Irsiyatning xromosoma nazariyasi

X kerakli joyni belgilaydi
Keling, qanday qilib X xromosomaning irsiylanishi Morgan guvohi boʻlgan hodisani tushuntirib bera olishini koʻramiz. Oldinroq biz urgʻochi pashshalar XX genotipga, erkak pashshalar esa XY genotipga ega boʻlishini aytib oʻtgandik. Agar biz koʻz rangini belgilovchi genni X xromosomada joylashtirsak (uni quyidagicha �+w+w, plus qizil uchun va �ww oq uchun yozgan holda), Morganning birinchi chatishtirish natijasini Pennet katakchasidan foydalanib quyidagicha keltirishimiz mumkin:

Oq koʻzli erkak pashsha (X�YXwYstart text, X, end text, start superscript, w, end superscript, start text, Y, end text) bilan qizil koʻzli yovvoyi urgʻochi pashshaning (X�+X�+Xw+Xw+start text, X, end text, start superscript, w, plus, end superscript, start text, X, end text, start superscript, w, plus, end superscript) oʻzaro chatishishini koʻrsatuvchi Pennet katakchasi.
X�+X�Xw+Xwstart text, X, end text, start superscript, w, plus, end superscript, start text, X, end text, start superscript, w, end superscript – qizil koʻzli F1 urgʻochi pashshalar X�+YXw+Ystart text, X, end text, start superscript, w, plus, end superscript, start text, Y, end text – oq koʻzli F1 erkak pashshalar
_Rasm quyidagi manzildan olingan: “Drozofilla melanogaster”, Madboy74 (CC0/jamiyat mulki)._
F1F1​start text, F, end text, start subscript, 1, end subscript da olingan fenotiplarni X xromosomada joylashmagan genlar orqali ham tushuntirishimiz mumkin, chunki hamma pashshalar qizil koʻzli boʻladi (qaysi jinsda boʻlishidan qatʼi nazar). Haqiqiy natijalar esa F2F2​start text, F, end text, start subscript, 2, end subscript avlodni hosil qilish uchun F1F1​start text, F, end text, start subscript, 1, end subscript dagi pashshalar oʻzaro chatishtirilganda olinadi:

F1 dagi qizil koʻzli erkak pashsha (X�+YXw+Ystart text, X, end text, start superscript, w, plus, end superscript, start text, Y, end text) bilan F1 dagi qizil koʻzli geterozigota urgʻochi pashsha (X�+X�Xw+Xwstart text, X, end text, start superscript, w, plus, end superscript, start text, X, end text, start superscript, w, end superscript)ning oʻzaro chatishishi keltirilgan Pennet katakchasi.
X�+X�+Xw+Xw+start text, X, end text, start superscript, w, plus, end superscript, start text, X, end text, start superscript, w, plus, end superscript, X�+X�Xw+Xwstart text, X, end text, start superscript, w,
Bu yerda nima uchun X xromosoma oʻziga xos natija koʻrsatishi tasvirlangan. X xromosomadagi koʻz rangini ifodalovchi Pennet katakchasiga koʻra, hamma urgʻochi pashshalar qizil koʻzli, erkak pashshalarning yarmi esa oq koʻzli boʻladi. Erkak pashshalar oʻzining yagona X xromosomasini geterozigota urgʻochi pashshadan oladi (X�+X�Xw+Xwstart text, X, end text, start superscript, w, plus, end superscript, start text, X, end text, start superscript, w, end superscript), bu esa fenotipning 50/50 boʻlishiga olib keladi.