Ingilis dilindən tərcümə edənlər
Yüklə 1,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
INCOTERMS-2010 rın «nəqliyyat sənədində yalnız təkrarən göstərildiyinə» əsaslanaraq, bu məlumatlara görə məsuliyyəti üzərinə götürməkdən imtina edir. Ümumi qəbul olunmuş qaydalara və prinsiplərə əsasən, daşıyıcı məlumatların səhihliyini münasib üsullarla yoxlamalıdır və bunu etməməsi, onun yükü qəbul edən qarşısında məsuliyyətini yaradır. Lakin mal konteynerlərlə nəql edildikdə, konteynerin doldurulmasına görə məsuliyyət daşıdığı hallar istisna olunmaqla, daşıyıcının orada yerləşdirilmiş malı yoxlamaq imkanı yoxdur. Yalnız iki termin - «Dəyər, Sığorta və Fraxt» («CIF») və «Daşıma və Sığorta haqqı...dək ödənilmişdir» («CIP») malın sığortalanması ilə bağlıdır. Bu terminlərə əsasən, satıcı malı alıcının xeyrinə sığortalamalıdır. Başqa hallarda malın sığortalanmasının təmin edilməsi və sığortanın əhatə dərəcəsi bilavasitə tərəflər arasında razılaşdırılır. Satıcı malı alıcının xeyrinə sığortaladığına görə, çox zaman onun tələblərini bilmir. London Sığortaçılar Birliyi
tərəfindən hazırlanmış «Yüklərin sığortalanması haqqında Əsasnamə»nin «C» bəndinə əsasən mallar «minimal məbləğə», «B» bəndinə əsasən «orta məbləğə», «A» bəndinə əsasən «yüksək məbləğə» sığortalana bilər. «Dəyər, Sığorta və Fraxt» («CIF») termini əsasında göndərildikdə, tranzitlə daşınan kütləvi istehlak mallarının bir neçə dəfə müxtəlif alıcılara satılmaq imkanının mövcudluğuna, sığorta məbləğinin növbəti alıcıları nə dərəcədə qane etdiyini müəyyənləşdirməyin mümkün olmamasına görə, bu terminin malın minimum məbləğə sığortalanması barədə müddəasında alıcının əlavə sığortalama tələb etməsinin mümkünlüyü nəzərdə tutulur. Lakin malın itirilməsi, oğurlanması yaxud lazımi tərzdə emal edilməməsi və ya saxlanılma- ması riski yüksək olduqda, satılan hazır malın minimum məbləğdə sığortalanması əlverişli deyil və göstərilən «Əsasnamə»nin «C» bəndində nəzərdə tutulduğuna nisbətən daha böyük məbləğdə sığortalama tələb olunur. Sığortanın minimum məbləğdə təmin olunmasını nəzərdə tutan «Dəyər, Sığorta və Fraxt» («CIF») terminindən fərqli olaraq daha yüksək sığorta təminatı tələb etdiyinə görə, kütləvi istehlak mallarının alqı-satqısı zamanı «Daşıma və Sığorta haqqı...dək ödənilmişdir» («CIP») terminindən adətən, istifadə edilmir. Lakin «Daşıma və Sığorta haqqı...dək ödənilmişdir» («CIP») terminində satıcının sığortalama üzrə öhdəliklərinin dəyişdirilməsi anlaşılmazlıq yarada biləcəyinə görə. 15 INCOTERMS-2010 hər iki termində malın sığortalanması minimum məbləğlə məhdudlaşır. «Daşıma və Sığorta haqqı...dək ödənilmişdir» («CIP») termininin bu məqamı alıcı üçün xüsusilə vacibdir: əgər əlavə sığortalama tələb olunursa, o, satıcının şərtləri ilə razılaşmalı yaxud bunun alternativi kimi, əlavə sığortalamanı bilavasitə özü yerinə yetirməlidir. Bəzi xüsusi hallarda alıcı malın müharibələrdən, üsyanlardan, tətillərdən yaxud digər iğtişaşlardan sığortası üzrə «Əsasnamə»nin «A» bəndinin imkan verdiyindən artıq məbləğə təminat ala bilər. Alıcı bu cür sığortalanmanın satıcı tərəfindən yerinə yetirilməsini istəyirsə və bu mümkündürsə, satıcıya müvafiq göstəriş verməlidir. «D» qrupunun terminlərində malın sərhədə yaxud idxalçı ölkənin hüdudlannda yerləşən razılaşdırılmış təyinat məntəqəsinə çatdırmaq məsuliyyəti satıcının üzərinə düşdüyü üçün, onlar xarakter etibarilə «C» qrupuna daxil olan terminlərdən fərqlənir. Satıcı malın bu məntəqəyə çatdınlması üzrə bütün riskləri öz üzərinə götürməli və xərcləri ödəməlidir. Aydındır ki, «D» qrupunun terminləri «çatdırılma müqavilələri»ni («arriwal contracts»), «C» qrupunun terminləri isə, «yüklənmə müqavilələrini» («shipment contracts») ifadə edir. «Rüsum ödənilməklə çatdırılmışdır» («DDP») termini istisna edilməklə, «D» qrupuna daxil olan terminlərə əsasən malın təyinat ölkəsinə idxalı ilə bağlı olan gömrük vergi və rüsumları alıcı tərəfindən ödənilir. «Rüsum ödənilmədən çatdırılmışdır» («DDU») termini 1990-cı ilin redaksiyasında əlavə edilmişdir. Bu termindən satıcının malı təyinat ölkəsinə idxal üzrə gömrük rəsmiləşdirməsini yerinə yetirmədən və gömrük rüsumlarını ödəmədən çatdırmağı öhdəsinə götürdüyü hallarda istifadə olunur. Malların idxal üçün rəsmiləşdirilməsi mürəkkəb olan və xeyli vaxt tələb edən ölkələrdə malı gömrük rəsmiləşdirməsini aparmaqla çatdırmaq öhdəliyini yerinə yetirərkən, satıcı çətinliklərlə qarşılaşa bilər. «Rüsum ödənilmədən çatdırılmışdır» («DDU») termininin təfsirinin B5 və B6 bəndlərində alıcının malm öz ölkəsinə idxalı üzrə gömrük rəsmiləşdirilməsi öhdəliyini yerinə yetirmədiyi təqdirdə yaranan əlavə risklərin və xərclərin onun tərəfindən ödənilməsi nəzərdə tutulduğuna baxmayaraq, malın idxalının gömrük rəsmiləşdirilməsi ilə əlaqədar çətinliklər mövcud olan ölkələrlə ticarət aparan sahcıların bu termindən
görülmür. 16 4 \ INCOTERMS-2010 ANLAYIŞLAR «Incoterms 2010» hazırlanarkən, on bir terminin hər birində istifadə edilən müxtəlif ifadələrin mümkün qədər aydınlığına və ardıcıllığına nail olmaq üçün səy göstərilmişdir. Beləliklə, eyni bir ifadədən müxtəlif mənada təfsir olunacağı ehtimalı aradan qaldırılmışdır. Bundan başqa, mümkün olan bütün hallarda BMT-nın 1980-cı il «Malların Beynəlxalq Alqı-satqı Müqavilələri haqqında Konvensiyası»nda («UN Convention on Contracts for the International Sale of Goods») əksini tapmış ifadələrdən istifadə edilmişdir.
Müvafiq alternativin olmadığına görə, iki müxtəlif mənanı ifadə etmək üçün bəzi hallarda eyni məfhumdan istifadə edilmişdir. Tacirlər bu çətinliklə həm alqı-satqı, həm də daşınma müqavilələrində qarşılaşacaq. Məsələn, «malgöndərən» (shipper) məfhumu həm malları daşınmaq üçün təhvil verən şəxsi, həm də daşıyıcı ilə müqavilə bağlayan şəxsi bildirir. Halbuki, bu iki «malgöndərən» müxtəlif şəxslər ola bilər (məsələn, FOB termininə görə, satıcı malı daşınmaq üçün təhvil verməli, alıcı isə, daşıyıcı ilə müqavilə bağlamalıdır).
Malın dəniz yolları ilə daşınmasını nəzərdə tutan terminlərdə «gəmi» sözündən istifadə olunur. Nəzərə alınmalıdır ki, «Franko-göyər- tədə» («FOB») terminindəki «gəminin tutacağından keçirilməklə» ifadə- sindəki «gəmi» sözündən də eyni mənada istifadə olunur.
«Adi» sözünə bir neçə termində, məsələn, «EXW» termininin malın çatdırılması müddətləri barədə (A4 bəndi), «C» qrupu terminlərinin satıcının daşınma müqaviləsini bağlaması üçün tələb olunan və alıcıya təqdim etdiyi sənədlər barədə (A3, A8 bəndləri) təsadüf olunur. «Adi» sözünün hansı məna verdiyini dəqiq söyləmək çətin olsa da, bir çox hallarda onu insanların ticarətdə adətən, necə davrandıqları və təcrübəyə əsaslanaraq necə hərəkət etdikləri kimi açıqlamaq olar. Bu baxımdan, qiymətləndirməni təcrübə zəminində deyil, «vicdanlılıa»
Yüklə 1,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|