kur aktivizohet nga ngjarje qe ndodhin ne mjedis. Ky tip agjenti mund te ndertohet me me pak kod dhe te paraqitet me mire nese mjedisi nuk mund te specifikohet mjaftueshem.

Per me shume detaje mbi kete teme, lexuesi i interesuar ti referohet [Morreale98] dhe literarures se lidhur me te.

Metodat e Bashkepunimit te Agjenteve

Jane dy metodat e bashkepunimit per agjentet software: (a) Me objektiva te percaktuara qartesisht dhe (b) Me objektiva jo te percaktuara qarte.

Nese objektivat jane percaktuar qarte, agjenti mund te shkoje me shpejt tek qellimi dhe zakonisht kerkon me pak kod per ta zbatuar ate. Nese objektivat nuk jane percaktuar qarte, agjenti behet me inteligjent dhe eshte i afte te zgjidhe probleme me te koklavitura me sukses.

Situatat ne te cilat objektivat e nje perdoruesi nak jane percaktuar qarte, nuk jane te veshtira per t'u gjetur. Per shembull bibliotekaret jane ne gjendje te ndihmojne nje perdorues te gjeje librin qe i intereson edhe nese ai/ajo nuk eshte ne gjendje te thote saktesisht te dhenat referuese te librit (autori, titulli, publikuesi, viti, etj.). Per nje bibliotekar te mire, mjafton te dije cfare qellimi ka ne mendje perdoruesi, dhe ai/ajo do t'i sugjeroje nje liber qe e permbush qellimin. Vlera e vertete e nje bibliotekari te mire eshte aftesia per t'i shrbyer kerkesave te pasakta.

Zbuluesi i te Dhenave Apple

Paketa Zbuluesit te te Dhenave Apple u leshua se pari ne 1997. Me vone, dolen versione me te reja dhe me te sofistikuara.

Esenca e produktit ishte qe te nxjerre kuptimin nga dokumente te perditshme pa pyetur perdoruesi qe te krijoje dokumente ne nje menyre te re. Dokumentet percaktohen automatikisht nga nje bashkesi karakteresh dhe formatohen keshtu qe kerkesat specifike nga perdoruesi, behen qartesisht te dukshme.

Me fjale te tjera, dokumenti ndryshohet qe te kuptoje kerkesat e perdoruesit (i dykuptimte nga pikepamja fillestare) behet i qarte (nga pikepamja e dokumentit te modifikuar). Esenca e suksesit eshte ne aplikimin e teknikave te sofistikuara te analizes gramatikore dhe te njohjes, sikurse ne aplikimin e metodave te pershtatshme te pergjigjes dhe bashkepunimit.

Agjenti i Kanalit Personal per Shmangien e Emaileve te Padeshiruara

Paketa e Programeve te Agjentit te Kanalit Personal nisi si nje reagim i nevojes per te mbrojtur perdoruesit nga posta elektronike e padeshiruar. Perdorimi i sistemit te postes elektronike kercenohet seriozisht nga komercializimi ne Internet.

Nje zgjidhje e mundshme ka te beje me kanalet e postes elektronike. Perdoruesi hap kanale te ndryshme per partnere dhe/ose grupe te ndryshme. Nje adrese poste elektronike e kanalizuar ka kete forme:

Username-KanalID@Host

Klasat e kanaleve te postes elektronike jane: (a) Vetem-dergim (komanda e pergjigjes nuk punon ne anen e marresit), (b) Private (kanali perdoret vetem per nje kategori te njohur partneresh), (c) Publik (kanali perdoret per partnere te panjohur).

Jane te mundur variacione te tyre dhe kanalit mund t'i jepen aftesi si: (a) i perhershem ose i perkohshem, (b) komercial ose privat, (c) Statik ose dinamik, etj. Me nje rritje te opsioneve te ndryshme, perdorimi mund te behet i veshtire keshtu qe nevojiten agjente te kanalit privat. Arkitektura e brendshme e sistemit te organisuar sipas agjentit te kanalit tregohet ne Figuren 5.3. Suksesi i produktit varet shume ne menyren se si jane perdorur teknikat e nderlikuara te prgjigjes dhe te bashkepunimit.



Figura 5.3 Roli i nje agjenti kanali personal [Hall98].

Legjenda: PCA - Personal channel agent (Agjenti Personal i Kanalit);

POP3 - Post Office Protocol, (protokolli zyrtar i postimit) versioni 3 per leximin e emailit;

SMTP - Simple Mail Transfer Protocol (Protokolli i thjeshte i transferimit te emailit) dergimin e emailit.

UCD - User Channel Database (databaza e kanalit te perdoruesit).

Koment: UCD eshte nje pjese integrale e PCA-se. Sa me shpesh te behen ndryshime ne strukturen e PCA dhe UCD, aq me pak mundesi ka qe PCA te perdoret ne menyre abuzive.

5.3 Raste Studimi te zgjedhura ne Teknologjine e Agjenteve Software

Teknologjise se Agjenteve Software i eshte kushtuar vemendje e vecante ne disa botime periodike te IEEE, si IEEE Transfertat ne Inxhinierine Software, IEE Revista Kompjuterike, dhe IEE Revista e Internetit. Te tria botimet periodike i kane kushtuar vemendje te vecante kesaj teme, dhe kontribute te zgjedhura nga probleme te vecanta, do te diskutohen ne tekstin ne vijim. 5.3.1 Levizshmeria dhe Kompjuterizimi ne Rrjet

Botimi ne Maj 1998 i IEEE Transfertat ne Inxhinierine Software iu kushtua temes se levizshmerise dhe kompjuterisimit ne rrjet. Ai perfshin nje numer temash interesante.

Tema "KLAIM": A Kernel Language for Agents Interaction and Mobility," (Nje Gjuhe Kernel per Nderveprimin dhe Levizshmerine e Agjenteve) ka si autore kerkues nga Universiteti i Pises dhe Universiteti i Firences. Ata pershkruajne nje gjuhe te pasuruar me tipe te vecanta gjuhe te perdorur per te shprehur objektivat (ose qellimet sic thone ata). Nje prototip eshte aplikuar ne Java, per te treguar realizueshmerine dhe avantazhin e kesaj metode.

Tema "Connectors for Mobile Programs," (Lidhesit per Programet e Levizshme) ka si autore kerkues nga Universiteti i Nova De Lisboa dhe Universiteti i Lisboa. Ata pershkruajne konceptin e Lidhesve, i perdorur per te pershkruar marredhenie te nderlikuara midis pjeseve perberese te sistemit, si nderveprimet e perkohshme, pengimi i veprimeve direkte, sintonizimi i veprimeve, kalimi i mesazheve, etj. Nje prototip eshte aplikuar ne Java, per te treguar realizueshmerine dhe avantazhin e kesaj metode.

Tema "Framework for Understanding Code Mobility," (Platforma per Kuptimin e Levizshmerise se Kodit) ka si autore kerkues nga Politekniku i Milanos dhe Politekniku i Torinos. Ata pershkruajne konceptet qe mund te perdoren per te krahasuar metodat e ndryshme te zbatimit te agjenteve software, ashtu sikurse kriteret qe mund te perdoren per te zgjidhur teknikat e zbatimit. Ne kohen kur u publikuan rezultatet e para te kerkimit, ishte ne vazhdim perpjekja per ndertimit e nje prototipi.

Tema "Coordinating Multiagent Applications," (Bashkerendimi i Aplikacioneve Shumeagjentesh) kishte si autore kerkues nga Universiteti i Bolonjes dhe Universiteti i Berlinit. Ata pershkruajne PageSpace-n - nje arkitekture per krijimin e aplikacioneve shumeagjentesh. Eshte ndertuar nje prototip per te treguar aftesite e arkitektures PageSpace.

Tema "Framework for Development of Network-Aware Applications," (Platforma per kuptimin e Zhvillimit te Aplikimeve ne Rrjet) ka si autore kerkues nga ETF ne Zyrih. Ata pershkruajne nje perpjekje per te krijuar nje platforme per zhvillimin e aplikacioneve ne rrjet e bazuar ne reagimin e marre nga matja e QoS (Quality of Service - Cilesise se Sherbimit). Eshte zbatuar nje prototip per te treguar efektshmerine e konceptit. Tema "Exporting Environment Awareness to Mobile Applications," (Kalimi i Njohurive mbi Mjedisin tek Aplikacionet Levizese) ka si autore kerkues nga Universiteti i Princeton. Ata perqendrohen ne informatizimin e mjedisit, dhe aftesine e aplikacioneve per te perballuar shtesat e pajisjeve dhe me ekzistencen e nyjeve heterogjene dhe burimeve te lidhura me to; ata kane krijuar nje sistem ne te cilin ndonje ndryshim ne mjedis, rezulton ne nje ngjarje asinkrone qe aktivizon shtresat perkatese te programit dhe zbaton infrastrukturen per informatizimin ne rrjet. Gjithashtu u ndertua nje prototip per te hedhur me drite mbi konceptin.

Agjentet per Lundrimin ne Internet

Ne Dhjetor 1998 botimi i IEE Revista e Kompjuterit iu kushtua temes se Agjenteve Software per Lundrimin ne Internet. Ai perfshin nje numer temash interesante..

Tema "Visual Modeling for Agent-Based Applications," (Modelimi Vizual per Aplikacionet e bazuara ne Agjente) ka si autore kerkues nga Universiteti i Otaves. Ata kane krijuar nje mjet qe lejon jo programuesit qe te krijojne agjente dinamike dhe aktivitetin e tyre te shperndare, duke perdorur nje numer relativisht te vogel ikonash te pergjithshme. Ata pretendonin se me aplikimin e tyre edhe jo-ekspertet, ishin ne gjendje te krijonin agjente komplekse ne vetem pak minuta.

Tema "Rethinking the Principles of Agent Communication Languages," (Rimendimi i Principeve te Gjuheve te Komunikimit te Agjenteve) ka si autore kerkues nga Universiteti i Karolines se Veriut. Ata kane shtrojne problemin qe agjentet nga prodhues te ndryshem shpeshhere nuk jane ne gjendje te nderveprojne dhe propozojne nje gjuhe te pergjithesuar te te komunikimit te agjenteve software per te zgjidhur problemin. Ata pretendojne se me idene e tyre, jo-pershtatshmerite e bazuara tek gjuha nuk doe te jene te mundura.

Siguria dhe Levizshmeria e Kodit

Botimi i Dhjetorit 1998 i IEEE Revistes e Internetit iu kushtua temes se Sigurise dhe Levizshmerise se kodit. Ai perfshin nje numer temash interesante.

Tema rreth "Sandbox Concept" (Kutise se Reres) ka si autore kerkues nga Laboratoret e AT+T. Ata diskutojne per konceptin e ashtuquajtur kuti rere i perdorur per te mbrojtur agjentet kur ekzekutohen ne mjedise te panjohura. Supozohet qe vetem makinat e largeta qe kane kutine e rerese lejohet te marrin agjente te rinj. Termi kuti rere u shpik ne pershtatje me konceptin e kutise se reres ne ambjentet publike dhe private, qe duhet te krijohen dhe zbatohen ne nje menyre te tille qe femijet qe luajne aty te mos jene ne rrezik demtimi nga cepat ose rreziqe te tjera.

Tema rreth "Resource-Centric Security Concept" (Koncepri i Sigurise se Burimeve Qendrore) ka si autore kerkues nga Universiteti i Kalifornise ne Davis. Ata diskutojne mbi problemin plotesues te mbrojtjes se sistemit nga vizitimi i agjenteve software. Ata propozojne Konceptin e Sigurise se Burimeve Qendrore qe kontrollon programin vizitues nga pikepamja e asaj se cfare eshte e mire ose jo per burimet e sistemit i cili eshte i hapur per vizita nga agjente te jashtem.

Tema rreth "Secure Web Scripting Concept" (Koncepti i Sigurise se Skriptimit ne Web) ka si autore kerkues nga Lucent Technologies. Ata propozojne nje koncept mbrojtes qe eshte i bazuar ne copezimin e hapesires se emrit, pavaresise se kentekstit dhe perdorimi i teknikave te vecanta te besueshmerise.

Tema rreth "Secure Java Class Concept" (Koncepti i Sigurise se Klasave ne Java) ka si autore kerkues nga Sun Microsystems. Sic kemi permendur me pare ne kete liber, siguria dhe mbrojtja nuk jane pikat me te forta te gjuheve te perdorura per programim ne internet. Si rrjellim, duhej te ndermerrej nje perpjekje per te zgjeruar Javen me konceptin e kutise se reres.

5.4 Agjentet e levizshem dhe Mjetet e Bazuar ne Java.

Të gjithë shembujt e paraqitur deri tani tregojne se koncepti i agjentëve te levizshem është i rëndësishem, me përparësi të shumta mbi konceptin e agjentëve statike. Rrjedhimisht, ky seksion do të jetë i dedikuar për teknologji të agjentëve të lëvizshme, duke shpjeguar avantazhet dhe disavantazhet,mekanizmat e veprimit, si dhe mjetet për zbatim.

Agjentët e levizshem janë duke u spostuar nga hosti ne host, në mënyrë që të arrije objektivat e para-caktuar. çështjet kryesore të rëndësishme për agjentët e lëvizshme janë: (a) Lëvizshmëria dhe (b) Autonomia.

Levizshmeri do të thotë se agjentë e lëvizshem janë në gjendje për të mbajtur të dhënat dhe kodin, dhe se ata mund të vazhdojnë kur dhe ku ato e ndaluan ekzekutimin. Ky lloj fleksibiliteti është i rëndësishem kur lëviz në mes nyjeve në internet. Autonomia do të thotë se agjentët e levizshem duhet të kene aftësinë për të planifikuar veprimet e tyre dhe rrugët, duke patur qëllimet e para-përcaktuar në mendje. Sa më të sofistikuar agjentet,edhe bashkëveprimi më i paket se ne mjedisin e tij të lindjes.

Vini re se agjentët statike qe egzekutohen ne platforma të lëvizshme nuk janë ekuivalent me agjentët e levizshem. Çështja e agjentëve te levizshem nuk duhet te ngaterrohet me çështjen e lëvizshmërisë se platformave.

Avantazhi kryesor i agjentëve te levizshem nga pikëpamja e sistemit , është se ata kursejne bandwidth-tin. Shpesh herë, një agjent statike duhet të shkarkoj gigabajt me informacion, në mënyrë që të gjenerojnë një rezultat binar (vendimin për të investuar apo jo). Në të njëjtin aplikacion, agjentet e levizshem mund të vizitoje faqen e sitit që mban të dhëna, të gjithë e përpunimet mund të bëhen në remote site, pa patur asnjë nevojë për të kaluar te dhënat ne rrjet, dhe vetëm rezultati përfundimtar, i cili ze nje pjese te vogel në këtë shembull, do të jetë mbartur ne rrjet. Sigurisht, kodi agjent ka për të udhëtuar në rrjet, por madhësia e ketij kodi mund të jete me madhesi me te vogla se përmasat e të dhënave për ta shkarkuar (p.sh., gigabytes në këtë shembull).

Përparësitë kryesore të agjentëve te levizshem nga pikapamja e user-it janë ilustruar në Figurën 5.4. Ato mund të përmblidhen si më poshtë: (a) Në aplikacionet me një shkallë të lartë të paralelizmit, një agjent mund mbjelle veten, kështu që pjellët fëmijë-agjentë të mund të punojnë në mënyrë paralele, e cila përshpejton llogaritjen, (b) Në rrjetet me besueshmëri te ulet, pasi agjentët shkojne ne hostin në distancë,rrjeti mund të shkaterrohet, pa ndonjë ose shumë efekt në efikasitetin e punës se agjentit që është duke punuar, (c) Në aplikacionet tipike te rrjetit, një agjent mund ti kurseje shume përpjekje përdoruesit, duke punuar në vend të përdoruesit, për shembull, një agjent mund të punoje në hostin në distancë, dhe mund të bej raportet në lidhje me mesazhet e postës elektronike të marra nga përdoruesit e hostit në distancë (natyrisht, vetëm mesazhet e dërguara nga pronari sgjentit te levizshem).

Infrastruktura e sistemeve të agjentëve të lëvizshem përfshin dy komponentë bazë: (a) server Agjent dhe (b) kodin Agjent. Vini re se agjentët mund të emigrojnë vetëm në mes të nyjeve ne internet me softwaret agjent-server te instaluar siç duhet . Natyrisht, jo të gjitha nyjet e internetit kanë softuer server agjent të instaluar , megjithatë, numri i nyjeve ne internet me server agjent te instaluar,është duke u rritur nga dita në ditë.Ato faqet e internetit që kanë ndonjë gjë për të shitur janë zakonisht te parat te gatshme për të instaluar agjentet server software , në mënyrë që blerësit potencial të skanojne katalogjet dhe të krahasojne çmimet.