International refereed journal of design and architecture print issn

MTD
www.mtddergisi.com
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
Ocak  /  Şubat / Mart  / Nisan  2017 Sayı: 10 Kış - İlkbahar 
INTERNATIONALREFEREEDJOURNAL OF DESIGNANDARCHITECTURE
January / February / March / April 2017 Issue: 10 Winter – Spring
ID:147 K:248
ISSN Print: 2148-8142 Online: 2148-4880
 (ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(Marka Patent No / Trademark)
(2015/04018 – 2015/GE/17595)
39
ULUSLARARASI HAKEMLİ
TASARIM MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL REFEREED
JOURNAL OF DESIGN AND ARCHITECTURE
PRINT ISSN: 2148-8142 - ONLINE ISSN: 2148-4880
nüfus yoğunluğu km² başına 150 kişinin al-
tında olan alanlar kırsal alan olarak kabul edi-
lir (Güder, 2003: 144). EKİÖ, bu bölgeleri üç 
gruba ayırır. Bu ayrımda; 
(a)  Nüfusunun  %50’den  fazlasının  kırsal 
alanlarda yaşadığı bölgeler, kırsallığı baskın 
bölgeler, 
(b) Nüfusunun %15-50 arasının kırsal alan-
larda yaşadığı bölgeler, önemli ölçüde kırsal 
bölgeler,
(c) Nüfusunun %15’inden azının kırsal alan-
larda yaşadığı bölgeler ise, kentselliği baskın 
bölgeler  olarak  sınıflandırılır  (Güder,  2003: 
144).
Doğa ve kültürün etkileşimiyle oluşan kırsal 
yerleşimlerde, gelenek ve görenekler yaşatı-
lır. Nesilden nesile aktarılan yerel kırsal kim-
lik için doğa ve kültürün birlikte yorumlan-
ması önemlidir. Kırsal alanlarda; doğal yaşam 
alanları, yapılaşmış yaşam alanlarından daha 
baskındır.  Özgün  değere  sahip  bu  tür  kırsal 
alanların korunması ve yönetilmesi için stra-
tejiler geliştirilirken; doğa ve kültürün karşı-
lıklı  etkileşimi  göz  önünde  bulundurulmalı-
dır. Belirlenen koruma stratejileri yalnızca fi-
ziksel boyutta kalmamalıdır (Eminağaoğlu ve 
Çevik, 2006: 39; Kayın, 2012: 5). Kırsal yer-
leşimler bulundukları doğal peyzaj unsurları 
ve karakteriyle şekillenerek özgün bir değer 
kazanır  (Eminağaoğlu  ve  Çevik,  2006:  30). 
Kırsal alanlarda doğa ve yerleşmelerin birlik-
te oluşturduğu kompozisyon yerel kimlik için 
etkili bir görünüm verir (Eminağaoğlu, 2004: 
21). Beyhan ve Ünügür’e göre (2005) kültür; 
bir kimlik ögesi olarak toplumun yaşam biçi-
mini, gelenek ve göreneklerini, adetlerini ve 
alışkanlıklarının  tümünü  kapsayan  bir  kav-
ramdır. Bir toplumun kültür düzeyi ise, o top-
lumu oluşturan bireylerin oluşturduğu yaşam 
alanının kimliğini belirler (Cengiz Gökçe ve 
Açıksöz,  2014:  1060).  Kırsal  peyzaj  kimli-
ğinin oluşmasında yerel kullanıcıların etkisi 
büyüktür. Geleneksel yaşayışın sürdürülmesi, 
kültürel sürdürülebilirliğin sağlanmış olması 
anlamına  gelir.  Bu  durum,  içinde  yaşanılan 
alana  ait  özgün  kimliğin  varlığını  pekiştirir 
ve o alanı diğerlerinden farklı kılar. Özellikle 
kırsal alanların varlığını korumasında, özgün 
kırsal peyzaj kimliğinin önemi yadsınamaz.
Kimlik  ve  mekân  kavramlarının  birbirinden 
ayrı  düşünülmemesi  gerekir.  Her  mekânın 
kendine özgü bir kimliği, her mekânsal kim-
liğin de ait olduğu seçilmiş bir alan bulunur. 
İnsanlar  içinde  yaşadıkları  fiziksel  çevreyle 
bir bağ kurar ve o mekâna yaşanmışlıklarıy-
la birlikte bazı anlamlar yükler. Dolayısıyla, 
bireysel  kimlikleriyle  mekânsal  kimliklerini 
birbirine bağlı olarak oluştururlar. İnsanların 
yaşam  ortamlarını  algılamalarını  sağlayan 
ögelerin  yalnızca  somut  fiziksel  ögeler  ola-
rak  değerlendirilmemesi  gerekir.  Tüm  bu 
ögelerin  mekân  kimliğine  etki  eden  kendi 
anlamları bulunur ve ögeler bu anlamlarla zi-

---

MTD
www.mtddergisi.com
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
Ocak  /  Şubat / Mart  / Nisan  2017 Sayı: 10 Kış - İlkbahar 
INTERNATIONALREFEREEDJOURNAL OF DESIGNANDARCHITECTURE
January / February / March / April 2017 Issue: 10 Winter – Spring
ID:147 K:248
ISSN Print: 2148-8142 Online: 2148-4880
 (ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(Marka Patent No / Trademark)
(2015/04018 – 2015/GE/17595)
40
ULUSLARARASI HAKEMLİ
TASARIM MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL REFEREED
JOURNAL OF DESIGN AND ARCHITECTURE
PRINT ISSN: 2148-8142 - ONLINE ISSN: 2148-4880
hinlerde oluşan algılarda mekânı temsil eder 
(Göregenli vd., 2013: 5).
Kimliğin  mekânsal  olarak  algılanmasında 
kullanılan  araçlardan  biri  olarak  zihin  hari-
taları  karşımıza  çıkmaktadır.  Göregenli  vd. 
(2013;  5)  çalışmalarında,  zihin  haritalarının 
coğrafi  haritalardan  farklı  olduğunu  belirtir. 
Zihin haritaları çoğunlukla gerçek mekânı bi-
rebir yansıtmaz. Çalışmalarında zihin harita-
larının, insanların yaşadıkları fiziksel yaşam 
ortamına  ilişkin  zihinlerinde  oluşturdukları 
simgelerin  bütünü  olduğunu  ifade  ederler. 
Down ve Stea’ya (1973) göre zihin haritaları, 
kişiye mekânsal çevresinin doğası hakkında 
bilgi elde etme ve işleme olanağı veren tüm 
içsel süreçleri kapsar (Kara, 2012: 290). 
İnsanların mekânsal davranışlarında, bir dizi 
etki-tepki  bağlantısı  bile  zihin  haritalarının 
basit bir şekli olarak düşünülür. Herhangi bir 
mekânsal davranış stratejisini belirlemek ve 
uygulamak  için  temel  olarak  zihin  haritası 
kabul edilir (Downs ve Stea, 2011: 313).
Ianoş (2004) zihin haritalarının; çekici alanla-
rın, itici alanların veya doğal alanların işaret-
lenmesine yardımcı olduğunu ifade ederken, 
Tversky  (1993)  zihin  haritalarının,  toplum 
tarafından  çevrenin  zihinsel  temsiline  iliş-
kin bir metafor olarak tanımlandığını belirtir 
(Ghioca, 2014: 139). 
Neacşu ve Negut’a (2012: 255-256) göre zi-
hin haritaları; yaşam kalitesi, kamu hizmetle-
ri kalitesi, güvensizlik ortamları veya bunla-
rın başkalarıyla olan bağlantılarını belirlemek 
için kullanılan bir araçtır. Zihin haritaları; yet-
kililer, kanunlar, yararlanıcılar, uzmanlar, gö-
rüş ayrılığı, çıkarlar vb. gibi çeşitli değişken-
leri içeren karar verme sürecinde anahtar rol 
oynarlar. Zihin haritası kavramını, bireylerin 
düşünce ve algılarının belirli bir yöne doğru 
yansıması  olarak  tanımlamak  mümkündür. 
Böylece zihin haritaları gerçekliğin bilgi, algı 
ve  yorumlanmasının  bir  barometresi  haline 
gelir (Neacşu ve Negut, 2012: 255-256). 
Zihin  haritaları  bireylerin  içinde  yaşadıkla-
rı  mekâna  ilişkin  algılarını  yansıtır.  Siebert 
(2001) zihin haritalarının sadece bilgiyi değil 
bilgisizliği de yansıttığını belirtir. Yani zihin 
haritaları,  yalnız  bilineni  değil  bilinmeyeni, 
yalnız bilgi sahibi olunanı değil olunmayanı 
da gösterir (Ghioca, 2014: 141. 
Nae’ye (2006) göre böylece zihin haritasını 
oluşturan bireylerin zihinsel yapıları, fikirleri 
ve  kavram  tercihleri  arasındaki  bağlantıları 
yansıtılarak değerlendirilir. Bazı araştırmacı-
lar, zihin haritasının çevrenin algılanışındaki 
perspektif farklılıklarını yansıttığını ileri sü-
rer (Ghioca, 2014: 141). 
Gulliver’e  (1908)  göre  zihin  haritaları;  ya-
şam  alanlarının  mekâna  ve  konuma  dair  fi-
ziksel  özelliklerinin  zihindeki  yansıması  ve 
bu verilerin zihinde organize edilmesini konu 
alır.  Ayrıca  Gulliver  (1908)  zihin  haritala-

---