Instrumentet Financiare dhe Letrat me Vlere material edukues
Yüklə 69,42 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- INSTRUMENTET FINANCIARE DHE LETRAT ME VLERE
- Letrat me vlere te qeverise.
- Karakteristika e perbashket
- Letrat me vlere te shoqerive aksionere (korporatave)
- Ekonomi te bazuara ne tregun e letrave me vlere (SHBA dhe Britania e Madhe). (modeli anglo-sakson).
- Huaja Bankare Emetimi i letrave me vlere (aksione, obligacione) Metoda
- Ekonomi te bazuara ne bankat (Japonia, Gjermania dhe Europa Kontinentale).
- . Cdo shtet
- Karakteristikat e letrave me vlere
- por ato mbeten tituj pronesie.
- Avantazhet e emetimit (dhe blerjes) se aksioneve
- AKSIONI I ZAKONSHEM VLERA E TREGUT
- Avantazhet e blerjes se obligacioneve
| AUTORITETI I MBIKËQYRJES FINANCIARE
NSTRUMENTET F INANCIARE DHE L ETRAT ME V LERË
( MATERIAL EDUKUES )
Instrumentet Financiare – Material Edukues AUTORITETI I MBIKËQYRJES FINANCIARE 2
Instrumentet finanicare i ndajme me dy kategori te medha sipas tregjeve perkatese:
-
- Instrumente te tregut te kapitaleve.
Pergjithesisht ne instrumente te tregut te parase hyjne pergjithesisht te gjithe ato instrumente ose letra me vlere qe kane afat maturimi deri ne nje vit. Ketu permendim: Bonot e Thesarit, premtim- pagesat, letrat tregtare, REPO-t dhe Reverse REPO-t, pranimet bankare, certifikatat e depozitave, etj.
Ne instrumentet e tregut te kapitaleve hyjne aksionet dhe obligacionet.
Sipas subjektit emetues, letrat me vlere i ndajme ne: - Letra me vlere te Qeverise - Letra me vlere te shoqerive aksionere (Sh.A.-ve)
Ne letrat me vlere te qeverise permendim:
1. Bonot e Thesarit; 2. Notat 3. Obligacionet.
Keto letra me vlere emetohen per dy qellime kryesore:
Per mbulimin e deficitit buxhetor te vitit korent (Bonot e Thesarit), Per realizimin e investimeve dhe financimin e projekteve afatgjata te zhvillimit mbarekombetar (Notat dhe Obligacionet).
BONOT E THESARIT
Afati i maturimit deri ne nje vit (3,6 dhe 12 mujore). Nuk paguajne realisht interes (zero-kupon), por shiten me zbritje (diskaunt) ndaj vleres nominale. Jane shume likuide (praktikisht instrumenti me likuid pas parase ne forme CASH-i).
Yield-i i tyre sherben si nje pikat kryesore te referimit (benchmark) per te gjithe instrumentet e tjera te tregut te parase.
Instrumentet Financiare – Material Edukues AUTORITETI I MBIKËQYRJES FINANCIARE 3
Zakonisht kane afat maturimi deri ne 10 vjet. Shiten me kupon kundrejt vleres nominale qe paguhet cdo 6 muaj. Paguajne interes fiks ose te ndryshueshem. Nuk shlyhen para afatit te maturimit.
Jane pothuaj krejt te ngjashme me notat por dallojne vetem nga afati me i gjate i maturimit qe shkon deri ne 30 vjet.
Mund te shlyhen para afatit te maturimit. Jane instrumenti me pak likuid nder te gjithe instrumentet qeveritare.
Emetimi i letrave me vlere eshte nje disa metodat e sigurimit te kapitalit (financimit) per korporatat.
Ekonomia e vendeve Perendimore ndahet ne dy kategori sipas menyres se finanicimit te ekonomise (bizneseve):
- Ekonomi te bazuara ne tregun e letrave me vlere (SHBA dhe Britania e Madhe). (modeli anglo-sakson). Bizneset e ketyre shteteve pjesen me te madhe te fondeve dhe financimeve e terheqin nga tregu i letrave me vlere dhe emetimi i llojeve te ndryshme te letrave me vlere. Ndermarrja (korporata)
Instrumentet Financiare – Material Edukues AUTORITETI I MBIKËQYRJES FINANCIARE 4
- Ekonomi te bazuara ne bankat (Japonia, Gjermania dhe Europa Kontinentale). Bizneset e ketyre shteteve pjesen me te madhe te fondeve dhe financimeve e terheqin nga bankat dhe pak nga emetimi i letrave me vlere.
Eshte e veshtire te thuhet se cili sistem eshte me efektiv apo me i rekomandueshem. Cdo shtet zgjedh modelin qe i pershtatet karakteristikave te tij te zhvillimit ekonomik, politik dhe njerezor.
Korporatat emetojne kryesisht: 1. Aksione (dhe te tjere tituj qe lidhen me to), 2. Obligacione, 3. Letra tregtare. Karakteristikat e letrave me vlere
Aksionet ndahen ne: - Aksione te zakonshme - Aksione te preferuara Aksionet e zakonshme gezojne: Te drejten e votimit, Te drejten e perfitimit te dividentit (sipas politikes se shperndarjes se tyre), Te drejten e shperndarjes perpjestimore te pasurise se mbetur te korporates ne rast likujdimi (paguhen te fundit pas kreditoreve dhe mbajtesve te aksioneve te prefereuara).
gezojne: Te drejten e pagimit te dividentit perpara dividenteve te aksioneve te zakonshme Pagimin e nje dividenti ne nje perqindje te percaktuar pavaresisht nga ecuria ekonomike dhe e fitimeve te korporates Te drejten kumulative, d.m.th. te pagimit te dividenteve te prapambetur (dividentet e prapambetur paguhen para se te paguhen divitentet per aksionet e zakonshme te periudhes korente).
POR aksionet e preferuara:
Nuk gezojne te drejten e votes (pergjithesisht) dhe Nuk blihen per te nxjerre perfime kapitale.
Disa prej aksioneve te preferuara gezojne dhe: Te drejten e shlyerjes,
Instrumentet Financiare – Material Edukues AUTORITETI I MBIKËQYRJES FINANCIARE 5
Te drejten e konvertibilitetit . Kjo do te thote se ato mund te kembehen ne nje raport te caktuar me aksione te zakonshme te po te njejtes korporate.
titujve te borxhit, por ato mbeten tituj pronesie.
Aksionet e zakonshme pergjithesisht gezojne te drejten preferenciale te nenshkrimit. Kjo do te thote qe aksionereve “te vjeter” u emetohet nje e drejte per cdo aksion qe ato zoterojne. Kjo i mbron aksioneret ekzistues nga humbja e kontrollit te korporates sipas proporcionit ekzistues. Jetegjatesia e tyre eshte dy javë ose nje muaj dhe ajo mund te ushtrohet ose te shitet ne burse per te vjele para. Me keto para mund te blihen aksione te reja te po kesaj korporate.
Keto u bashkengjiten aksioneve te reja qe do te emetohen ne te ardhmen. Kane nje jetegjatesi deri ne 10 vjet dhe u japin mundesi aksionereve akzistues te blejne aksione te reja te korporates ne ardhmen me nje cmim te caktuar. Jo gjthnje tregtohen ne ate burse ku jane te listuara dhe aksionet te cilave u bashkengjiten.
Te dy keto letra me vlere nuk gezojne asnje cilesi si aksionet qe u bashkengjiten. Garancite hyjne ne seksionin e “derivativeve” dhe jane kryesisht elemente spekulative.
Terheq fonde relativisht te medha krahasuar me kredine bankare
Teorikisht dhe praktikisht nuk vihet para obligimit per shlyerje (maturim) (borxh i perjetshem),
Kosto me e ulet e kapitalit (paguajne ose jo dividente),
Nuk ka obligim per pagesa te skeduluara (te percaktuara ne intervale kohe te rregullta) interesash,
Investitoret
Nje nga alternativat e investimit;
Perfitojne dividente, madhesia e te cileve eshte e ndryshuesheme sipas kushteve te ekonomise dhe ecurise se korporates;
ekstra; Instrumentet Financiare – Material Edukues AUTORITETI I MBIKËQYRJES FINANCIARE 6
Ne rast falimentimi apo likuidimi te korporates kane pergjegjesi te kufizuar ndaj shlyerjes se kreditoreve deri ne vleren e investuar ne aksione. Maksimumi i humbjes se aksionereve eshte vlera e investuar ne aksione;
Ruajtja me siguri te larte (aktualisht ne forme book-entry). Aktualisht pronesia e aksioneve nuk vertetohet ne forme te materializuar (me certifikate) por ne forme te regjistrimeve kompjuterike. Invstitorit i leshohet vetem nje deftese (dokument) pronesie qe verteton pronesine mbi to. Sistemi book-entry i mbron investitoret nga humbjet, falsifikimet, vjedhjet, etj te letrave me vlere.
! Dy raportet baze te investitoreve
Cmimi i tregut per aksion Raporti P/E :
E ardhura per aksion
ku:
Fitimi pas taksave dhe dividenteve te preferuar E ardhura per aksion :
Nr. i aksioneve te zakonshme te emetuara
Ky raport tregon se paguajne aktualisht investitoret per aftesine fitimprurese te korporates. Gjithashtu, ky raport tregon per besueshmerine qe kane investitoret ne nje korporate te caktuar. Nje raport P/E i larte tregon se ka kerkese te larte per kete aksion sepse investitoret shpresojne se vlera e aksionit do te kete ngritje.
Eshte vlera aktuale e aksionit ne treg qe eshte e ndryshme nga ajo nominale (pergjithesisht me e larte). VLERA NOMINALE Eshte vlera qe shenohet mbi aksion ne momentin e emetimit te tij (perfaqeson cmimin minimal te emetimit te tij. Instrumentet Financiare – Material Edukues AUTORITETI I MBIKËQYRJES FINANCIARE 7
Dividenti per aksion Yield-i i dividentit :
Cmimi aktual i tregut per aksion
Yield-i i dividentit zakonisht eshte me i ulet se interesi per depozitat dhe ai i obligacioneve sepse ne dallim nga depozitat dhe obligacionet, aksionet ofrojne mundesine e fitimeve kapitale.
Nje yield dividenti i larte nekupton se korporata ka perspektive rritje ose se cmimi i aksioneve te saj eshte thjesht i mbivleresuar.
Obligacionet jane letra me vlere te borxhit. Obligacioni eshte: borxh sepse paraqet nje detyrim kontraktual per kryerjen e pageses se interesit (kuponit) dhe kthimit te shumes principale (vleres nominale) te percaktuar, ne nje date te ardhme gjithashtu te percaktuar, te quajtur date maturimi;
leter me vlere sepse eshte borxh qe mund te blihet dhe shitet ne treg. Karakteristikat
Afati i maturimit mbi 5 vjet deri ne 30 vjet, Pagese kuponi zakonisht cdo 6 muaj, Perqindja e kuponit mund te jete fikse ose e ndryshueshme, Pergjithesisht shiten kundrejt vleres nominale, por ka dhe obligacione me kupon zero d.m.th qe shiten me zbritje (skonto) ne fillim dhe me daten e maturimit paguhet vlera nominale, Mund te shlyhen perpara afatit te percaktuar te maturimit (callable), Mund te jene te konvertueshme ne nje numer te caktuar aksionesh te zakonshme te korporates qe i emeton ato (convertible bond).
Interesi paguhet perpara dividenteve te aksioneve te cdo lloji
Premtohet qe do te ripaguhet e plote vlera nominale ne maturim LETRAT TREGTARE Jane premtim-pagesa afatshkurtra qe emetohen kryesisht per te mbuluar nevojat e financimit te shpenzimeve korente (llogarive te arketueshme) te korporateve.
Afati i maturimit jo me shume se 270 dite; x 100% Instrumentet Financiare – Material Edukues AUTORITETI I MBIKËQYRJES FINANCIARE 8 Emetohen praktikisht vetem nga korporatat e medha dhe me kredibilitet te larte (korporatat qe kane likuiditet te larte); Pergjithesisht shiten me skonto; Renditen si investime shume te sigurta por jo me te sigurta se Bonot e Thesarit (praktikisht paguajne nje yield me te vogel se depozitat e kursimit), pasi mbane riskun e biznesit te emetuesit. Eshte nje burim i lire finanicmi per korporatat e medha. Jane instrument i tregtueshem, por shume investitore preferojne t’i mbajne ato deri ne maturim.
Eshte nje mjet shume terheqes dhe mjeft fleksibel (teper ekonomik) per korporatat e medha dhe per investitoret. Ne kohen e sotme ka marre nje perdorim teper te gjere sidomos ne SHBA. Aktualisht ne SHBA tregu i tyre (ne terma stoku total te emetuar dhe te pamaturuar) kalon tregun e Bonove te Thesarit.
Yüklə 69,42 Kb. Dostları ilə paylaş:
|