Inocte 2017 II. International New Tendencies Congress in Ottoman Researches
Yüklə 4,02 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Inocte 2017 International New Tendencies Congress in Ottoman Researches September 12-14, 2017 Baku
- Anahtar Kelimeler
Inocte 2017 International New Tendencies Congress in Ottoman Researches September 12-14, 2017 Baku 57 GÖÇEBELİĞİN ASKERÎ VE SOSYAL YAPILANMASI BAĞLAMINDA ORDO (ORDA / ORDUĞ / ORDU) TERİMİ VE BUNUN ANADOLU'DAKİ İZLERİ İlhan ŞAHİN * ÖZET Bundan yaklaşık elli bin yıl önce Avrasya coğrafyasında doğan ve insanlık tarihinin yarısından fazlasını teşkil eden göçebelik, şüphesiz kendine has kültür ve uygarlık değerlerine sahiptir. Bu durum insanlık tarihinin gerçek anlamda ortaya konulabilmesi için, göçebelik tarihinin ve onun kültür ve uygarlık değerlerinin iyi bilinmesi ve bu değerlerle ilgili nokta konular üzerinde derinlemesine araştırmalar yapılması gerçeğini ortaya çıkarmaktadır. Bu bakımdan bildirimizde, göçebeliğin önemli bir askerî ve sosyal yapılanması olarak karşımıza çıkan ordo (orda, orduğ, ordu) teriminin tarihî kökleri üzerinde durmak ve bu bağlamda söz konusu terimin Kırgız ve Moğol göçebeliği üzerindeki yerini ele almak ve bunun Osmanlı dönemi göçebeliğindeki izleri hakkında mukayeseli olarak bilgi vermek istiyoruz. Bildirimizin kaynağını hem yazılı eserler ve Osmanlı arşiv malzemesi hem de sözlü tarihe dayalı tespitler ve gözlemler teşkil etmektedir. * Prof. Dr., İstanbul Aydın Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, İstanbul, email: ilsahin40@gmail.com, TÜRKİYE Inocte 2017 International New Tendencies Congress in Ottoman Researches September 12-14, 2017 Baku 58 AZƏRBAYCANDA QADIN SIYASƏTI:MIFLƏR VƏ REALLIQLAR İradə ƏLİYEVA * Dilguşə SÜLEYMANOVA ** ÖZET Onlar yüz illər boyu inkişafdan uzaq, köhnə adət-ənənələrin hökm sürdüyü bir qaranlıq mühitin çevrəsində yaşamış, yalnız ana və evdar qadın olmaq vəzifəsini icra etdikləri bu mövcud çevrədən 20 yüzillikdə xilas olaraq ictimai-siyasi həyata qoşula bilmişlər. Əgər bəşəriyyətin mövcudluğundan içində olduğumuz 21-ci yüzilliyə qədər keçdiyi yola bir tarixi baxış keçirsək, qadın statusunun minilliklər boyu məruz qaldığı dəyişiklikləri müşahidə etmiş olarıq. Bir az da incələsək, ailə adlanan bir qurum 2 tərəfdən-qadın və kişidən ibarətdir. Dövlət də bir ailə olaraq qadın və kişilərin toplumudur desək, yanılmarıq. Qadın, ilk növbədə ana, tərbiyəçidir. Amma tarixin yetişdirdiyi bir çox güclü qadınlar böyük işlər görərək öz varlıqlarını, bilik və bacarıqalrının yetərliliyini, qabiliyyətlərinin kişilərlə bir səviyyəyə çatdığını öz əməllləri ilə sübuta yetiriblər. Azərbaycan tarixinin Manna, Atropatena dövlətlərində, Səlcuqlar, Səfəvilər dövrlərində, Xalq Cumhuriyyəti dövründə, son olaraq müstəqillik dövrlərində qadınlara etimad göstərilmiş, ilk dəfə olaraq müsəlman Şərqində qadına seçmək, seçilmək hüququ verilmişdir. Xalqımızın tarix kitabını səhifələyib qadınların inkişafimizdakı rolunu araşdırsaq, hələ Orta əsrlərdə Azərbaycan hökmdarlarından Qızıl Arslanın arvadı Qətibə xanım, Özbək xanın arvadı Mehrican xanım, Uzun Həsənin anası Sara xatun, Şah İsmayıl Xətainin qızı Məhinbanu Sultan, Şirvanşah Xəlilullanın arvadı Pəri xanım, Şah Abbasın anası Xeyransa bəyim, əfsanəvi Tuti Bikə və başqalarının görkəmli siyasi və dövlət xadimləri kimi tanındıqlarının və ölkənin tarixində böyük iz qoyduqlarının şahidi olarıq. Tarixin müxtəlif dövrlərində qadınlar xüsusi mövqeyə malik olub.Əgər müxtəlif zamanları, dövrləri adlayıb Osmanlı dövrünə nəzər salsaq, Osmanlı sultanlarının xanımlarının oynadıqları tarixi rola heyrətlənmək olar. Osmanlı sultanları izdivaclarında da dövlətin maraqlarını, öz ölkələrinin inkişafını və torpaqlarının genişləndirilməsini nəzərdə tuturdular. Bu mövqeni təsdiqə təkcə I Murad Bursaya dönüb oğlu I Bəyazidi Süleyman Şahın qızı ilə evləndirməsi kifayətdir. Çünki buizdivac nəticəsində Kütahya, Tavşanlı, Simav və Əmət torpaqları gəlinin çehizi olaraq Osmanlılara verildi. Bu da qadınların siyasətə xidmətinin bir nümunəsidi. Orta əsrlərdə Azərbaycan hökmdarlarından Qızıl Arslanın arvadı Qətibə xanım, Özbək xanın arvadı Mehrican xanım, Uzun Həsənin anası Sara xatun, Şah İsmayıl Xətainin qızı Məhinbanu Sultan, Şirvanşah Xəlilullanın arvadı Pəri xanım, Şah Abbasın anası Xeyransa bəyim, əfsanəvi Tuti Bikə və başqaları kimi görkəmli siyasi və dövlət xadimləri ölkənin tarixində böyük iz qoymuşdur. Bu gün dəAzərbaycan qadınları müstəqillik uğrumda gedən mübarizələrin ön sıralarındadırlar. Azərbaycanda qadınların rəsmi olaraq kişi ilə hüquqları bir olsa da, sosial diskriminasiya hələ də problemdir. Ölkənin kənd ərazilərində ənənəvi sosial normalar və iqtisadi inkişafın zəif olması, iqtisadiyyatda qadının rolunu məhdud olmasına səbəb olur və cinsi diskriminasiyaya görə qadınlar qanuni hüquqlarından istifadə etməkdə çətinlik çəkir. Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyeva Azərbaycan Respublikasının Birinci Vitse-prezidenti təyin edilib. Anahtar Kelimeler: qadın siyasəti, zərif güclülər,izdivac maraqları * Doç. Dr.,Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti email: dilgushe_suleymanova@mail.ru , AZERBAYCAN ** Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti, email: dilgushe_suleymanova@mail.ru , AZERBAYCAN Inocte 2017 International New Tendencies Congress in Ottoman Researches September 12-14, 2017 Baku 59 SOVET RUSIYASININ OSMANLI IMPERIYASI ILƏ ZAQAFQAZIYA VƏ AZƏRBAYCAN UĞRUNDA DIPLOMATIK MÜBARIZƏSI (OKTYABR 1917- MAY 1918) İsaməddin MUSAYEV * ÖZET Məqalədə oktyabr çevrilişindən sonara sovet diplomatiyasının dağılmış imperiyanı yenidən bərpa etmək, Qafqaz və Azərbaycanı tutmağa yönəldilən diplomatik fəaliyyəti araşdırılır. Anahtar Kelimeler: Tpabzon konfransı,Batum konfransı. * Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti, email: isameddinm@mail.ru, AZERBAYCAN Yüklə 4,02 Kb. Dostları ilə paylaş:
|