İnsan və təbiət silsiləsindən
Yüklə 2,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
130 vardır: təminedici, müdafiəedici, enerji bərpaedici. Hər üç funksiyası enerji qəbulu və emalı sayəsində yerinə yetirilir. İnsan siqnallardan, zərrəciklərin hərəkətlərindən ibarət olan təbiətdə siqnal qəbuledici və ötürücü funksiyanı yerinə yetirir və bununla da öz mövcudluğunu ömür boyu təmin edir. Siqnalları qəbul edib-ötürməklə enerji alır, daxili enerjisini formalaşdırır və enerji ötürür. Ətraf mühitlə əlaqə daxili mövcudluğun təminatına xidmət etməkdən ibarətdir. Enerji mübadiləsi prosesində qazancları və itkiləri olur. İnsanlar bioloji forma baxımından sinirlərin fəaliyyətini təmin edən hissələrdən ibarətdir. Sinirlər enerji ilə təmin olunur və onlar orqanizm boyu enerji ötürürlər. Sinirlərin (siqnal daşıyıcı hüceyrələrin, toxumaların, xətlərin-damarların) toplandığı mərkəz beyin mərkəzidir. Buraya siqnallar ötürülür və qəbul edilir. Belə qəbul edə bilərik ki, siqnal qəbul edən orqanlar orqanizmdaxili və orqanizmxarici (orqanizmin ətrafa çıxışını təmin edən) olur. Orqanizmdaxili sistem daxil barədə məlumatları həm bir-birilərinə, həm də beyin mərkəzinə ötürür və oradan da siqnallar qəbul edir. Orqanizmdaxili siqnallar orqanizmxarici siqnallarla birləşir və onlarla tamamlanır. Duyğu orqanları-göz (görmə), qulaq (eşitmə), dil (dadbilmə), burun (iyibilmə), lamisə (dəriyə toxunduqda hiss etmə), cinsi orqanlar, saçlar (saçları əl vurmadan başqa bir obyektə toxundurduqda hissiyyyat yaranır) orqanizmin xarici siqnal qəbulediciləridir. Bu vasitələr siqnalları qəbul edirlər, beyin mərkəzinə ötürürlər. Dəri də siqnalları bütün orqanlara ötürür. Siqnallar beyində emal olunur və nəticələr çıxarılır. Qavrayış və aydınlaşma prosesləri həyata keçirilir. Yaddaşda olan siqnallar dərrakəni formalaşdırır, nəticələr çıxarır və digər orqanlara ötürür. Orqanlar qəbuledici (maddi aləmi və siqnalları) və ötürücü (orqanizm daxilində maddi aləmi və siqnalları), maddi aləmi ifrazedici funksiya daşıyırlar. 131 Nəticə etibarilə qeyd etmək olar ki, insanın əsas sağlamlığı ağ ciyərdən (zərrəcikləri material təminedici funksiyada qaz qəbul edən), qaraciyər və böyrəklərdən (ifrazedici orqanlardan), qida qəbuledici və ifrazı təmin edən qıda borusu və mədə-bağırsaq sistemindən asılıdır. (Qeyd: zərrəciklər qaz halında insana həm siqnal kimi ötürülür-burada duyğu orqanları iştirak edir, həm də material aləmi təmin etmək üçün qəbul edilir. Burada artıq ağciyər iştirak edir). Ağciyər və mədə sistemi orqanizmin daxilini enerji ilə təmin edən digər orqanlara aiddir. Belə nəticəyə gələk ki, insan orqanizminin xariclə təmasını yaradan orqanlar da iki qrupa bölünür: insanları kiçik zərrəciklərlə (məsələn, qaz halında olan elementlərlə) təmin edən duyğu orqanları-bura aiddir: eşitmə, görmə, dadbilmə (burada diş və damaq sistemi də rol oynayır), iyibilmə, dəri (məsələn, havanı hiss edir, toxunanda digər obyektləri hiss edir), saçlar (bədən tükləri), ağciyər; insanları maye halında və bərk halda olan elementlərlə təmin edən orqan –mədə-bağırsaq sistemi. Bütün orqanlar taraz şəkildə siqnallar ötürmək və cavab verməklə öz fəaliyyətlərini təmin edirlər. Orqanizmin daxili və xarici siqnal sistemləri taraz şəkildə fəaliyyət göstərir. Burada tələb və cavab vermək kimi proseslər həyata keçirilir. Bu tarazlıq pozulduqda digərlərinə də təsirlər edir. Mərkəzdə problemin yaranması əsasən siqnal qəbuledici və siqnal ötürücü orqanların birində və ya da bir neçəsində yaranan problemdən meydana gəlir. Birində yaranan problem ucbatından digərində də problem yarana bilər. Çünki həmin orqanın fəaliyyətinə güc düşür. Ola da bilər ki, bir orqanın funksiyasının pozulması digər orqanın pozulmuş orqanın funksiyasını üz üzərinə götürməsi ilə nəticələnsin. Buna qarşılıqlı əvəzləmə funksiyası da demək olar. Tarazlıq prinsipindən irəli gələrək hesab edə bilərik ki, məsələn, insanın görməsində yaranan ciddi problem onun eşitməsində və digər üzvündə də problemləri ortaya çıxara bilər. Onların funksiyaları yüklənə bilər, artar. Daxili orqanlarda da problem 132 yarana bilər. Daxili orqanda yarana problem xarici orqanda da özünü göstərə bilər. Yaxud da daxili orqanlarda yaranan problem həm beyin mərkəzində, həm də xaricdən siqnal qəbuledici orqanlarda problem yarada bilər. Siqnaldaşıyıcı orqanların funksiyalarının pozulması beyin mərkəzində müəyyən problemlərin üzərə çıxmasını şərtləndirə bilər. Sinir mərkəzinin (əsas beyin mərkəzinin) funksiyasının pozulması səbəbləri: -xarici qəbuledicilər tərəfindən çox siqnallar (enerji) qəbul etmək – bu anda çox oyanma prosesi gedir. Bura aid ola bilər: normadan artıq səs eşitmək; normadan artıq görmək, baxmaq, dadlamaq (bir daddan ardıcıl şəkildə çoxlu qəbul etmək), çox nəfəs almaq və bir iyini çox qəbul etmək; saçı çox bağlı saxlamaq; dərini çox qapalı saxlamaq; çox cinsi əlaqədə olmaq. Eyni zamanda həmin duyğu orqanları çox enerji itirəndə, yəni siqnalları çox buraxanda da eyni problemi yaşaya bilər. Enerjinin çox qəbulu ifrazatı artıra bilər ki, enerji sərf olunsun və çıxsın ki, tarazlıq bərpa olunsun. Məsələn, sidik ifrazı sürətlənə bilər, dəridə səpkilər əmələ gələ bilər, çoxdanışma yarana bilər ki, enerji alınsın və s. Bu da özlüyündə orqanizmin müdafiə qabiliyyətinin tərkibidir və müdafiə və təmizləmə funksiyasıdır. Burada isə çox yüklənmə sayəsində təmizləmə orqanları öz funksiyalarını itirə bilərlər. Beyin mərkəzi pozulanda (siqnalı da yaxşı qəbul etməyə bilər) duyğu orqanlarında hansı problemlər yarana bilər-dil öz funksiyasını itirə bilər, lallaşma (kəkələmə) əmələ gələ bilər. Dilin orqanik funksiyası da müəyyən qədər itə bilər. Qulaq karlaşa bilər və müəyyən qarışıq səslər qəbul edə bilər, qulaq mərkəzində səslər qarışar; görmədə qarışıqlıq yarana bilər, dad itə bilər, başqa iyilər ortaya çıxa bilər. Saç öz elastikliyini itirə bilər. Dəri problemləri yarana bilər və s. -daxili qəbuledicilər tərəfindən çox siqnallar qəbul edildikdə-çox yemək, su içmək, hava udmaq və s. Beyində Yüklə 2,82 Kb. Dostları ilə paylaş:
|