International refereed journal of design and architecture print issn

219
219
ESKİMİŞ ENDÜSTRİ ALANLARINA KENTSEL DEĞERİ ARTIRMA 
ADINA İŞLEV KAZANDIRMA - BURSA MERİNOS KÜLTÜR MERKEZİ 
VE PARKI 
1
GIVING FUNCTION OF OBSOLETE INDUSTRIAL ZONE FOR  
IMPROVING URBAN VALUE - BURSA MERİNOS CULTURAL  
CENTER AND PARK
Meryem ALAGÖZ
1
1
Necmettin Erbakan Üniversitesi, Mimarlık Bölümü, Konya/ Türkiye
Öz: Endüstri yapıları ve içinde bulunduğu alanlar, mi-
mari  ve  teknik  nitelikleri,  sosyal  ve  kültürel  verileri 
ile  önemli  kaynaklardır.  Bu  kaynakların  belgelenme-
si,  korunması  ve  geleceğe  aktarılmak  üzere  yeniden 
kullanımı, kentsel değeri artırma adına endüstri mira-
sının çalışma alanı içinde yer almaktadır. Bu alandaki 
çalışmaların nitelikli olması, yapıları uygun bir işlevle 
kent hayatına kazandırmanın yanı sıra, özgün kimlikle-
rini de korumaya bağlıdır. Bu çalışmada, Cumhuriyet 
döneminin ilk sanayileşme atılımlarından biri olan ve 
Bursa’nın  fiziksel  gelişiminde  etkin  bir  rol  oynayan 
Bursa Merinos Yünlü Sanayi Dokuma Fabrikası ve bu 
binanın değişen fonksiyonu ile Bursa Merinos Kültür 
Merkezi ve Parkı olma süreci karşılaştırmalı olarak in-
celenmiş, mevcut endüstri mirasının gelecek kuşaklara 
aktarılmasında geliştirilen öneriler tartışılmıştır. Bu en-
düstri binasına, sürekli yenilenen sosyo – kültürel ihti-
yaçlara cevap verebilecek nitelikte ve eski kimliğini de 
yansıtarak kültür merkezi işlevi kazandırılmıştır. Kent-
lerimizde atıl durumda olan bu yapıların korunması ve 
yaşatılması, kent belleğinin ve kimliğinin canlı tutul-
ması ve teknik bilgilerin geleceğe taşınması açısından 
önem teşkil etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Endüstri Alanları, Yeniden Kulla-
nım, İşlev Kazandırma
Abstract: Industrial buildings and the located area are 
significant  resources  with  architectural  and  technical 
qualifications, social and cultural data. Documentation 
of these resources, conservation and reuse to be trans-
ferred to the future are located in the industrial heritage 
in the name of the workspace for improving urban val-
ue. The studies in this field are qualified, not only saves 
the life of appropriate function structures of the city, 
as well as the original ID depends on to protect them. 
In this study, Bursa Merinos Cultural Center And Park, 
one of the first industrialization breakthrough in the Re-
publican period and playing an active role in the physi-
cal development of Bursa, and changing the function of 
this industrial building, the process of Merinos Cultural 
Center And Park, examined in a comparative perspec-
tive. Also, developed recommendations are discussed 
for transfer of the present industrial heritage for future 
generations.  This industrial building can meet the con-
temporary social and cultural needs of the growing city 
because of the location in Bursa. Also, old identity of 
the factory is reflected the preference of refunction that 
is cultural centre. Protecting and maintaining of these 
industrial structures constitute significance in terms of 
alive the urban memory and identity and moving tech-
nical information into the future.
Key Words: Landscape Industrial Area, Changing The 
Function, Reuse
(1)  
1Sorumlu Yazar: Meryem ALAGÖZ, Necmettin Erbakan Üniversitesi Mimarlık Bölümü  Konya/Türkiye,malagoz@
konya.edu.tr, Geliş Tarihi / Received: 17.09.2016 Düzeltme Tarihi / Revision Date: 01.10.2017 Kabul Tarihi/ 
Accepted: 18.02.2017 Makalenin Türü: Typeofarticle (Araştırma – Uygulama /Research - Application) Çıkar 
Çatışması / Conflict of Interest:Yok / None“Etik Kurul Raporu Yok – None of Ethics Commit
Doi: 10.17365/TMD.2017.1.004.x
TMD
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL REFEREED JOURNAL OF DESIGN AND ARCHITECTURE

---

MTD
www.mtddergisi.com
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
Ocak  /  Şubat / Mart  / Nisan  2017 Sayı: 10 Kış - İlkbahar
INTERNATIONALREFEREEDJOURNAL OF DESIGNANDARCHITECTURE
January / February / March / April 2017 Issue: 10 Winter – Spring
ID:138 K:174
ISSN Print: 2148-8142 Online: 2148-4880
(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(Marka Patent No / Trademark)
(2015/04018 – 2015/GE/17595)
220
ULUSLARARASI HAKEMLİ
TASARIM MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL REFEREED
JOURNAL OF DESIGN AND ARCHITECTURE
PRINT ISSN: 2148-8142 - ONLINE ISSN: 2148-4880
GİRİŞ
Koruma kararını verme, uygulama ve yeniden 
işlevlendirme gücüne sahip yerel yönetimle-
rin gündeminde, kültür mirası öğeleri yerini 
almaştır. Hanlar, camiler, medreseler, eski ko-
naklar, tarihi çeşmeler restore edilmekte, en-
vanterleri çıkarılmakta ve müze, kültür mer-
kezi, sergi salonu olarak vb. işlevlerde kentte 
yaşayan mekânlara dönüştürülmektedir. Yakın 
zaman öncesine kadar, değişimin hızı ve yeni 
teknolojiler karşısında verimliliklerini yitiren 
sanayi yapıları ile araç gereç ve donanımları 
unutulmaya terk edilmiştir. Günümüzde, unu-
tulmaya yüz tutan endüstri mirası yapılarının 
çağdaş  kentlerle  ilişkilendirilerek  kentlilerin 
ihtiyaçlarına cevap verecek biçimde yeniden 
düzenlenerek yaşatılması konusunda çalışma-
lar yapılmaktadır. 
Endüstri yapıları çoğunluk tarafından konut, 
ticaret,  eğitim,  kültür,  spor  yapıları  gibi  mi-
marlığın  alışılmış  uğraş  alanlarının  dışında 
sayılmakta, sadece makineleri barındıran ya-
pılar  olarak  algılanılmaktadır.  Gerçekten  de 
işlevleri  nedeni  ile  kentlerin  dışında  organi-
ze bölgelerde ya da kırsal alanlarda yerleşen 
endüstri yapıları, başka yapı türleri gibi kent 
merkezlerini süsleyip zenginleştirememekte-
dir. Sanayileşme ile kentlerin değişen fiziki, 
ekonomik  ve  sosyal  yapısıyla  birlikte  kent 
merkezlerinde kalan, işlevini yitirmiş endüst-
riyel alanlar, üretim sistem ve teknolojilerinin 
değişmesi,  kenti  kirletici  unsurları  barındır-
ması ve diğer ekonomik nedenlerle terk edil-
miştir (Bilgin ve Bağbancı, 2015:149). Kent 
içerisinde  kalmış  bu  atıl  yapıların,  zamanla 
kent  hayatına  kazandırılmasına  yönelik  ye-
niden  işlevlendirme  çalışmalarının  yapılma-
sının kentleşme bakımından önemi büyüktür. 
Kentlilik  bilincine  sahip  aktörler  eliyle  çok 
çeşitlenen  işlevlerde  kullanılan  bu  yapılar, 
kent imgesine kattıkları değerle ön plana çık-
maktadır (Aydın ve Gyte, 2014).
Bu süreçte, endüstri yapılarına nasıl müdaha-
le edilebileceği konusundaki uzmanlık tartış-
maları  ortaya  çıkmaktadır.  Anıtsal,  sanatsal 
ekonomik tüm koşullar göz önüne alındığın-
da,  endüstriyel  alanların  yeniden  işlevlendi-
rilmesi planlanırken üzerinde durulması gere-
ken birtakım genel ilkeler ortaya çıkmaktadır 
(Özden, 2002: 147; Koçan,  2011: 128-129).  
Yeniden işlevlendirme başarılı olduğu zaman, 
endüstriyel alanlar yeni işleviyle yaşamını de-
vam ettirmekte ve böylece verilecek kentsel 
değeri  artıran  işlevler  ile  ekonomik,  sosyo-
kültürel ve çevresel anlamda sürdürülebilirlik 
sağlanmış  olmaktadır  (  Kariptaş,  Erdinç  ve 
Dinçer, 2015 :514).
AMAÇ
Kent içinde yer alan bazı endüstri binalarının 
zaman içinde geçirdiği fiziksel değişimle be-
raber gerek çevresine verdikleri kirletici etki-
ler,  gerekse  konumundan  dolayı  ihtiyaçlara 
cevap  verememesi  sorunsalı,  kentsel  değeri 

---