Ishsizlik tushunchasi va uning ko’rinishlari Ishsizlik sabablari Ishsizlik oqibatlari



Yüklə 89 Kb.
səhifə3/3
tarix24.05.2023
ölçüsü89 Kb.
#112538
1   2   3
5 - Mavzu. Ishsizlik

Ishsizlik oqibatlari

Barcha ishsizlik ko’rinishlarining darajalari birgalikda ishsizlikning haqiqiy darajasini ifodalaydi.
Ishsizlik darajasi ishsizlarning ishchi kuchi tarkibidagi foizi sifatida hisoblanadi.

Ishsizlik darajasi = Ishsizlar soni / Ishchi kuchi * 100 %


Ishchi kuchiga ishlay oladigan va ishlashni hohlagan barcha kishilar kiradi. Ishchi kuchi – ishlovchilar va faol ish izlovchilardan iborat bo’ladi. Boshqacha aytganda, band bo’lganlar va ishsizlar ishchi kuchini tashkil qiladi. Ishsizlarga ish bilan band bo’lmagan va faol ish izlayotgan hamda bu haqida tegishli xizmat muassasalariga (mehnat birjalariga) murojaat qilgan kishilar kiradi. Mehnat qilishga layoqatli bo’lib, ishlashni hohlamagan va ish izlashga harakat qilmaganlar ishsizlar tarkibiga kirmaydi.
Ishsizlik darajasining oshishi natijasida iqtisodiyot potentsial YaIM hajmini ololmaydi. Shu sababli mamlakat miqyosida ishsizlikni uning tabiiy darajasida saqlash va tartibga solish iqtisodiy jihatdan katta ahamiyatga ega. Ishsizlikning haqiqiy darajasi uning tabiiy darajasidan qanchalik yuqori bo’lsa, YaIM uzilishi shuncha ko’p bo’ladi. Shuning uchun ham potentsial hajmdagi YaIM haqiqiy YaIMdan katta bo’ladi.
Ishsizlik darajasi va YaIM uzilishi o’rtasidagi miqdoriy nisbatni ingliz iqtisodchisi Artur Ouken matematik holda isbotlab bergan. Shuning uchun bu qonun, Ouken qonuni deyiladi. Qonunning mohiyati shundan iboratki, agar haqiqiy ishsizlik darajasi ishsizlikning tabiiy darajasidan bir foizga oshib ketsa, milliy iqtisodiyot YaIMni ikki yarim foizga kamytiradi. Ushbu nisbat ishsizlikning turli darajalaridagi mahsulot yo’qotishlari hajmini aniqlash imkonini beradi. Hozirgi kunda β koeffitsisnti deb atalgan bu koeffitsient miqdori 2,5 foizdan 3,5 foiz oralig’ida deb hisoblanadi. Ouken qonunini formulada quyidagicha tasvirlash mumkin:
U – U* = - 2.5 – 3 (U – U*)
U*
Bu erda U – real YaIM , U* - potentsial YaIM, U – ishsizlikning haqiqiy darajasi, U* - ishsizlikning potentsial darajasi, -2,5 -3 koeffitsient
Bozor munosabatlariga o’tish davrida davlatning ijtimoiy siyosati faqat odamlarning manfaatlarini ishonchli ravishda himoya qilishdangina iborat bo’lmasdan, balki mehnatga yaroqli aholining ish bilan bandligini ta’minlashni ham o’z ichiga oladi. Ayniqsa, aholining o’sishi yuqori sur’atlar bilan borayotgan va o’ziga xos aholi tarkibiga ega bo’lgan bizning Respublikada ish bilan bandlik masalasi eng muhim muammolardan biri hisoblanadi. Bandlik darajasi quyidagicha aniqlanadi :
16 va undan katta yoshdagi band aholi soni
B andlik darajasi =
16 va undan katta yoshdagi aholi soni
Aholining ish bilan bandligi muammosi ko’p qirrali bo’lib, u barcha odamlarga o’z qobiliyatlarini ishga solish, o’z ehtiyojlarini qondirish uchun dastlabki teng imkoni-yatlarni ta’minlovchi davlat va bozor mexanizmini vujudga keltirish; ishchi kuchini unumli va samarali ish bilan band qilish; zarur hollarda ishchi kuchini iqtisodiyot tarmoqlari va sohalari o’rtasida qayta taqsimlash kabi masalalarni ham o’z ichiga oladi.
Уровень безработицы в текущем году составил 7,5%,
а фактический ВВП – 1 665 млрд дол.
Естественный уровень безработицы – 5%.
Определите величину потенциального ВВП, если коэффициент Оукена равен 3.
Решение
По закону Оукена существует зависимость между отклонением фактического объёма выпуска от потенциального и уровнем циклической безработицы.

где
Y – фактический ВВП,
Y* – потенциальный ВВП,
u – фактический уровень безработицы,
u* – естественный уровень безработицы,
(u – u*) – уровень циклической безработицы,
β – коэффициент Оукена.
Отсюда потенциальный ВВП будет рассчитываться по формуле:

Потенциальный объем выпуска продукции при уровне естественной безработицы в 6% равен 6000 млрд. ден. единиц. При появлении циклической безработицы в 1% происходит отклонение фактического объема выпуска продукции от потенциального на 120 млрд. ден. единиц. Определить потери от безработицы, если уровень фактической безработицы равен 8,5%

Решение:
Воспользуемся формулой закона Оукена:



где
Y – фактический ВВП,
Y* – потенциальный ВВП,
u – фактический уровень безработицы,
u* – естественный уровень безработицы,
(u – u*) – уровень циклической безработицы,
β – коэффициент Оукена.
Знак «–» перед выражением в правой части уравнения, отражает обратную зависимость между фактическим ВВП и уровнем циклической безработицы: чем выше уровень безработицы, тем меньше величина фактического ВВП по сравнению с потенциальным.
По условию задания:
Y* = 6000 млрд. ден. единиц,
u* = 0,06,
(u – u*) = 0,01,
Y – Y* = – 120 млрд. ден. единиц.
Выразим коэффициент Оукена:

Коэффициент Оукена равен:
β = 2.
Если уровень фактической безработицы возрастёт до 8,5%, то по закону Оукена:

Потери ВВП составили 300 млрд. ден. единиц:
Y – Y* = 5700 – 6000 = – 300 млрд. ден. единиц
В экономике страны естественный уровень безработицы равен 7%, а фактический – 9%. Потенциальный ВВП составляет 3000 млрд. дол., коэффициент Оукена – 2,5. Какую политику должно проводить правительство для стабилизации экономики (рассмотреть все возможные инструменты), если известно, что предельная склонность к потреблению равна 0,9.
Решение:
В соответствии с законом Оукена отклонение (разрыв) ВВП рассчитывается по формуле:

где
Y - фактический ВВП,
Y* - потенциальный ВВП,
u - фактический уровень безработицы,
u* - естественный уровень безработицы,
(u - u*) - уровень циклической безработицы,
β - коэффициент Оукена.
ΔY = 3000 × (–2,5) × (0,09 – 0,07) = – 150 млрд. дол.
Следовательно, в экономике рецессионный разрыв выпуска. Правительству следует провести стимулирующую фискальную политику.
Инструментами такой политики являются:
- увеличение государственных закупок G,
- снижение налогов Tx,
- увеличение трансфертов Tr.
Вычислим величину изменения государственных закупок ΔG по формуле:

где
с – предельная склонность к потреблению.
Найдём величину снижения налогов ΔTx по формуле:

Рассчитаем величину изменения трансфертов ΔTr по формуле:

Значит, для стабилизации экономики правительству следует
либо увеличить государственные закупки на 15 млрд. дол.,
либо снизить налоги на 16,6(6) млрд. дол.,
либо увеличить трансферты на 16,6(6) млрд. дол.

Уровень безработицы в текущем году составил 6,5%.


Естественный уровень безработицы – 5%,
а коэффициент Оукена – 2.
Потенциальный ВВП равен 2 550 млрд. дол.
Определите отставание ВВП (в %) и потери ВВП, вызванные циклической безработицей (в млрд. дол.).
Решение
По закону Оукена существует зависимость между отклонением фактического объёма выпуска от потенциального ВВП и уровнем циклической безработицы.

где
Y – фактический ВВП,
Y* – потенциальный ВВП,
u – фактический уровень безработицы,
u* – естественный уровень безработицы,
(u – u*) – уровень циклической безработицы,
β – коэффициент Оукена.
Из формулы закона Оукена, выразим величину фактического ВВП:

Рассчитаем отставание ВВП (в %) и потери ВВП, вызванные циклической безработицей:

Отставание ВВП равно 3%. В абсолютном выражении потери ВВП составили 76,5 млрд. дол.
Yüklə 89 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə