İQTİsadiyyat və CƏMİYYƏTDƏ onun
Yüklə 16,3 Kb. Pdf görüntüsü
|
| İQTİSADİYYAT VƏ CƏMİYYƏTDƏ ONUN ROLU. İQTİSADİ NƏZƏRİYYƏNİN PREDMETİ VƏ METODU iqtisadiyyat İqtisadiyyat” (“ekonomika”) – yunanca “oykos” (ev, təsərrüfat), “nomos” (təlim- qanun) sözlərindən əmələ gəlmiş, hərfi mənada ev təsərrüfatını idarə etmək deməkdir. “Oykonomiya” məfhumu ilə yanaşı bir neçə yüz il ərzində “politeya” məfhumu da işlədilmişdir ki, mənası ictimai quruluş deməkdir. Geniş mənada bu sözlərdə təsərrüfat və iqtisadiyyatın ictimai quruluşu, ictimai təşkili və onu idarə edən qanunlar ifadə olunmuşdur. Yəni iqtisadiyyat elə təşkil və idarə olunmalıdır ki, təsərrüfat gəlirli, cəmiyyət və dövlət isə varlı ol Geniş mənada iqtisadiyyat bir-biri ilə bağlı olan üç sahəni əhatə edir: 1 Birincisi, cəmiyyətin həyatını zəruri maddi nemət və xidmətlərlə təmin edən xalq təsərrüfatı sahələrinin məcmusu, insanların başlıca fəaliyyət sahəsi; 2 İkincisi, tarixən müəyyən istehsal üsuluna xas olan və təsərrüfat fəaliyyəti prosesində insanlar arasında yaranan istehsal münasibətlərinin məcmusu, cəmiyyətin iqtisadi bazisi; 3 Üçüncüsü, iqtisadiyyatın müxtəlif tərəflərini, iqtisadi münasibətləri müxtəlif sahələrdə və istiqamətlərdə öyrənən elmi sistem (iqtisad elmləri üçün metodoloji əsas olan İqtisadi nəzəriyyə), iqtisadi hadisə və prosesləri tarixi aspektdə öyrənən elmlər – (İqtisadi tarix, İqtisadi təlimlər tarixi), sahəvi iqtisad elmləri – (sənayenin iqtisadiyyatı, aqrar bölmənin iqtisadiyyatı, tikintinin iqtisadiyyatı və s.), analitik informasiya xarakterli elmlər – (statistika, mühasibat uşotu, ekonometrika, maliyyə, əməyin iqtisadiyyatı, marketinq, menecment və s. İqtisadiyyat müxtəlif səviyyələrdə öyrənilir: Mikroiqtisad iyyat yəni iqtisadiyyat bazar və ev təsərrüfatı, firma səviyyəsində öyrənilir; Makroiqtisa diyyat yəni bütövlükdə götürülmüş milli iqtisadiyyat və dövlətin bu səviyyədə iştirakı məsələlərini öyrənir Mezoiqtisad iyyat deyilən bir səviyyə də var ki, bu ayrı- ayrı kompleksləri, inhisar birliklərini öyrənir; Meqoiqtisadiyy at yəni bütövlükdə götürülən dünya iqtisadiyyatı öyrənilir. Nemət – insanların müəyyən tələbatlarını ödəyən, mənafe və məqsədlərinə cavab verən təbiət maddəsi və əmək məhsullarıdır 1 Maddi nemətlər – təbiətin verdiyi və insanın əməyilə yaradılmış bütün faydalı şeylərdir. 2 Qeyri-maddi nemətlər – insanların mənəvi qabiliyyətlərinin formalaşmasına xidmət edən nemətlərdir. (təhsil, səhiyyə, elm, incəsənət və s.) 3 İqtisadi nemətlər – iqtisadi fəaliyyətin obyekti və ya nəticəsi olanlardır. Bu nemətlər adətən tələbatların həcmindən daha az olur. 4 Qeyri-iqtisadi nemətlər – təbiət tərəfindən insan əməyi tələb olunmadan mövcuddur. Buraya hava, su, günəş işığı və s. aid etmək Digər nemətlər İstehlak nemətləri – istehsal prosesində iştirak edən və ona xidmət edən vasitələrdir (binalar, maşınlar, qurğular və s.). Xüsusi nemətlər – haqqı ödənilməklə ondan istifadə edənlərə məxsus olur (nəqliyyatdan istifadə və s.). İctimai nemətlər – hamının istifadə etdiyi nemətlərdir (mülki müdafiə, sabitlik, ictimai qaydalara əməl olunması və s.). Yüklə 16,3 Kb. Dostları ilə paylaş:
|