İQTİsadiyyatin və İxracin diversiFİkasiyasinin
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- DİVERSİFİKASİYA 3.3. İqtisadiyyatın və ixracatın diversifikasiyası ilə əlaqədar rəsmi çıxışların xülasəsi
- DİVERSİFİKASİYA
- 3.4. İqtisadi diversifikasiyaya məsul institutlar Nazirlər Kabineti
17 İQTİSADİYYATIN VƏ İXRACIN DİVERSİFİKASİYA 3.3. İqtisadiyyatın və ixracatın diversifikasiyası ilə əlaqədar rəsmi çıxışların xülasəsi 2003-2010-cu illərdə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev rəsmi çıxışlarında dəfələrlə iqtisadi diversifikasiyanın önəmi və qeyri-neft sektorunun inkişafı məsələlərinə toxunub. Prezidentin çıxışlarının təhlili göstərir ki, burada iqtisadi diversifikasiya əsasən neft gəlirlərinin dövlət investisiya proqlamları vasitəsilə qeyri-neft sektoruna yatırılması ilə əlaqələndirilir:
O biri tərəfdən iqtisadiyyatın diversifikasiyasına nail olmaq üçün dövlət investisiya proqramları ilə yanaşı özəl investisiyaların da artırılması mühüm hesab olunur və hökumətin özəl sektora kömək etməyə hazır olduğu qeyd olunur: - Biz bundan sonra da dövlət xətti ilə dövlət investisiya proqramlarını icra edəcəyik. Hər il dövlət büdcəsindən böyük məbləğdə vəsait ayrılır. Amma mən çox istərdim ki, özəl sektor daha da böyük həcmdə investisiyalar qoysun 26 . - Şəxsən mən hökumətin yeni sənaye sahələrinin yaradılmasına birbaşa müdaxiləsinin tərəfdarı deyiləm. Biz bu işlər üçün özəl sektora kömək göstərməliyik. Əgər hökumətin üzərinə müəyyən maliyyə öhdəliyi götürməsinə ehtiyac olacaqsa, bunu edəcəyik. Lakin ölkənin qeyri-neft sahələri özəl sektor tərəfindən inkişaf etdirilməlidir və biz buna nail olmağa çalışırıq 27 . Daha bir maraqlı məqam odur ki, iqtisadi diversifikasiyaya nail olmaq üçün Prezident geniş sənaye inkişafı proqramının hazırlanmasının zəruri olduğunu qeyd edir:
Prezident öz çıxışlarında həmçinin büdcə gəlirlərinin artımına qeyri-neft sektoru hesabına nail olunmasını zəruri hesab edir və neft gəlirlərinin əsasən əmanət kimi saxlanılmasını vurğulayır: - Artıq mən hökumət qarşısında, Maliyyə Nazirliyi qarşısında vəzifə qoymuşam ki, gələn ilin büdcəsinin əsas parametrləri müəyyən edilsin. Gələn ilin büdcəsi də kəskin şəkildə artmalıdır. Buna imkan var və bu artım ilk növbədə qeyri-neft sektorunun hesabına olmalıdır. Biz Neft Fondunda yığılan vəsaiti çox qənaətlə xərcləməliyik. Bunu xərcləmək o qədər də çətin deyildir. Ancaq biz bunu bir əmanət kimi saxlamalıyıq. Ən önəmli, ən vacib məsələlərə yönəltməliyik 29 . Bununla belə, Prezidentin çıxışlarında iqtisadi diversifikasiya bəzi hallarda məqsəd, bəzi hallarda isə artıq nail olunmuş bir məsələ kimi vurğulanır. Həmçinin öz çıxışlarında Prezident özəl sektor tərəfindən daha da böyük həcmdə investisiyalar qoyuluşuna şərait yaradılmasını vurğulasa da, 2006-cı ildən başlayaraq 24 Əfsanəvi Neft Daşlarının 60 illik yubileyinə həsr olunmuş təntənəli mərasim, 5 noyabr 2009-cu il 25 “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nın icrasının ikinci ilinin yekunlarına həsr olunmuş konfrans 26 “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nın icrasının ikinci ilinin yekunlarına həsr olunmuş konfrans 27
Prezident İlham Əliyevin ABŞ-ın “New York Times”, “Los Angeles Times” qəzetlərinin, “Bloomberg” İnformasiya Agentliyinin və “Dow Jones/CNBC” telekanalının müxbirlərinə müsahibəsi, 2005-ci il 28
29
Prezidentin “Regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nın 2-ci ilinə həsr olunmuş konfransda çıxışı, 17 fevral 2006-cı il 18 İQTİSADİYYATIN VƏ İXRACIN DİVERSİFİKASİYA hökumət əsas diqqətini neft gəlirlərinin dövlət investisiya proqramları vasitəsilə infrastruktur layihələrinə və tikinti-təmir işlərinə yatırmağa yönəldib. O biri tərəfdən, Prezident İ.Əliyev 2005-ci ildə sənaye inkişafı proqramının hazırlanmasının zəruri olduğunu bildirmişdir. Lakin buna baxmayaraq, həmin proqram hələ ki qəbul edilməyib. Bundan başqa, Prezident öz çıxışlarında vurğulayıb ki, büdcə gəlirlərinin artımı qeyri- neft sektorunun hesabına olmalıdır, ARDNF-də yığılan vəsait çox qənaətlə xərclənməlidir və əmanət kimi saxlamalıyıq. Bununla belə, hər il ARDNF-dən dövlət büdcəsinə transferlərin həcmi artırılır və 2011-ci ildə büdcə gəlirlərinin 75%-i neft sektoru hesabına formalaşıb. 3.4. İqtisadi diversifikasiyaya məsul institutlar Nazirlər Kabineti Azərbaycan Konstitusiyasının 119-cu maddəsinə əsasən dövlət iqtisadi proqramlarının həyata keçirilməsinə və iqtisadi sahədə fəaliyyət göstərən ali icra hakimiyyəti orqanlarının fəaliyyətinə rəhbərliyin həyata keçirilməsinə bilavasitə məsul qurumdur. Həmçinin ölkədə iqtisadi diversifikasiyaya məsul qurumları 2 qrupa ayırmaq olar: a) İqtisadi siyasət alətləri (investisiya, kredit, vergi və s.) vasitəsilə iqtisadi diversifikasiya siyasətini və stimullaşdırılmasını həyata keçirən orqanlar. Bura İqtisadi İnkişaf Nazirliyi, Milli Bank, Vergilər Nazirliyi və Dövlət Gömrük Komitəsi kimi qurumlar daxildir; b) İqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunun inkişafına məsul olan sahə nazirlikləri. Bu qrupa isə Sənaye və Energetika, Kənd Təsərrüfatı, Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları, Mədəniyyət və Turizm nazirlikləri daxildir. İİN ölkədə iqtisadi siyasətin hazırlanmasına və həyata keçirilməsinə məsul olan başlıca ali icra hakimiyyəti qurumudur. Nazirliyin əsasnaməsinə görə, bu qurumun başlıca funksiyalarına aşağıdakılar daxildir:
Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun inkişafı sahəsində fəaliyyət göstərən başqa institutlar isə bunlardır: 1) SKMF hələ 1992-ci ildə ölkədə kiçik və orta sahibkarlığın inkişafını dəstəkləmək və onlara uzunmüddətli güzəştli kredit resursları təqdim məqsədilə yaradılmışdı. Lakin fond maliyyə çatışmazlığı səbəbindən normal fəaliyyət göstərə bilmirdi. 2002-ci ildə fondun fəaliyyəti yenidən canlandırıldı və 27 avqust 2002-ci il tarixli Prezident fərmanı ilə fondun yeni əsasnaməsi təsdiq edilib. Əsasnaməyə görə, fondun başlıca məqsədi sahibkarlığın, xüsusilə kiçik və orta sahibkarlığın inkişafına və əhalinin işgüzarlıq fəaliyyətinin artırılmasına kömək göstərməkdən, onlara maliyyə dəstəyi verməkdən ibarətdir. Fondun əsas funksiyalarına hökumətin sosial-iqtisadi inkişafının prioritetlərinə uyğun sahibkarlıq subyektlərinin investisiya layihələrini maliyyələşdirmək, sahibkarlıq subyektlərinin xarici iqtisadi fəaliyyətinin genişləndirilməsinə yardım etmək və ölkədə sahibkarlığın bazar infrastrukturlarının formalaşmasına və inkişafına kömək göstərmək kimi məsələlər daxildir. Hazırda SKMF-nin prioritet maliyyələşmə istiqamətləri kimi aşağıdakı sahələr çıxış edir:
Yüklə 0,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|