Inocte 2017 II. International New Tendencies Congress in Ottoman Researches



Yüklə 4,02 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə35/38
tarix09.03.2018
ölçüsü4,02 Kb.
#31026
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   38

Inocte 2017 
International New Tendencies Congress in Ottoman Researches 
September 12-14, 2017 Baku 
106 
ŞAH İSMAİL KİMDİR? 
Tufan GÜNDÜZ
*
 
 
ÖZET 
Türk tarihinin en önemli şahsiyetlerinden biri olan Şah İsmail'in dinî, siyasî ve etnik kimliği 
üzerinde süregelen tartışmalar onu İran, Azerbaycan ve Türkiye tarihinin arasına sıkışmış gibi 
göstermektedir. Halbuki o, baba tarafından Safevi kaynaklarının açık bir şekilde Türk genci diye 
tarif  ettiği  Safiyüddin  Erdebilî'nin;  anne  tarafından  ise  Türkmen  padişahı  Uzun  Hasan'ın 
soyundan  gelmektedir.  Bununla  birlikte  Safvetü's-Safa'nın  nüshalarının  birinde  Şeyh 
Safiyüddin'in  soy  şeceresi  arasına  sıkışmış  bulunan  el-Kürdi  sıfatından  hareketle  onun  etnik 
olarak  Kürt  kökenli  olduğu  iddiası  da  dillerden  düşmemektedir.   Oysa  İran/İslam  tarihçilik 
geleneğinde  sıklıkla  yer  bulan  şecere  geleneğinin  yapısal  özelliklerinin  dikkatle  gözden 
geçirilmesi icap etmektedir.  Bu yönüyle bakıldığında bahsi geçen eserde verilen şecerenin daha 
başlangıçtan itibaren sorunlu olduğu derhal görülmektedir. 
Şah İsmail'in siyasî ve dinî kimliği ise birbiri ile iç içe geçmişlik hali gösterir ve hangisinin 
daha  önce  zikredilmesi  gerektiği  hususunda  tercihler  yanıltıcı  olabilir.  Çünkü  onun  hayat 
hikayesi,  dinî  bir  kimlik  olarak  başlayıp,  kısa  süre  zarfında  siyasî  bir  yapıya 
dönüşmüştür.  Böylece o bir yandan Kızılbaşların Hataî'si, diğer yandan Safevîlerin şahı'dır. 
Anahtar Kelimeler: Şah İsmail, etnik, Şeyh Safiyüddin, Kızılbaşlık, Şia, Safeviler 
 
 
                                                 
*
 Prof. Dr., Milli Savunma Üniversitesi, email: 
tufan@hacettepe.edu.tr
, TÜRKİYE 


Inocte 2017 
International New Tendencies Congress in Ottoman Researches 
September 12-14, 2017 Baku 
107 
EVLİYA ÇELEBİ SEYAHATNAMESİNDEKİ KARŞILAŞTIRMALARDA DOĞU 
TÜRKLÜĞÜNE AİT TEMEL DEĞERLER VE TÜRKİSTAN ALGISI 
Turan GÖKÇE
*
 
ÖZET 
Aldığı eğitimle geniş bir bilgi birikimine dayalı hayal gücü, dil ve üslûp zenginliği ile ifade 
kabiliyetine  sahip  olan  Evliyâ  Çelebi,  1640  yılında,  yaşadığı  şehir  olan  İstanbul’un  tetkiki  ile 
başlattığı  seyahatlerini  hayatının  son  demlerine  kadar  sürdürdü.  Kırk  yılı  aşkın  bir  zaman 
zarfında bütün Osmanlı coğrafyasını ve civar memleketleri gezen Evliyâ Çelebi, 1685’de vefat 
ettiğinde geride Dünya edebiyatında eşi bulunmayan on ciltlik bir eser bıraktı.  
Bildiri  şeklinde  tasarlanmış  olan  bu  çalışmada,  seyahatnamenin  önemli  bir  özelliğine 
dikkat  çekilerek,  Evliya  Çelebi’nin  başka  hiçbir  seyahatnamede  karşılaşılamayacak  kadar 
maharetle  tatbik  ettiği  karşılaştırmalar  mercek  altına  alınarak,  bu  çerçevede  Doğu  ve  Batı 
Türklüğüne  ait  değerlerin  nasıl  harmanlandığı  ortaya  konulmaya  çalışılacaktır.  On  ciltlik 
seyahatnamede  yer  alan  bütün  karşılaştırmaların  ve  Türkistan  ve  Doğu  Türklüğü  ile  ilgili 
kayıtların  tespit  ve  değerlendirmesi  mümkün  olmayacağından,  genel  bir  fikir  verebilmek  için 
yoğun  olarak  üzerinde  durulan  unsurlar  seçilerek  incelenecektir.  Böylelikle  aynı  zamanda  bir 
Osmanlı  münevverinin  gözünde  Türk  dünyasının  nasıl  algılandığına  dair  bir  fikir  verilmeye 
çalışılacaktır.   
Anahtar Kelimeler: 17. Yüzyıl, Evliya Çelebi, Seyahatname, Doğu Türklüğü 
*
Prof. Dr., İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, email: 
tngokce@gmail.com
, TÜRKİYE


Inocte 2017 
International New Tendencies Congress in Ottoman Researches 
September 12-14, 2017 Baku 
108 
SİYASİ VƏ SOSİAL HƏYATDA QADINLAR 
Tünzalə YUSIFOVA
*
 
ÖZET 
Azərbaycan  qadını tarix  boyu sosial həyatda şərəfli, ləyaqətli  və fəal mövqe tutmuş, 
kişilərlə bərabər hüquqlara  malik olmuş, sosial və siyasi həyatda birgə fəaliyyət göstərmişdir. 
Hələ VII əsrin möhtəşəm abidəsi olan "Kitabi-Dədə Qorqud"  dastanında 
qadına
 yüksək 
qiymət verilmiş və dastanda "Ana haqqı"-"Tanrı haqqı" kimi qəbul edilir. 
1918-ci  il  may  ayını  28-də 
Azərbaycan  Xalq  Cümhuriyyətinin
 qəbul  etdiyi 
İstiqlal 
Bəyannaməsi
 qadınlara  bərabər hüquq prinsipini, habelə seçmək və seçilmək hüququnu təsbit 
etmişdir. Bunun, nəticəsində Azərbaycan Şərqdə ilk dəfə olaraq qadınlara seçmək və seçilmək 
hüququ vermiş,  Türk  dünyası tarixində qadın ilk dəfə olaraq kişilərlə bərabər hüquqa malik 
olmuşdur. 
Şərqdə  ilk  dəfə  olaraq  qızlara,  qadınlara  təhsil  verilməsi,  onların  savadlandırılması, 
maarifləndirilməsi,  ictimai-mədəni,  sosial    həyata  cəlb  edilməsi  də  Azərbaycana  məxsus 
olmuşdur.  Azərbaycanın  görkəmli  xeyriyyəçisi,  mesanant  maarifpərvər  Hacı  Zeynalabdın 
Tağıyevin təşəbbüsü ilə Şərqdə ilk  qız məktəbi Azərbaycanda  - Bakıda 1901 ci il 7 oktyabrda  
açılmışdır. 
Müasir  müstəqilliyimizin qurucusu, memarı, ümummilli liderimiz Heydər Əliyev ölkəyə 
rəhbərlik  etdiyi  bütün  dövrlərdə  qadınlarımıza    yüksək  qiymət  verərək    demişdir:  Qadınlar 
cəmiyyətin  bəzəyidir,  gözəlliyidir.  Qadınsız  cəmiyyət  ola  bilməz,  qadınsız  həyat  ola  bilməz. 
Azərbaycan  qadınları  öz  zəkalarına,  ağıllarına  görə,  biliklərinə,  istedadlarına,  eyni  zamanda 
gözəlliklərinə görə  dünya  qadınları içərisində özünəməxsus və çox yüksək  yer tuturlar. Ona 
görə də biz qadınlarımızla  fəxr edirik". 
Azərbaycan qadını hər zaman olduğu kimi, bu gün də  ölkəmizi bütün dünyada ləyaqətlə 
təmsil  edir,  mötəbər  kürsülərdən  çıxışlar  edir.  Azərbaycanın  birinci  xanımı,  Heydər  Əliyev 
Fondunun  prezidenti,  YUNESKO-nun  xoşməramlı  səfiri,  Ölkə  Prezidentinin  Vitse  Prezidenti, 
Millət  Vəkili  Mehriban  xanım  Əliyeva  beynəlxalq  miqyaslı    ictimai  -siyasi  xadim,  təhsil  və 
mədəniyyət  təəssübkeşi  kimi  geniş  fəaliyyət  göstərir.  Mehriban  xanım    Əliyevanın  ölkənin 
ictimai - siyasi, sosial  həyatında uğurlu fəaliyyəti dövlətimizi və dövlətçiliyimiz naminə, xalqın  
rifahı üçün gördüyü işlər, xeyirxah əməllər beynəlxalq  aləmdə tanınır, yüksək qiymətləndirilir 
və   bu gün Azərbaycan qadınının nə qədər  fəal  və böyük uğurla fəaliyyət göstərməsinin  bariz 
nümunəsini göstərir.  
Anahtar  Kelimeler:  Azərbaycan  qadını,  qadın  hüquqları,  qadın  təşkilatı,  qız  məktəbi, 
qadının sosial və siyasi həyatda mövqeyi.
 
 
                                                 
*
 Doç. Dr., Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti, email: 
adpu.shamaxifiliali@mail.ru
, AZERBAYCAN 


Yüklə 4,02 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   38




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə