International refereed journal of design and architecture print issn

MTD
www.mtddergisi.com
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
Ocak  /  Şubat / Mart  / Nisan  2017 Sayı: 10 Kış - İlkbahar 
INTERNATIONALREFEREEDJOURNAL OF DESIGNANDARCHITECTURE
January / February / March / April 2017 Issue: 10 Winter – Spring
ID:166 K:271
ISSN Print: 2148-8142 Online: 2148-4880
 (ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(Marka Patent No / Trademark
(2015/04018 – 2015/GE/17595)
282
ULUSLARARASI HAKEMLİ
TASARIM MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL REFEREED
JOURNAL OF DESIGN AND ARCHITECTURE
PRINT ISSN: 2148-8142 - ONLINE ISSN: 2148-4880
Resim 3. Günümüzde İskender Paşa 
Mezarı, (Kurak Açıcı, 2017)
İskender 
Paşa’nın 
mezarı 
hakkında 
Goloğlu’nun  verdiği  bilgi  şöyledir:  “Talik 
şekilde  yazılmış  birkaç  kelimelik  çok  sade 
kitabeli  mezar  taşındaki  kavuktan,  İskender 
Paşa’nın vezir olduğu anlaşılmaktadır. Buna 
göre,  Trabzon  Valisi  İskender  Paşa,  valilik-
te  vezirlik  rütbesi  almış  ilk  Osmanlı  dev-
let  adamlarındandır.  Çünkü  vezirlik  rütbe-
siyle  vali  atamaları  Padişah  Kanuni  Sultan 
Süleyman zamanında başlamıştır” (Goloğlu, 
2013: 50).
İskender Paşa Vakfiyesi
İskender Paşa Camisi’nin vakfiyesi, Evkaf-ı 
Hümayun  Nezareti’nde  Vakfiye-i  Rab-i 
Anadolu  Defteri’nde  kayıtlı  bulunmaktadır. 
Bu  vakfiye,  İskender  Paşa  Cami’nin  yapılı-
şından iki yıl sonra düzenlenmiştir (Albayrak, 
1999: 66).
İSKENDER PAŞA CAMİİNİN MEVCUT 
MİMARİ BİÇİMLENİŞİ
Belediye meydanı semtinde, belediye binası-
nın doğusunda yer alan cami kitabesine göre 
1529  yılında,  Kanuni  Sultan  Süleyman’ın 
padişahlığı zamanında Vali İskender Paşa ta-
rafından yaptırılmıştır. İskender Paşa, Yavuz 
Sultan  Selim’in  Padişah  olması  ile  boşalan 
Trabzon  Beylerbeyliği’ne  1512  yılında  ge-
tirilmiş,  dört  ayrı  zamanda  toplam  11  yıl 
Trabzon  valiliği  yapmış,  dördüncü  valiliği 
zamanında kendi adını taşıyan cami ve med-
reseyi  yaptırmış,  1533’de  vali  iken  ölünce 
de, yaptırdığı cami yanındaki mezarlığa def-
nedilmiştir.  Daha  sonra  avlusunda  bulunan 
İskender  Paşa  Medresesi  yıktırılmış,  batı 
tarafındaki  mezarlık  ise  kaldırılmış  sadece 
İskender Paşa’nın mezarı bırakılmıştır. Cami 
dış  avlusuna  kuzeyden  yuvarlak  kemerli, 
kesme taştan tarihi bir kapıdan girilmektedir. 
Kapının her iki yanında kaidesi ve başlıkları 
süslemeli iki sütun ve en üstte kabartma bitki-
sel motifler bulunmaktadır. Cami avlu çevre-
si yaklaşık 1.5 metre yükseklikte beyaz taştan 
bir duvar ile çevrilidir. Doğu tarafından girişi 
bulunmaktadır. Ana giriş kapısından beş ba-
samakla dış avluya girilmektedir. Merdivenin 
sağında  ve  solunda  1  metre  yükseklikte,  4 
metre  uzunlukta  yan  duvarlar  bulunmakta-
dır. Avlu  zemini  kesme  taşla  kaplıdır. Avlu 
girişinde sağ köşede, belediye binasına biti-
şik iki katlı binanın alt katı imam odası üst 

---

MTD
www.mtddergisi.com
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
Ocak  /  Şubat / Mart  / Nisan  2017 Sayı: 10 Kış - İlkbahar 
INTERNATIONALREFEREEDJOURNAL OF DESIGNANDARCHITECTURE
January / February / March / April 2017 Issue: 10 Winter – Spring
ID:166 K:271
ISSN Print: 2148-8142 Online: 2148-4880
 (ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(Marka Patent No / Trademark
(2015/04018 – 2015/GE/17595)
283
ULUSLARARASI HAKEMLİ
TASARIM MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL REFEREED
JOURNAL OF DESIGN AND ARCHITECTURE
PRINT ISSN: 2148-8142 - ONLINE ISSN: 2148-4880
katıda  müezzin  odası  olarak  kullanılmakta-
dır.  Doğudaki  giriş  kapısının  sağ  tarafından 
16  basamakla  avlu  altındaki  şadırvana  inil-
mektedir.  Öndeki  üç  bölümlü  son  cemaat 
yeri muhtemelen onarımlarla değiştirilmiş ve 
kırma çatı ile örtülmüştür. Kuzeydeki avluya 
bakan ana dış kapının sağ ve sol tarafında bu-
lunan yuvarlak kemerli bölümler, ortalarında 
bir metre yükseklikten başlayan kesme taştan 
yuvarlak, köşelerde ise yarısı görünen sütun-
lar bulunmaktadır. Kemerlerin arası alümin-
yum  doğrama  ile  kapatılmıştır.  Kuzeydeki 
ana girişten başka doğu ve batı yönlerinde de 
kemerli birer kapı bulunmaktadır. Son cema-
at mahalli ortasında iki sütun üzerine ahşap 
bir mahfil oturtulmuş olup yan duvarlara tut-
turulmuştur. İç avluya son cemaat mahallin-
den geçilmektedir. Bu kısmın yarısında ahşap 
mahfil  bulunmaktaydı,  cemaat  mahallindeki 
mahfil  ile  kullanılan  bu  mahfil  onarımlarda 
kaldırılmıştır.
Resim 4. İskender Paşa Camii Ön ve Sol 
Yan Cephe Görünüşleri (Kurak Açıcı, 
2010)
Camiinin iç avlusu yan duvarlara ve güney-
den iki sütuna oturan bir kubbe ile doğu ve 
batısındaki  tonoz  parçaları  ile  örtülmüştür. 
Harim  kısmı  pandantiflere  oturan  bir  kub-
beye  sahiptir.  Cami  iki  sıra  pencereler  ile 
aydınlatılmıştır. Alttaki pencereler büyük ve 
yuvarlak kemerli, üsttekiler ise sivri kemerli 
ve  alçı  şebekelidirler.  Son  cemaat  mahalli-
nin beş bölümden oluşan dış cephesinin tam 
orta kısmında kesme taştan yüksek bir kapı 
bulunmaktadır. Müezzin mahfili orta bölüme 
girilen kapının sağındadır. Mihrap ve minber 
mermerden yapılmıştır ve XIX. yy. barok süs-
lemelere  sahiptir.  Minare  caminin  iç  mekan 
batı duvarına bitişiktir ve iç mekandan küçük 
bir kapı ile şerefeye çıkılmaktadır.  Tel şere-
feli olan minare, taş ve tuğlanın ahenkli bir 
biçimde dizilmesi ile örülmüştür (Albayrak, 
1998, 215) (Şekil 4-5).

---