Inocte 2017 II. International New Tendencies Congress in Ottoman Researches
Yüklə 4,02 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Inocte 2017 International New Tendencies Congress in Ottoman Researches September 12-14, 2017 Baku
- Anahtar Kelimeler
- Nurettin ÇALIŞKAN ** ÖZET
Inocte 2017 International New Tendencies Congress in Ottoman Researches September 12-14, 2017 Baku 66 KAHRAMANMARAŞ’TA OSMANLILAR DÖNEMİNDE İNŞÂ EDİLEN MEDRESELER Mehmet ÖZKARCI * ÖZET Kahramanmaraş; coğrafi konumu, tarihi ve tabii güzellikleriyle tarih boyunca önemli bir uygarlık ve ticaret merkezi olmuştur. Maraş, 1071 yılındaki Malazgirt Zaferi’nden sonra Anadolu Selçuklu Devleti ve Dulkadir Beyliği’nin hâkimiyetinde kaldıktan sonra 1522 yılında Osmanlı Devleti’nin topraklarına katılmıştır. Maraş günümüzde de “Osmanlı-Türk Şehri” kimliğini büyük ölçüde muhafaza etmektedir. Yakın geçmişe kadar tarihî özelliklerini koruyan şehir dokusu, son yılların hızlı gelişme ve yapılaşması ile pek çok şehirde olduğu gibi, Kahramanmaraş’ta da bu dokuyu tahrip etmeye başlamıştır. Kahramanmaraş şehir merkezinde, Osmanlılar döneminde toplam yirmidört (24) adet medrese inşâ edildiğini tespit ettik. Ayrıca Dulkadir Beyliği döneminde de Maraş’ta çok sayıda medrese yapılmış olup, bu medreseleri çalışmamıza dâhil etmedik. Şehirde önemli oranda medrese yapılması, Maraş’ta eğitim ve öğretimin ileri düzeyde olduğunu göstermektedir. Osmanlılar döneminde inşâ edilen medreselerden sadece 3 tanesi günümüze gelmiş olup, 21 tanesi yıkılmıştır. Yıkılan medreseler hakkında ise arşiv belgelerinden bilgi sahibi olmaktayız. Bu bildirimizde; mevcut olan Acemli (İskender Bey-Şehit Evliya) Medresesi, Divanlı Medresesi ve Duraklı (Ali Bey) Medresesi mimarî özellikleri açısından tanıtılacaktır. Günümüze gelmeyen yapılardan; İsa Divanlı Medresesi, Bayazıtlı (Hacı Abdullah Bey) Medresesi, Şekerli Medresesi, Nakip Medresesi, Timur Paşa Medresesi, Restebaiye (Küçük Çavuşlu) Medresesi, Fıkhıye-i Rıdvaniye Medresesi, Nebeviye-i Rıdvaniye (Dârü’l-Hadîs) Medresesi, Rıdvaniye Medresesi, Kalender Paşa Medresesi, Hatipzâde Medresesi, Sarayaltı (Hacı Mustafa Efendi) Medresesi, Hacı Hüseyin Medresesi, Kayabaşı Medresesi, Çiçekli Medresesi, Nuh Medresesi, Çarşıbaşı Medresesi, Alacalar Medresesi, Selvili Medresesi, Şıralı Medresesi ve Kanadıkırık Zâde Ökkeş Efendi Medresesi hakkında ise, vakfiye ve arşiv belgeleri ışığında bilgi verilecektir. Anahtar Kelimeler: Kahramanmaraş, Acemli Medresesi, Divanlı Medresesi, Duraklı Medresesi * Prof. Dr., Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, email: mehmetozkarci@gmail.com , TÜRKİYE Inocte 2017 International New Tendencies Congress in Ottoman Researches September 12-14, 2017 Baku 67 ŞEYHÜLİSLÂM HAYDARİZÂDE İBRAHİM EFENDİ VE TERKİB-İ BEND’İ Mehmet ÜNAL * ÖZET Klasik Türk Edebiyatı, varlığını yüzyıllarca devam ettiren ve bugün çerçevesi net bir şekilde ortaya konulamayan sayısız kıymetli eserin ortaya çıkıp bugüne ulaştığı, bu topraklardaki kültür ve medeniyeti oluşturan büyük bir mirası ifade etmektedir. Kuşkusuz beslendiği kaynaklar da Kur’ân, hadîs, İslâm tarihi, tasavvuf, mitoloji, astronomi, tıp, sosyal çevre, gelenek- görenek, tarih ve kültür unsurları gibi çok geniş ve derin değerlerden oluştuğu bilinen bir gerçektir. Divân Edebiyatı farklı kültürlerin birleşimiyle oluşan, yüz binlerce sanatçı yetiştiren ve uzun bir tarihi döneme ad olan bir edebiyattır. Bu edebiyat süreci içerisinde bir takım sanatçılar, şairler, farklı söyleyişleriyle, anlatım güçleriyle divan edebiyatı bünyesinde üstat haline gelmişler, diğer sanatçılar, şairler ise onlara oranla daha geri planda kalmıştır. Bu isimlerin gerek edebî yönden zayıflığı, gerek haklarındaki bilgi azlığında gündeme gelememişler ve eserleri üzerinde çalışma yapılmamıştır. Bu şairlerin bir zümresini de şiirle iştigal eden Şeyhülislam görevinde olan kişilerdir. Bu şahıslar eserlerinde çok fazla tasavvufi ibareleri ve dini konuları ele almışlardır. Uzunca bir dönemde, çok çeşitli şekil ve türlerde verilen ürünleri içine alan Klasik şiirimizde Terkib-i bend yazma geleneği, şairlerin değişik vesilelerle dahil oldukları, bir bakıma önemli bir faaliyetleridir. Şiir incelemelerinde de çok yol almamız gerektiği dikkate alınırsa, bu tür metin çalışmalarına olan ihtiyacın önemi daha iyi ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, ailesinde birçok bilgin yetişmiş Bağdat’ın tanınmış ailelerinden Haydarizâde Asım Efendinin oğlu olan ve Osmanlı Padişahı VI. Mehmed Vahdeddin’in ve Osmanlı devrinin Şeyhülislâmı olan Haydarizâde İbrahim Efendinin Terkib-i bend’ini şekil ve muhteva açısından inceleyerek günümüz Türkçesine aktararak, şairin okuyucuya dönemin hangi olaylarını ne şekilde aktardığı etraflıca irdelenecektir. Anahtar Kelimeler: Terkib-i Bend, Haydarizâde İbrahim Efendi, Şeyhü’l-islam, 20. yüzyıl * Yrd. Doç. Dr., Uşak Üniversitesi, email: mehmetayvali@gmail.com , TÜRKİYE Inocte 2017 International New Tendencies Congress in Ottoman Researches September 12-14, 2017 Baku 68 ÇOK ULUSLU OSMANLI MÜSLÜMANI BİR MÜNEVVER: ŞEYHÜLİSLÂM HAYDARİZÂDE İBRAHİM EFENDİNİN IRAK ORDUSUNA MANZUM HİTABESİ Mehmet ÜNAL * Nurettin ÇALIŞKAN ** ÖZET Osmanlı-Türk edebiyatı, Orta Asya’dan Balkanlara, Tataristan’dan Yemen’e Horasan’dan Kuzey Afrika’ya yalnız Türklerin değil; aynı coğrafyada Müslim ve gayr-i Müslim farklı milletlerin de katkısı ile oluşmuş kültür mirasıdır. Üç kıtada yetişen edibler ve ilim adamları insanı ilgilendiren her konuda manzum veya mensur sayısız eser meydana getirmişlerdir. Türk edebiyatının önemli sahalarından biri olan ve 600 yıldan fazla bir ömür süren Klasik Türk edebiyatı sahasında eser veren şairler, çok çeşitli nazım şekilleriyle eserlerini kaleme almışlardır. Bunlar bazen müstakil eserler şeklinde, bazen de bir Divan içinde bir araya toplanmış olarak görülmektedir. Klasik Türk edebiyatı, yetiştirdiği çok değerli sanatçılara ve bu sanatçıların meydana getirmiş olduğu değerli eserlere rağmen henüz tam olarak değerlendirilip anlaşılabilmiş ve anlatılabilmiş değildir. Klasik Türk şiirinin hak ettiği değeri bulabilmesi, anlaşılıp anlatılarak gelecek kuşaklara aktarılabilmesi için önce bütün sosyal, kültürel, siyasi özellikleri ile devirlerin, bunun ardından o devirde yetişmiş olan ve tezkirelerde adı geçen şairlerin hayatları ve eserleriyle birlikte çok iyi bir şekilde incelenerek değerlendirilmesi gerekmektedir. Bugüne kadar Klasik Türk edebiyatı sahasında metin şerhi ve tenkidi itibariyle çeşitli çalışmalar yapılmış; pek çok şair-yazar kişiliğin ve eserlerinin edebiyat tarihindeki yeri ve önemi tespit edilmeye çalışılmıştır. Ne var ki tezkirelerde veya diğer kaynaklarda ismi geçen ama hayatı ve eserleri hakkında henüz herhangi bir inceleme yapılmamış pek çok şair-yazar mevcuttur. Bunların da incelenip ilim âlemine kazandırılması, edebiyat tarihimizdeki yerleri ve önemlerinin tespit edilmesi milli hafızamızın derinliğinin ve kalitesinin artmasına hizmet edecektir. Gün ışığına çıkmayı bekleyen pek çok eser, yalnızca yeni harflere aktarılarak yayımlanmış da olsa, sahayla ilgili diğer ilmi çalışmalara kaynak oluşturabildiği gibi eski yazımızı bilmeyen bugünkü neslin de eserleri ve sanatçılarını tanımasına imkân sağlamıştır. Üzerinde henüz çalışılmamış çok sayıdaki eserin, şiir mecmualarında dağınık bir halde bulunan şiirlerle, Klasik Türk edebiyatı sahasında verilmiş manzum ve mensur diğer bütün metinlerin de bugünkü yazı dilene aktarılması milli kültürümüz açısından büyük önem arz etmektedir. Bu eserlerden biri de Haydarîzâde İbrahim Efendinin Irak Ordusuna yazdığı hitabıdır. Haydarîzâde, bu eserinde Bağdat'ın eski ihtişamına, bir Osmanlı eyaleti olarak Irak'ın gösterdiği parlak gelişmeye ve bölgenin İngiliz işgaline uğramasına temas ettikten sonra Osmanlı halifesinin Irak halkına ve Osmanlı ordusuna yaptığı hitabını duygulu mısralarla ifade etmiştir. * Yrd. Doç. Dr., Uşak Üniversitesi, email: mehmetayvali@gmail.com , TÜRKİYE ** Yrd. Doç. Dr., Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İlahiyat Fak, email: ncaliskan@mehmetakif.edu.tr TÜRKİYE Yüklə 4,02 Kb. Dostları ilə paylaş:
|