İnsan və təbiət silsiləsindən
Yüklə 2,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qeyd: belə bir fikir də bildirək ki, kainatda makro dəyişiklik baş vermir. Heç bir ulduz, planet yaranmır.
- Ulduzlar, qaz dumanları, planetlər, digər bərk cisimlər formasını dəyişərək kainat fəzasına çevrilə bilərlər
22 baxımdan da insan bir məxluq kimi təbiətdən tam şəkildə öz- özünə aydın olan nəticə deyil. İnsanın tam sirri onun özündən kənar makro dünya üçün tam bəllidir. Bu baxımdan da insan təbiəti və kainatı dərk etməklə, bu kimi varlıqları özünə düşüncə obyekti etməklə, özünü kənardan dərk edə bilər. Digər tərəfdən, insanlar əlaqələr və münasibətlər fonunda bir- birilərini dərk etmək iqtidarında olurlar. Adi bir fikir adamı olaraq məndə kainatla bağlı dualistik baxış var. Bu da şübhələrdən, qəti əminliyin, aydınlığın olmamasından irəli gəlir. Çünki hər bir şəxs kimi mən də çox məlumatlı deyiləm. Dərinə düşünmək elə şübhələri yaradır, çünki sistem düşüncə ilə bir qədər açılır və mənalar çoxbucaqlı olur. Dərinə düşüncə sayəsində müəyyən bir məkanda elementlər aydınlaşır. Aydınlaşma sayəsində bəlli olanlar öz arxasınca digər bəlli olanları ayırd edir. Bu ayırdetmələr sayəsində insanlarda şübhələr meydana gəlir. Şübhələrin miqyası düşüncələrin açılması ilə artır. Bu artım həm də əminliyi və qəti düşüncələri, mütləq əminlikləri çoxaldır. Kainatın (həm də tərkibindəki qalaktikaların-bərk materiyaların-ulduzların) əbədi olması, daxilində təkamülü, yəni yeni təzahürləri, dəyişiklikləri əks etdirən vəziyyətlərin mövcud olmaması, - bir tərəfdən, dəyişikliklərin olması, bu baxımdan yeni ulduz və planetlərin zaman-zaman yaranması və yoxa çıxması isə digər tərəfdən, dualistik baxışları yaradır. Belə suallar daima düşündürücü olur: doğrudanmı yeni ulduzlar doğulur, ya da ümumiyyətlə, kainatda generasiya prosesləri baş vermir. İnsan üçün kainat çox mürəkkəbdir, ona görə ki, kainat müstəvisi geniş həcmdə, aralı məsafədə insandan həm də çox uzaqdadır. Ancaq bu o demək deyil ki, insan kainatdan kənardadır. Əksinə, kainatın özündədir. İnsanın duyğu orqanları kainatın insan üçün uzaq olan məsafəsini tam tuta bilmir. Bu baxımdan da kainatı dərk etməyin ən məqbul yolu insanın öz daxilini açmasından ibarətdir. Ona görə ki, daxildə 23 modelləşmiş, ümumiləşmiş məlumatlar mövcuddur. Formulaların açılması gərəkdir. Obrazlanma kifayət olmadığından mütləq universal və məxsusi həqiqətə geniş miqyasda gedib çatmaq mümkün olmur. Belə deyək ki, kainat o qədər sonsuzdur ki, onun artması, genişlənməsi yoxdur. Yəni, sərhədləri yoxdur. Varsa, o sərhədlərdən sonra nə var?-sualı ortaya çıxır. Bu aspektdə bütün proseslər sadəcə olaraq bu sonsuzluq daxilində baş verir. Qalaktikaları kainat özü yaradır (əgər tarix varsa). Sonsuz məkan onsuz da hədlərsizdir, genişlənmir. Kainat sonrası (kainat kənar) fikir ola bilməz, qalaktikalar onun daxilindədir. Dəyişiklik, təkamül prosesləri bu sonsuzluğun daxilində baş verir. Belə güman edək ki, qalaktikalarda dəyişmələr olur, yeni ulduzlar yaranır, planetlər yaranır, kometalar, asteroidlər, qaz dumanları və digər kainat cisimləri, obyektləri, element birləşmələri, bərk materiyalar ortaya çıxır. Bu cisimlər öz mənşəyini elə kainatdan götürür. Kainatdakı zəruri dəyişikliklər fonunda bu kimi gerçəkliklər meydana gəlir. Kainatın daxili qanunauyğunluğu elə onun özündən meydana gəlir. Bütün proseslər də nizamasalmanın əsasını təşkil edir. Qeyd: belə bir fikir də bildirək ki, kainatda makro dəyişiklik baş vermir. Heç bir ulduz, planet yaranmır. Ulduzların və planetlərin tarixi yoxdur. Sadəcə olaraq qanunauyğun yerdəyişmələr edirlər. Tarixi, yaranış ardıcıllığını biz insanlar düşünürük, daha doğrusu uydururuq; çünki mikro aləmdə dəyişikliklərə məruz qalırıq. Doğulma və ölüm proseslərinin şahidi oluruq. Eləcə də təbiətə mikro təsirlər edirik və əldə olunan məhsulları makro zamanın axarına buraxırıq, daxilinə qatırıq. Bu baxımdan da zaman elə bizim özümüz üçündür. Zamansızlıq prinsiplərindən irəli gələrək hesab edə bilərik ki, Günəşin və planetlərin yaranış tarixi yoxdur. Başlanğıc yoxdur, son da ola bilməz. Onu da demək olar ki, planetlərsiz Günəş fəaliyyətini təmin edə bilməz. Günəşin 24 özü mövcud ola bilməz. Çünki, planetlərin mövcudluğundan və hərəkətindən Günəş öz mövcudluğunu təmin edir. Belə olan halda yaranış tarixi şübhə altına alınır. Kainat müstəvisinin daxilən dəyişikliyə məruz qalması və nahamarlıqların yaranması mümkündür. Lakin bu prosesləri daha çox sistemli və təkrarlanan hesab etmək olar. Məsələn, belə güman edə bilərik ki, Günəş və planetlər arasında əlaqələr sadəcə olaraq təkrarlanmadan, bir-birini təkrarlayan hadisələrdən, proseslərdən, görüntülərdən ibarətdir. Burada isə Yer kürəsinin təkamülü haqqında bir qədər şübhələr mövcuddur. Kainat “boşluğu” (kainat müstəvisini təşkil edən elementlər) dəyişikliyin, yaranmanın əsasını, mənbəyini təşkil edir. Qəbul edək ki, bütün cisimlər ancaq fərqli formadırlar. Məzmun köklü baxımdan eynidir. Ona görə ki, mənbə, yəni kainat eynidir. Ulduzlar, qaz dumanları, planetlər, digər bərk cisimlər formasını dəyişərək kainat fəzasına çevrilə bilərlər. Bu, ehtimallara çox söykənən bir fikirdir. Həqiqət və mütləq də odur ki, sadalanan materiya aləmi elə kainatdan, onun efirindən mənbəyini götürür. Belə qəbul edək ki, kainat müstəvisi onun bərk materiyaları üçün başlanğıcdır. Əsas bazadır. Bu baxımdan da kainat obyektlərinin yaranması haqqında fərziyyələr (ehtimallar, təxminlər, gümanlar) həqiqətə uyğun ola bilər. Lakin tarixi demək çətindir. Tarixi ayırd edən modellər də subyektiv və yarımçıq ola bilər. Hər bir sistemin tarazlı olması prinsipi bir istiqamətdə onu deməyə əsas verir ki, sistemdə sadəcə olaraq tarazlığı saxlamaq üçün element ötürmələri baş verir. Cisimlər və fəza (kainat fəzası) bir-birinə elementlər ötürürlər. Burada fəza ötürücü funksiyanı yerinə yetirir. Həmçinin özünə daxil edir və özündən buraxır. Bu baxımdan da hər bir yaranışın mənbəyi kainatın bərk cisimlər olmayan fəzasıdır. Çünki, görünən də elə həmin fəzadır. Makro (ölçüsüz) kainat əsas mənbədir və hər bir kosmik fəza əməliyyatı onun daxilində baş Yüklə 2,82 Kb. Dostları ilə paylaş:
|