Iqtisodiy o‘sishni prognozlash

Iqtisodiy va ijtimoiy prognozlashda turli modellardan keng foydalaniladi. «Model» so‘zi lotincha «modulus» so‘zidan kelib chiqib, o ‘lcham, namuna anglatadi. «Model» fanda tadqiqot obyektining qandaydir shartli shakli, prognozlashda esa iqtisodiy va ijtimoiy jarayonlarni bildiradi.Model iqtisodiy prognozlashning, tadqiqot qilinayotgan jarayonlarni ilmiy jihatdan bilish dastaklardan biri hisoblanadi.Modellashtirish jarayonining mazmuniga obyekt yoki jarayonni dastlab o ‘rganib olish, uning muhim tavsilotlarini yoki belgilarini aniqlash asosida modellami tuzish, modellami nazariy va sinovli tahlil qilish, modellashtirish natijalami obyekt yoki jarayon to‘g ‘risidagi haqiqiy ma’lumotlar bilan taqqoslash, modelni to‘g ‘rilash va aniqlashtirish kabilar kiradi.Prognozlashning alohida modellari va modellar tizimiga qo‘yiladigan talablari modellar ishlab chiqilishi mumkin va lozim bo`lgan usullarni tanlash va ular bo‘yicha hisob- itoblami amalga oshirish usul va vositalar natijasida vujudga keladi. Ushbu talablar asosan quyidagi holatlarni nazarda tutadi:- uslubiyat mazkur prognoz uchun muayyan tuzilmaga ega bo`lgan kirish ma’lumotining tavsifi va ko‘rsatkichlari to‘g ‘risida yetarli darajada keng taxminlarda alohida prognozlarni tuzishga imkon beradigan qoida (algoritm)larning ketma-ketligini aniq izohlab berishi lozim;- uslubiyat odatda prognoz variantlar bo‘yicha o ‘zgaradigan, bir xil bo`lmagan va katta hajmdagi ma’lumotlardan kelib chiqib, o ‘z vaqtida va ko‘p marotaba hisob- itoblarni olib borishga imkon beradigan usul va texnik vositalarini qo`lashi lozim;- o‘xshash usubiyatlarda prognoz qilinayotgan jarayon va ko‘rsatkichlarning murakkab, ko‘p omilli aloqalar hisobga olinishi lozim.

• Iqtisodiy va ijtimoiy prognozlashda turli modellardan keng foydalaniladi. «Model» so‘zi lotincha «modulus» so‘zidan kelib chiqib, o ‘lcham, namuna anglatadi. «Model» fanda tadqiqot obyektining qandaydir shartli shakli, prognozlashda esa iqtisodiy va ijtimoiy jarayonlarni bildiradi.Model iqtisodiy prognozlashning, tadqiqot qilinayotgan jarayonlarni ilmiy jihatdan bilish dastaklardan biri hisoblanadi.Modellashtirish jarayonining mazmuniga obyekt yoki jarayonni dastlab o ‘rganib olish, uning muhim tavsilotlarini yoki belgilarini aniqlash asosida modellami tuzish, modellami nazariy va sinovli tahlil qilish, modellashtirish natijalami obyekt yoki jarayon to‘g ‘risidagi haqiqiy ma’lumotlar bilan taqqoslash, modelni to‘g ‘rilash va aniqlashtirish kabilar kiradi.Prognozlashning alohida modellari va modellar tizimiga qo‘yiladigan talablari modellar ishlab chiqilishi mumkin va lozim bo`lgan usullarni tanlash va ular bo‘yicha hisob- itoblami amalga oshirish usul va vositalar natijasida vujudga keladi. Ushbu talablar asosan quyidagi holatlarni nazarda tutadi:- uslubiyat mazkur prognoz uchun muayyan tuzilmaga ega bo`lgan kirish ma’lumotining tavsifi va ko‘rsatkichlari to‘g ‘risida yetarli darajada keng taxminlarda alohida prognozlarni tuzishga imkon beradigan qoida (algoritm)larning ketma-ketligini aniq izohlab berishi lozim;- uslubiyat odatda prognoz variantlar bo‘yicha o ‘zgaradigan, bir xil bo`lmagan va katta hajmdagi ma’lumotlardan kelib chiqib, o ‘z vaqtida va ko‘p marotaba hisob- itoblarni olib borishga imkon beradigan usul va texnik vositalarini qo`lashi lozim;- o‘xshash usubiyatlarda prognoz qilinayotgan jarayon va ko‘rsatkichlarning murakkab, ko‘p omilli aloqalar hisobga olinishi lozim.