Inocte 2017 II. International New Tendencies Congress in Ottoman Researches

Inocte 2017 
International New Tendencies Congress in Ottoman Researches 
September 12-14, 2017 Baku 
40 
OSMANLI-İRAN SAVAŞLARINDA KARS VE ERZURUM’UN ZAHİRE 
TEDARİKİNDEKİ ROLÜ (1730-1732 ÖRNEĞİ) 
Fadimana FİDAN
*
 
ÖZET 
Osmanlı Devleti ve İran arasındaki dinî, iktisadî ve siyasî gerilimler iki devleti sık sık karşı 
karşıya getirdi. Osmanlı Devleti bu nedenlerle 18. Yüzyılda Doğu’da birbiri ardına sefere çıktı. 
Bunlardan 1730-1732 seneleri arasında meydana gelen savaş birden fazla kola ayrıldı ve gerekli 
zahirenin eksiksiz  ve zamanında  nakliyatı  ile ilgili sıkıntılar ortaya  çıktı.  Seferin uzun sürmesi, 
mesafenin uzaklığı ve çeşitli devlet görevlilerinin suiistimalleri sorunun büyümesine neden oldu. 
Osmanlı Devleti bu sorunlara cevap verebilmiş ve bu anlamda birkaç şehir ön plana çıkmıştı. 
Bunlardan  birincisi  Doğunun  Tahıl  Ambarı  Erzurum,  diğeri  Serhat  Şehir  Kars  idi.    Bu  şehirler 
gerek çevrelerinden gerekse Balkan şehirlerinden desteklenmek suretiyle Tebriz, Gence, Revan 
taraflarında  bulunan  askerin  zahire  ihtiyacına  cevap  verebilmek  için  çalışan  iaşe  merkezleri 
olmuşlardı. Bu iki şehrin savaş bölgelerine yakınlığı seferin düzenli bir şekilde devam edebilmesi 
için önemli görevler yüklenmelerine sebep olmuştu. Her menzilde bir kat daha artan Osmanlı 
askerî  gücünün  gidecekleri  yerde  sıkıntıya  düşmemesi  burada  biriktirilecek  ve  nakliyatı 
yapılacak zahireye bağlıydı.  
Bu  bildiride  savaşın  yönünü  değiştirebilecek  bir  güce  sahip,  zahire  tedariki  Kars  ve 
Erzurum  odaklı  kaleme  alınmaya  çalışılacaktır.  Bu  minvalde  hem  şehirlerin  tarihî  rollerinden 
birine değinilmiş olacak hem de Osmanlı-İran savaşlarının bir bölümü sunulmaya çalışılacaktır. 
Çalışmanın kaynaklarını Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nden alınmış olan MAD., D. MKF.d ve çeşitli 
belge fonları oluşturmaktadır.  
Anahtar Kelimeler:  Osmanlı Devleti, İran, Erzurum, Kars, Zahire 
 
 
                                                 
*
 Yrd. Doç. Dr., Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi, email: 
[e-mail]
, TÜRKİYE 

---

Inocte 2017 
International New Tendencies Congress in Ottoman Researches 
September 12-14, 2017 Baku 
41 
SANATIN SİMGELEŞTİĞİ ÇAĞDAŞ İKİ BÜYÜK ÖRNEK: OSMANLILAR VE 
BABÜRLÜLER 
Fadime ÖZLER
*
 
ÖZET 
Aynı dönemde dünyanın farklı bölgelerinde fakat çok geniş coğrafyalara hâkim olan ve 
önemli mimari organizasyonlara imza atan, çağdaş oldukları bu dönemlerde sanat ve mimari 
alanlarında  özgün  eserler  ortaya  koyan  iki  büyük  Türk  Devleti:  Osmanlılar  ve  Babürlüler. 
Osmanlılar (1299-1921) Kayı boyuna bağlı küçük bir beylik iken; kısa sürede hızla ilerlemiş ve 
geniş coğrafyalara asırlarca hükmetmiş önemli bir Türk devleti iken;  Babürlüler (1526-1858) de; 
Hindistan’da Delhi Türk Sultanlıkları (1206-1526) sonrasında, 18. Yüzyılın başlarına kadar Türk 
hâkimiyetini  sürdüren  ikinci  önemli  Türk  devletidir.  Osmanlı  İmparatorluğunun  yükseliş 
dönemiyle  çağdaş  olarak  Hint  topraklarında  hüküm  sürmüş  olan  Babürlü  İmparatorluğu, 
birbirleri ile dünya hâkimiyeti için kıyasıya mücadeleden ziyade vermiş oldukları sanat eserleri 
ile  adeta  yarışır  bir  görüntü  ortaya  koymuşlardır.  Osmanlılarda;  Fatih  Sultan  Mehmet  ile 
başlayan  evrensel  anlayışta  yönetim  ve  yapılaşma  faaliyetleri  Kanuni  Sultan  Süleyman 
döneminde  klasik  evresine  ulaşmıştır.  Babürlü  mimarisinde  ise;  en  önemli  imar  faaliyetleri 
Ekber Şah döneminde başlatılmış ve ondan sonra gelen Cihangir Şah ve Şah Cihan dönemlerinde 
yoğun bir şekilde devam ettirilmiştir. Her iki Türk devletinin de coğrafi şartlar ve etkileşimde 
bulundukları  kültür  çevreleri  arasında  ön  plana  çıkan  farklı  uygulamaları,  dünya  kültür 
mimarisine  kattıkları  simgesel  yapıları  önem  taşımaktadır.  Babürlü  ve  Osmanlı  devletlerinin, 
çağdaş  oldukları  bu  dönemlerde  mimari  etkileşimlerinin  olmaması  mümkün  değildir.  Bu 
dönemde  Türk  mimarisindeki  gelişim  seyri  ivme  kazanmıştır.  Bu  araştırmada;  Osmanlı  ve 
Babürlü imar faaliyetlerindeki benzerlik ve farklılıklar,  mimari ve süslemede özellikleri dikkate 
alınarak farklı bir bakış açısı ile değerlendirilecektir. 
Anahtar Kelimeler: Babürlü, Osmanlı, Çağdaş, Mimari, Bezeme 
*
Arş. Gör., Erciyes Üniversitesi, email: 
[e-mail]
, TÜRKİYE

---

Inocte 2017 
International New Tendencies Congress in Ottoman Researches 
September 12-14, 2017 Baku 
42 
EDİGEY DESTANINDAN ÇUKUROVA’YA “SIRKINTI (SARKINTI)” KELİMESİ VE 
SIRKINTI (SARKINTI) AŞİRETİ ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER 
Fahri DAĞI
*
 
 
ÖZET 
Anadolu  sahasında  çok  bilinmemekle  birlikte  Hazar’ın  doğusunda  yaşayan  Türk  soylu 
halklar  arasında  (Kırım  ve  Kazan  Tatarları,  Başkurt,  Nogay,  Kazak,  Kırgız,  Özbek,  Altay, 
Karakalpak)  oldukça  yaygın  bir  şekilde  anlatılan  Edigey  Destanı,  Türk  destancılık  geleneğinin 
güzel örneklerinden biridir. Destanlar bünyelerinde mensubu oldukları milletin kültür kotlarını 
taşırlar  ve  onları  gelecek  kuşaklara  aktarırlar.  Edigey  Destanı  da  Anadolu  sahasında  çok 
bilinmese  de  Doğu-Batı  Türklüğünün  ortak  kotlarıyla  bezenmiştir.  Bu  kotlardan  biri  de 
Anadolu’da 16. yüzyıldan itibaren bir Türkmen aşiretine ad olmuş sırkıntı (sarkıntı) kelimesidir. 
Destanda  han sarkıtı (han sırkıntı) olarak  gördüğümüz  tören ile Çukurova’da  yaşayan Sırkıntı 
aşiretine  ad  olmuş  kelime  arasında  etimolojik  benzerlikler  vardır.  Kelimenin  anlamı  eski 
Türkçeden günümüze doğu ve batı Türklüğünde değişmeden günümüze kadar gelmiştir. Ayrıca 
Edigey  Destan’ındaki  geçen  han  sarkıntısı  ritüeli  ile  divan  edebiyatında  pir-i  mûgân  ve 
tasavvuftaki kırklar şerbeti töreni ortaklıklar arz etmektedir. Bu ortaklıklar Pir-i Türkistan Ahmet 
Yesevî  dergahından  bu  günlere  ortak  Türk  kültürünün  en  güzel  örnekleridir.  Bu  bildirimizde 
kökeninin  çok  eski  çağlara  ait  olduğunu  düşündüğümüz  “sırkıntı”  kelimesinin  Türk  kökenli 
halklar  (Tatar  ve  Anadolu  Türklüğü)  arasındaki  ortak  düşünüş  ve  uygulamaları  üzerine  bazı 
görüşler ortaya koymaya çalışacağız. 
Anahtar Kelimeler: Türk, Edigey destanı, Çukurova, Sırkıntı 
 
 
                                                 
*
 Yrd. Doç. Dr., Karabük Üniversitesi, email: 
[e-mail]
, TÜRKİYE 

---