İnsan Resursları və Riayət Olunma Standartı
Azərbaycan Mərkəzi Bankı
əldə edilir. Bank müxtəlif işçi kateqoriyaları/iş növləri üzrə bir neçə əmək haqqı
strukturuna malik ola bilər.
Bankın maaş strukturu vaxtaşırı olaraq bazardakı dəyişiklikləri əks etdirmək üçün
nizamlanmalıdır. Maaş düzəlişlərini həyata keçirərkən tətbiq olunan xüsusi prosedurlar
bankın maaşların təhlili siyasətində əks olunmalıdır. Bu prosedurlar minimum yaşayış
xərclərinin artımı üzrə düzəlişlərin əsaslandığı ölçülər/mənbələr (məsələn rəsmi
statistika) və minimum yaşayış xərcləri və xidməti fəaliyyətin qiymətləndirməsi tezliyi
kimi məsələləri vurğulamalıdır.
Maaşlarının artması işçilərin fərdi fəaliyyət nəticələrinə bağlı olmalıdır. Aşağıda qeyd
olunanlar maaşların təhlili siyasətində dəqiq müəyyən edilməlidir:
•
qiymətləndirmə dərəcəsi və maaş artımı arasında qarşılıqlı əlaqə;
•
maaş artımını müəyyən edən digər amillər (məsələn vəzifə üzrə);
•
maaşa baxılmanın tezliyi;
•
vəzifə üzrə yüksəlmənin şərt və müddəaları.
4.2.
Stimullaşdırma proqramı
İşçilərin stimullaşdırılması vacib şərtdir və bir sıra müxtəlif elementlərdən ibarətdir.
Daha geniş istifadə olunan stimullaşdırma proqramları bankın birbaşa mükafatlandırma
sisteminin bir hissəsi sayılır. Onlar qısa (məsələn, nağd pul və komissiya haqqı) və ya
uzun müddətli (məsələn, təxirə salınmış nağd vəsait, səhm opsionu, və s.) olurlar.
Stimullaşdırma proqramlarının əsas aspektləri aşağıdakılardır:
•
proqramda iştirak edəcək qrup/işçi kateqoriyalarının müəyyənləşdirilməsi;
•
proqramda iştirak etmək üçün münasiblik meyarının müəyyən edilməsi;
•
bankın ümumi mükafat/həvəsləndirici proqramının müəyyənləşdirilməsi üçün
meyarın yaradılması;
•
departamentlər və ayrı-ayrı işçilər arasında mükafatları paylaşdırmaq üçün
tədbirlərin yaradılması;
•
həvəsləndirici ödənişlərin müddətinin müəyyənləşdirilməsi.
Həvəsləndirici proqramlar işçilərin bankın maliyyə nəticələrini süni şəkildə
şişirtmələrinə və ya müştərilərə bank xidmətlərinin satışında həddən artıq aqressiv
olmalarına xidmət etməməlidir. Buna nəzarət etmək üçün yoxlamalar aparılmalı və
əmək haqqı və dəyişkən ödənişlər arasında müvafiq balans olması təmin edilməlidir.
4.3.
Faydalar/Əlavə qazanclar
Faydalar/əlavə qazanclar bankın mükafatlandırma strategiyasının bir hissəsidir.
Faydalar qanunla müəyyən edilmiş və könüllü (sahibkarın öz təşəbbüsü ilə) ola bilər.
Vacib məcburi mükafatlar Əmək Məcəlləsində dəqiq müəyyən edilir və aşağıdakıları
özündə cəmləşdirir:
•
ödənişli illik məzuniyyət (müəyyən müddət);
•
ödənişli nahar vaxtı;
14
İnsan Resursları və Riayət Olunma Standartı
Azərbaycan Mərkəzi Bankı
•
ezamiyyət ödənişləri.
İRB bankın məcburi olan əlavə mükafatları üzrə apardığı siyasətə nəzarət edərək, onun
Əmək Məcəlləsinə uyğun olmasını təmin etməlidir.
Əlavə faydalar işdən işçi axınının qarşısını alan üsullardan biri olub və məhz sahibkarın
təqdiri əsasında tətbiq edilir. Bəzi faydalar bütün işçilərə verilə bilər; digər faydalar isə
yalnız müəyyən işçilərə (məsələn yüksək və orta səviyyəli rəhbərlərə) verilə bilər.
Bütün işçi heyətinə verilən faydalar aşağıdakılar ola bilər:
•
tibbi sığorta (ailə üzvləri üçün tibbi sığorta daxil olmaqla);
•
əlavə məzuniyyət günləri;
•
yemək xərcləri /ödənilmiş nahar yeməyi.
Yüksək və orta rütbəli rəhbərlər üçün əlavə faydalar:
•
bankın avtomobili;
•
səyahət sığortası;
•
həyat/əlillik sığortası;
•
biznes klass təyyarə səyahəti, sağlamlıq mərkəzinə illik abunələr.
Əlavə faydalar işçini bankda saxlamaq üçün mühüm bir üsuldur və bu səbəbdən bankın
hər işçi kateqoriyası üzrə faydalar paketinin bazar təcrübəsinə uyğun olmasını təmin
etmək çox vacibdir.
5.
İşdən azad olunma və istefaya çıxma
İşçilərin bankdan ayrılması könüllü və qeyri-könüllü ola bilər.
Bank “ayrılma müsahibələrini” keçirməklə könüllü ayrılmalar üzrə məlumat
toplamalıdır. Bu müsahibələr “ayrılma müsahibələri” formasına uyğun olaraq İRB
tərəfindən keçirilməlidir. Bunun nəticəsində İRB işdən azad olunma səbəbləri haqqında
obyektiv məlumat əldə edəcəkdir ki, bu da eyni səbəblərə görə digər işçilərin işdən
çıxmasının qarşısını almaq üçün bankda müvafiq tədbirlərin görülməsinə kömək edə
bilər.
Qanunla müəyyən edilmiş tələblərə (məsələn, müəyyən müddət ərzində bildiriş) tam
uyğun olmaqla bərabər, işlərini tərk etmək istəyən işçilər üçün bank əlavə şərtlər və
tələblər qoya bilər. Bunlara aşağıdakılar daxil ola bilər:
•
müəyyən prosedurlara riayət etmə (məsələn, xüsusi formaları doldurmaq);
•
məxfilik/açıqlamama müqaviləsini imzalama;
•
şirkətə məxsus əşyaların qaytarılması (məsələn İşçilər üzrə Təlimat Kitabçası, 7-ci
Hissəyə nəzər yetirin).
Banklar həmçinin işdən azad olunan işçilərə iş axtarmaqda köməklik göstərə
bilər və adətən gələcək işçilərin faydası üçün tövsiyə məktubları verə bilər.
15