İslam əxlaqi seyid azəR ƏHMƏdov 2 MÜQƏDDƏs qum şƏHƏRİ 2016 2017 İslam əxlaqi (Dərslik)
Yüklə 1,23 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
İSLAM ƏXLAQI SEYİD AZƏR ƏHMƏDOV 2 MÜQƏDDƏS QUM ŞƏHƏRİ 2016 - 2017
------------------------------------------------------------------------- «ƏL-MƏHDİ (əc)» İSLAM MAARİF MƏDRƏSƏSİ -
1
İslam nöqteyi-nəzərindən insan cəmiyyətinin formalaşmasında əsas rolu məhəbbət, sevgi, dostluq oynayır. Hədisləri də gözdən keçirdikdə, camaatın bir-birinə məhəbbəti sayəsində yaranan toplumun İslamda arzuolunan insan cəmiyyəti olduğu məlum olur. İslam dini elə bir cəmiyyət qurmaq istəyir ki, orada bütün insanlar bir -birini qardaş sayır və fədakarlıq həddində qarşılıqlı məhəbbət bəsləyirlər. Səbəbi isə bəsitdir; istənilən insan cəmiyyətinin formalaşdırılmasında məhəbbət kimi effektiv mexanizm yoxdur. Digər tərəfdən İslam insanın təkamül proqramıdır və bu proqramın əsas ünsürünü məhəbbət təşkil edir. İnsan rəftarında ən təsirli amillərdən biri də məhəbbətdir. Belə ki, insan sevdiyinə tabe olur. Məhəbbət bilmək və tanımaq sayəsində qazanılır. Ona görə də, tanımaq məhəbbət, məhəbbət isə itaət gətirir. İnsan cəmiyyətinin tərəqqisi üçün İslamın nəzərdə tutduğu bu proqramın gerçəkləşməsində məhəbbət ünsürü o qədər təsirlidir ki, İmam Baqir (ə) İslam dinini məhəbbətlə eyniləşdirir və buyurur: ّبُلحا ّلاا نیلدا له ؟
“Din məhəbbətdən başqa bir şeydirmi?” 1
Quranın insanlara tanıtdırdığı Allah insanlara qarşı olduqca mehribandır, onları sevir. “Hud” surəsinin 90-cı ayəsində Allah-taala buyurur: ِهْيَل
ِ ا اوُبوُت َّ ُثُ ْ ُكَُّبَر او ُرِفْغَت ْ ساَو ۚ ٌ ُوُُ َو ٌ مَِِر ِِّّ َر ََّّ ِ ا
“Rəbbinizdən bağışlanmaq diləyin, sonra (saleh əməllərlə) Ona tərəf qayıdın. Həqiqətən mənim Rəbbim mehriban və (tövbəkar bəndələrini) sevəndir”. İnsan, yaradılışdan camal və kamal aşiqidir. O, gözəllik və yaxşılıqları sevir, pislik və çirkinliklərə nifrət edir. Allah-taalanın müqəddəs zatı kamal, camal, elm, həyat, qüdrət, rəhmət, bir sözlə bütün kamil sifətlərin özü – eyni olduğu üçün bütün sevgilərin başlanğıcı Allah sevgisidir. Hər kim gözəllik və kamal aşiqidir, onu sevir.
1 “Nurus-Səqəleyn” təfsiri c. 5 , səh. 84
------------------------------------------------------------------------- «ƏL-MƏHDİ (əc)» İSLAM MAARİF MƏDRƏSƏSİ -
2
Allah, peyğəmbərlər, imamlar, övliyalar, möminlər, ata-anaya məhəbbət bəsləmək mərifətdən qaynaqlanır. İnsanın mərifəti artdıqca, onun məhəbbət və sevgisi də artmağa başlayır. Bundan əlavə, insan dünyada nəyə məhəbbət göstərsə, axirətdə onunla məşhur olacaq. Əgər insanın məhəbbəti Allaha xatir olmasa, Allahın rəhmətindən uzaqlaşacaq, hətta Allahın insanla düşmənçiliyi ilə nəticələnəcək. Allah hansısa bir bəndəsini sevmiş olsa, onu övliya və mələklərinə, yer və göy əhlinə tanıtdırar ki, onlar da həmin bəndəyə məhəbbət bəsləsinlər. Məhəbbət əsən küləyə bənzəyir və o, nəyin üstündən əssə, ona həyat bəxş edər. Əgər məhəbbət Allaha qarşı olarsa, bəndəni Allahın razılığı və istəyinə qul edir, bəndəlik çərçivəsinə salır və bu halda heç bir şey insanı Allaha itaətdən saxlaya bilməz.
Mövzumuz daha da aydınlaşsın deyə ilk öncə məhəbbət termininin lüğət və terminologiyadakı mənası ilə tanış olacaq, sonra isə ariflərin baxışını nəzərinizə çatdıracayıq.
“Məhəbbət”, “hübb” sözündən götürülmüşdür, mənası isə dostluq, mehribanlıq və qəlbi bağlılıqdır. 2
Məhəbbətin terminoloji tərifi “İnsanın ləzzət apardığı bir şeyə meyil etməsi məhəbbət adlanır”. 3
İzah: Məhəbbət insanın ləzzət, mənfəət və ya kamal güman etdiyi bir şeyə meyl etməsidir. Həqiqi məhəbbət təslim olmaqdır.
Ariflər insanda olan məhəbbət və eşq hissinə böyük əhəmiyyət verirlər. Onların nəzərincə, eşq bütün varlıqlarda mövcuddur. O cümlədən, hava, torpaq, od, külək və atom zərrəciklərində belə, eşq cərəyanı mövcuddur.
Ariflərin açıqlaması: “Dərdli olmaq insan xüsusiyyətlərindəndir. Onu mələklərdən üstün edən məhz bu xüsusiyyətdir. Çünki bu xislət mələklərdə yoxdur. Onların nəzərincə, bu, həmin “Allahaxtarma” dərdidir. İnsan Allah tərəfindən göndərilmiş və dünyada qərar tuta bilməyən bir varlıqdır. Bu da onu dünyada qürbət hissi keçirməyə məcbur edir. Onun gözündə dünya və onun üzərindəki bütün varlıqlar fani görünür. Ona görə də heç bir şeyə ürək bağlaya bilmir. Amma bununla belə, o, əbədiyyətə qovuşmaq düşüncəsi ilə yaşayır. Bu da onun dərd əhli olmasına səbəb olur.” Hindistan meşələrindən gətirilib qəfəsə salınmış tutuquşu misalı bunun bariz nümunələrindəndir. Quş hər an qəfəsdən canını qurtarıb öz vətəninə qayıtmaq fikri ilə yaşayır. Bəli, o, narahatdır, öz doğma yurduna qayıtmaq istəyir. Buna onun haqqı da var!... İnsanın dərdi ancaq və ancaq Allah dərdidir. O, bunu düzgün başa düşsə, ibadətləri Əmirəl-möminin Əlinin (ə) aşiqcəsinə etdiyi ibadətlər kimi olacaqdır. Qurani-kərim bu barədə “Rəd” surəsi 28-ci ayədə buyurur:
2 “ər-Raid”, (lüğət kitabı), c. 2, səh. 1551 3 “Quran və hədisdə dostluq”, səh. 24
------------------------------------------------------------------------- «ƏL-MƏHDİ (əc)» İSLAM MAARİF MƏDRƏSƏSİ -
3
“...Bilin ki, qəlblər yalnız Allahı zikr etməklə aramlıq tapar!”
Quran ayələri, hədis və əqli dəlillərə əsasən, İslam mədəniyyətində ali dəyərlərdən biri və Allah-taalaya yaxınlaşmaqda ən başlıca amil ona məhəbbətdir. Quranda məhəbbət kəlməsi 73 dəfə istifadə olunmuşdur. Bunlardan bəziləri bəyənilmiş, digərləri isə bəyənilməmiş məhəbbətdir. Allah - taala öz müqəddəs vücuduna nisbət vermiş məhəbbəti yaxşı məhəbbət saymışdır. Belə ki, “Ali-İmran” surəsi, 31-ci ayədə buyurur:
َر ٌ روُفَغ َُّللَّاَو ۗ ْ ُكَُبوُنُذ ْ ُكَُل ْرِفْغَيَو َُّللَّا ُ ُكُْبِبْ ُيُ ِنِوُعِبَّتاَف ََّللَّا ََّ وُّبُِتُ ْ ُتُْنُك َّْ ِا ْلُق ٌ مِِ
günahlarınızı bağışlasın. Allah çox bağışlayan və mehribandır”.
Bəzən də Quranda bəyənilmiş və bəyənilməmiş məhəbbət bir yerdə gəlmişdir. بُِ ُّد َشَأ اوُنَم أ َنیِ َّلَّاَو ۖ ِ َّللَّا ِّبُحَك ْمُ َنَوُّبُِيُ اًُا َدْنَأ ِ َّللَّا َِّ وُُ ْنِم ُذِخَّتَي ْنَم ِساَّنلا َنِمَو ِ َّ ِللَّ ا ...
Allahı sevməli olduqları kimi sevərlər. Lakin iman gətirənlərin Allaha olan məhəbbətləri daha çoxdur...” 4
Məhəbbət bəhsi hədislərdə iki hissəyə bölünmüşdür: 1. İnsanlar arasında ünsiyyət və məhəbbət; 2. Allaha məhəbbət;
ََّ وُ َحَْرُت ْ ُكَُّلَعَل ََّللَّا اوُقَّتاَو ۚ ْ ُكُْیَوَخَأ َ ْيَْب اوُحِل ْصَأَف ٌ ةَوْخ ِ ا ََّ وُنِمْؤُمْلا اَمَّن ِ ا
“Həqiqətən bütün möminlər bir-birləri ilə qardaşdırlar. Buna görə də (bütün ixtilaflarda) qardaşınız olan iki şəxs və ya iki dəstənin arasını düzəldin. Allahdan qorxun, bəlkə rəhm olundunuz”. 5
İzah: a)
Vacib dostluqlar: Allah, Peyğəmbər (s) və onun pak Əhli-beytinə (ə) olan məhəbbət. Bu barədə bir rəvayətdə buyurulur: “Bir kişi Allahın Rəsulundan (s) Qiyamət barəsində soruşdu. Həzrət (s) buyurdu: “O gün üçün nə hazırlıq görmüsən?” Ərz еtdi: “Allaha və Onun Rəsuluna məhəbbətdən başqa еlə bir əhəmiyyətli şеy hazırlamamışam.” Həzrət Rəsul (s) buyurdu: “Bəs, sən sеvdiyin kəslə birlikdəsən?” 6
Müstəhəb dostluqlar: 1. Möminlər, 2. Alimlər, 3. Aqillər, 4. Yaxşılar, 5. Xeyrə yönəldənlər, 6. Allahı yada salanlar, 7. Yoxsullar, 8. Qonşular. c)
cəmiyyətindən üz döndərənlər.
4 “Bəqərə” surəsi, ayə 165 5 “Hücurat” surəsi, ayə 10 6 “Kənzul-ummal”, hədis 25553
------------------------------------------------------------------------- «ƏL-MƏHDİ (əc)» İSLAM MAARİF MƏDRƏSƏSİ -
4
d)
Nadanlar, 6. Axmaqlar, 7. Sultanlar, 8. Vəfasızlar.
Məhəbbətin ikinci qismi hədislərdə ən üstün dostluq sayılan Allahın dostluğuna işarə edir: Əmirəl-möminin İmam Əli (ə) bu barədə buyurur: “Bəndə yalnız Allaha diqqət yetirər və heç zaman Allaha ibadəti sona çatdırmaz, ilahi əmrləri yerinə yetirmək və Allaha itaət etməklə bağlı öz şövq və marağını süstləşdirməz. Onları Allaha itaət etməyə aşiq edən şey qəlblərində yetirşdirdikləri məhəbbət toxumudur.” 7
“Əgər bəndəmin məni çoxlu xatırladığını görürsənsə, mən özüm ona belə icazə vermişəm və onu sevirəm.” 8
Məhəbbətin qisimləri 1. Bəndələrin bir-birinə məhəbbəti 2. Allahın bəndələrinə məhəbbəti 3. Bəndələrin Allaha məhəbbəti 1. Bəndələrin bir-birinə məhəbbəti Bu mövzuya yuxarıda işarə olundu. 2. Allahın bəndələrinə məhəbbəti Məhəbbət silsiləsinin başlanğıcı Allah tərəfinfən bəndələrinə doğrudur və (həmin məhəbbət) Allahın insanı onun əmanətini daşımağa layiq hesab etdiyi və bu əmanəti onun çiyinlərinə qoyduğu yerdən başlayır. Allah-taala Quranda insanları dəfələrlə müxtəlif sifətlərlə öz diqqət və məhəbbəti mərkəzində yerləşdirmiş və aşkarcasına öz məhəbbət və sevgisini nişan verən sözlərlə onu bəyan etmişdir. 1. Səbir edənlər: “...Allah səbirliləri sevir”. (“Ali-İmran” surəsi, ayə 146) 2. Təqvalılar: “...Allah təqvalıları sevir”. (“Ali-İmran” surəsi, ayə 76) 3. Təvəkkül edənlər: “...Allah təvəkkül edənləri sevir”. (“Ali-İmran” surəsi, ayə 159) 4. Tövbəkarlar: “...Allah tövbəkarları sevir və pakları (da) sevir”. (“Bəqərə” surəsi, ayə 222) 5. Yaxşılar: “...Allah yaxşı iş görənləri sevir”. (“Bəqərə” surəsi, ayə 195) 6. Mücahidlər: “Allah o kəsləri sevir ki, onun yolunda vuruşurlar...”. (“Səff” surəsi, ayə 4) 7. Ədalət icraçıları: “...Allah ədalətliləri sevir”. (“Maidə” surəsi, ayə 42) Bunlar Allahın məhəbbətini qazanan və Allahın sevdiyi insan dəstələridir. Allahın bəndəsinə məhəbbətinin həqiqi mənası belədir: Allah-taala onun qəlbi üzərindən pərdələri, hicabları qaldırar ki, qəlb və bəsirət gözü ilə onu görsün və ali məqama – Allaha yaxınlıq məqamına çatması üçün ona qüvvət verər. Allahın bəndəsinə olan bu iradəsi ona məhəbbətinin göstəricisidir.
7 “Nəhcül-bəlağə” (Məhəmməd Dəşti), xütbə 91 8 “Mizanul-hikmət”, c. 22, səh. 223
------------------------------------------------------------------------- «ƏL-MƏHDİ (əc)» İSLAM MAARİF MƏDRƏSƏSİ -
5
Hekayə: Peyğəmbərin (s) iştirak etdiyi döyüşlərin birində yay fəsli idi və hava çox isti idi. Evdən bayıra çıxan bir uşaq günəşin qızdırıcı şuasının altında dayanıb istinin şiddətindən ağlayırdı. Qəfildən uşaq anasının yadına düşdü, ətrafına baxıb onu günün altında dayandığını gördü. Tələsərək uşağa tərəf getdi, onu qucağına aldı. Sonra özü qızmar qumun üstündə uzandı, uşağını isə sinəsinə qoydu ki, övladına günün dəyməsinin nisbətən qarşısını alsın. Ana bu halda ağlayıb deyirdi: “Ah uşağım, ah uşağım!” Bu mənzərə o qədər təsirli idi ki, bunu görənlərin hamısı ixtiyarsız ağladılar. Peyğəmbər (s) səhabələrin yanına gələndə onlar bu macəranı olduğu kimi o Həzrətə (s) danışdılar. Peyğəmbər (s) onların ürəklərinin yanğısını təriflədi və ana məhəbbətinin izhar olmasına sevindi. Sonra onlara buyurdu: “Siz ananın övladına olan şiddətli məhəbbətinə təəccüblənirsiniz?” Dedilər: “Bəli”. Peyğəmbər (s) buyurdu: “Bilin! Allah-taala bu ananın övladına nisbət olan mehribanlığından sizə daha mehribandır”. Müsəlmanlar bu müjdəni eşitdikdə çox sevindilər. 9
Allahın bəndələrinə məhəbbətinin nişanələri 1. Allahı çox xatirlamaq İmam Əli (ə) buyurur: “Əgər bəndəmin məni çoxlu xatırladığını görürsənsə, mən özüm ona belə icazə vermişəm və onu sevirəm.” 10
Həzrət Rəsul (s) buyurur: “İnsanda Allah məhəbbətinin nişanəsi daim Allahı zikr еtmək istəyi və Allaha məhəbbətin olmamasının əlaməti Allahı zikr еtməkdən xoşu gəlməməsidir”. 11 Hekayə: Bir şəxs gecələri qalxar, Allaha əl açıb ona dua edərdi. Bir gün şeytan ona deyir: “Ey Allahı çox yad edən insan! Bütün gecə “Ey Allah!” deyib çağırırsan, heç sənə: “Buyur!” deyən varmı? Sənə cavab verən varmı? Nə vaxta qədər dua edəcəksən? Həmin şəxsin qəlbi qırılır, başını yastığa qoyub yuxuya gedir. Yuxuda ona belə deyirlər: “Özünə gəl, oyan! Niyə dua və zikri tərk etdin? Niyə yoruldun, bezdin?” O: “Buyur!” – deyə, bir cavabın gəlmədi. Qapından qovulmaqdan qorxuram”, – deyir. Səs: “Sənin “Allah” deməyin, Onun “Buyur!” deməsidir. Sənin yalvarışın Allahın sənin ruhuna ilham verməsi, sənə yol açmasıdır. Səndəki qorxu, sevgi, ümid Allah lütfünün nişanəsidir. Sənin hər “Ya Rəbbim!” deməyinin batinində Allahın “Buyur!” deməsi yatır. Qəflətdə olan və cahilin canı, ruhu bu duadan uzaqdır, çünki ona “Ya Rəbbim!” deməyə icazə verilməmişdir. Onun ağzına da, dilinə də qıfıl vurulur. Çətinliyə düşəndə ağlayıb
9 “Hekayələr və nəsihətlər”, c. 7, səh. 150; “Səhihi-Buxari”, c. 8, səh. 9 10 “Mizanul-hikmət”, c. 22, səh. 223 11 “Kənzul-ummal”, hədis 1776
------------------------------------------------------------------------- «ƏL-MƏHDİ (əc)» İSLAM MAARİF MƏDRƏSƏSİ -
6
sızlamasın deyə, Allah ona dərd, ağrı, qəm, kədər vermir. Bunu başa düş ki, Allaha dua etməyə, Onu çağırmağa səbəb olan dərd dünya səltənətindən daha yaxşıdır...
Allah bəndəsini sevdiyi zaman, onu rahatlıq və dözümlülük zinəti ilə bəzəyər. 3. Pak qəlb və mötədil əxlaqa yiyələnmək Allah bir bəndəni sevdiyi zaman, pak qəlb və (ifrat və təfritdən uzaq olan) mötədil bir əxlaqı onun ruzisi edər.
Əgər səndə xeyir və yaxşılığın olub-olmamasını bilmək istəyirsənsə, qəlbinə nəzər sal, əgər onda Allahın müti bəndələrinə qarşı dostluq və məhəbbət, günahkarlara nisbətdə kin görsən, səndə yaxşlıq və xeyir var və Allah-taala səni sevir.
Məhəbbət bütün səbəb və təsirləri ilə birgə o vaxt dəyərli və insanın səadət səbəbidir ki, sevidiyi şəxsin sevgisi, dəyəri ən ali həddə olsun. Bu dərəcədə eşq və məhəbbət yalnız Allaha layiqdir, hansı ki onun məhəbbəti xilqətin əsası, aləmin hədəflərinin gerçəkləşmə səbəbidir.
a) Ölümü sevmək Allah bu barədə buyurur: َتْوَمْلا اُوَّنَمَتَف ِساَّنلا َِّ وُُ ْنِم ِ َّ ِللَّ ُءاَيِلْوَأ ْ ُكَُّنَأ ْ ُتُْ َعََز َّْ ِ ا اوُُا َه َنیِ َّلَّا اَُّيَُّأ َيَ ْلُق َيِْقُِا َص ْ ُتُْنُك َّْ ِ ا “De: “Ey yəhudilər, əgər belə hesab edirsinizsə ki, başqa insanlar deyil, siz Allah dostlarısınız, əgər düz danışırsınızsa (onda Allahdan) ölüm diləyin (ki, dostunuzun rəhmət və nemətinə nail olasınız)”. 12
Həqiqi dost dostunu görməyin həsrətindədir. Hər kim bir məqsədə aşiq olsa, o hədəfə xidmət edən hər şey onun sevimlisi olacaq. Bu üzdən insan Pərvərdigarı ilə görüşməyin intizarında olarsa, nəinki ölümdən qorxmaz, həm də ona daxili rəğbəti olar. b) İlahi göstərişlərə tabeçilik Allah-taala Quranda buyurur: َر ٌ روُفَغ َُّللَّاَو ۗ ْ ُكَُبوُنُذ ْ ُكَُل ْرِفْغَيَو َُّللَّا ُ ُكُْبِبْ ُيُ ِنِوُعِبَّتاَف ََّللَّا ََّ وُّبُِتُ ْ ُتُْنُك َّْ ِا ْلُق ٌ مِِ
“De: “Əgər Allahı sevirsinizsə, onda mənə tabe olun ki, Allah da sizi sevsin və günahlarınızı bağışlasın. Allah çox bağışlayan və mehribandır”. 13
Allaha olan həqiqi məhəbbət insanın bütün işlərdə Allahın iradəsini öz istəklərindən üstün tutmasına və həyatın bütün məsələlərində Allahın əmrinə tabe olmasına səbəb olur. c) Allahı xatırlamağı unutmamaq (qəflətdə olmamaq) Dostu və ona aid olanları xatırlamaq, yad etmək, sevən şəxs üçün həmişə həzzverici və sevimlidir. Allahın dostları daima ondan və onun dostlarından söz açır, onu yada
12 “Cümə” surəsi, ayə 6 13 “Ali-İmran” surəsi, ayə 31
------------------------------------------------------------------------- «ƏL-MƏHDİ (əc)» İSLAM MAARİF MƏDRƏSƏSİ -
7
salmaqla həyat sürürlər. Onunla danışmaqdan ləzzət alır və xəlvətdə münacat edərək onunla ünsiyyət qururlar.
14
Necə ki, Allah-taala həzrət Musaya (ə) buyurur: “Ey İmranın oğlu, məni sevdiyini düşünən, amma gecə olduqda ibadətə göz yuman kəs yalan deyir. Məgər hər aşiq öz məşuqu ilə xəlvətə çəkilməyi sevmirmi?” 15
Allaha məhəbbətin digər nişanələrindən biri onun dostları ilə dostluq, düşmənləri ilə düşmənçilikdir. Çünki, Allahın məhəbbəti bəndələrin qəlbində elə bir hal yaradır ki, insan Allahın sevdiyini sevir, Allahın sevmədiyini, nifrət etdiyini də düşmən bilir, ondan uzaqlaşır. g) Məhəbbət və ümidlə yanaşı qorxu Allahın dostları onun camalına aşiq olmaqla yanaşı, onun əzəmət və böyüklüyünü dərk etdikləri üçün həmişə qorxudadılar. Allahın camal və cəlalı eşqə, məhəbbətə səbəb olduğu kimi, əzəmət və heybətinin dərki də qorxuya gətirib çıxarır. Bu ikisi bir-birinə zidd deyil, əksinə bir-birini tamamlayır. Odur ki, qorxusuz, sırf məhəbbət və ümidsiz sırf qorxu ilə edilən bəndəlik məhvə səbəb olur. 16
İLAHI MƏHƏBBƏTI ƏLƏ GƏTIRMƏYIN YOLLARI 1. İlahi mərifət (Allahı tanımaq) Mömin Allahı tanıdıqda, ona aşiq olar. Ona aşiq olduğu üçün ona tərəf gedər. Allahı tanımaq, onu qəlbin xəzinələrinə hakim etmək Allahın sevgisini qazanmaq yollarından biridir. َنیِ َّلَّاَو َيِْن ِ سْحُمْلا َعَمَل ََّللَّا ََّّ ِ اَو ۚ اَنَلُب ُ س ْمُ َّنََیِدْ َنََل اَنيِف او ُدَهاَج “Bizim yolumuzda (öz nəfsi ilə və Bizim düşmənimizlə) cihad edənlərə şübhəsiz, Öz (dərgahımızdakı məqama yetişmək) yollarımızı göstərərik və həqiqətən, Allah yaxşı iş görənlərlədir.” 17
Bu səylər heç bir zərrənin Allahın qüdrət və əzəmətindən başqa, digər bir şeylə var olmadığını nəzərə çarpdırır. Bu yolla maarif əldə etmək hər kəs üçün mümkündür. Lakin təfəkkürdə dardüşüncəlilik və nəfsani məsələlərlə məşğul olmaq səbəbilə ona nail olmaqdan məhrum olan kəslər istisna edilir. 18
2. Davamlı olaraq Allahı xatırlamaq Allah-taala Qurani-kərimdə buyurur: ...ِهِف ْوَج ِفِ ِ ْيَْبْلَق ْنِم ٍلُجَرِل َُّللَّا َلَعَج اَم
beynində iki bir-birinə zidd etiqad) yaratmamışdır.. .
19
14 “Meracus-səadət”, səh.104 15 “Əmali”, Şeyx Səduq, səh. 438 16 “Meracus-səadət”, səh.168-174 17 “Ənkəbut” surəsi, ayə 69 18 “Meracus-səadət”, səh.627 19 “Əhzab” surəsi, ayə 4
------------------------------------------------------------------------- «ƏL-MƏHDİ (əc)» İSLAM MAARİF MƏDRƏSƏSİ -
8
Allahın davamlı zikri və onun nemətlərinə və sonsuz sifətlərinə diqqət, Allahdan qeyrisinin məhəbbətini qəlbdən təmizləməyə təlaşdan sonra olmalıdır. Çünki, Allah heç bir insanda iki qəlb yaratmamışdır. Hər kəsin qəlbi özündə yalnız bir şeyə yer olan qaba bənzəyir. İlahi məhəbbəti əldə etməyin ən sadə yollarından biri Allah-taalanın həzrət Musaya (ə) öyrətdiyi yoldur. Həzrət Musa (ə) Allah-taala ilə ən çox söhbət edən peyğəmbər olub. (Bu münasibətlə o həzrət “Kəlimullah” adlandırılmışdır.) Allah-taala buyurur: “Ey Musa, Məni bəndələrimin yanında sevimli et. Elə bir iş gör ki, Məni sevsinlər!” Musa (ə) ərz etdi: “Bu işi necə edə bilərəm?” Allah-taala buyurdu: “Nemətlərimi onlara xatırlat!”
kəs ona heç nə ummadan xidmət göstərsə, bu şəxsə qarşı qəlbində məhəbbət yaranacaqdır. Əlbəttə, bu, ixtiyari yox, təbii bir haldır. İnsanlarda bu istedad müxtəlifdir. Onların şükür etmək və qədir bilmək dərəcələri fərqlidir. Lakin hansısa bir şəxsin onu heç cürə sevməməsi mümkün deyil. İnsanın məhəbbətinə səbəb olan xidmətlərdən dəfələrlə üstününü Allah insana bəxş etmişdir. Bundan əlavə, bəzi şəxsləri tərbiyələndirmiş, bu şəxsləri özünə xidmət üçün xeyir vasitəsi etmişdir. Məsələn: ana məhəbbəti ən saf məhəbbətlərdəndir. Bu məhəbbət fitri, qarşılıq gözləmədən və bütün dünyada nümunəvi bir məhəbbətdir. Körpəsinə fədakarlıq edən ana Allah tərəfindən bəxş olunmuş elə bir məhəbbətə sahibdir ki, əgər körpəsinə nəvaziş göstərib ona süd verə bilməsə, narahat olacaq. Ana məhəbbəti və insanlar tərəfindən göstərilən digər xidmətlər çox dəyərli olsa da, hərtərəfli və misilsiz ilahi nemətlərlə müqayisəyə gəlməz. Şüurlu və şüursuz varlıqlar, yer, səma, bulud, yağış, günəş, dəniz, dağ və sair nemətlərin hamısı ilahi nemətlərdir. Bu nemətlər insan tərəfindən ediləcək xidmətlərdən çox böyük və üstündür. Biz ana məhəbbətini görür, lakin ilahi məhəbbətə nəzər salmırıq. Buna görə də, Allahın bizi nə qədər sevdiyini anlamırıq. Əgər bəsirət gözü açılarsa, qəlb agah olub ilahi məhəbbəti dərk edərsə, anlayacaq ki, bütün dünya məhəbbətləri və anaların məhəbbəti bir yerə yığışsa, ilahi məhəbbət qarşısında okean qarşısındakı damlaya bənzəyəcək, hətta daha da kiçik görünəcək! Bu mənanı anlamaq üçün adi şüurlardan üstün şüur lazımdır. İlahi məhəbbət qazanmaq üçün digər yollar da vardır: a) Məhəbbət yaratmaqda ilk addım, həmçinin ilahi məhəbbətə çatmağın yollarından biri qəlbi dünya və dünyaya aid şeylərə bağlılıqdan təmizləmək, dünyadan qopub ona tərəf yol almaqdır. b) Səbir və dözümlülük. Çətinliklər, xoşagəlməzliklər və müsibətlər qarşısında səbir etmək. c) Peyğəmbərə (s) tabeçilik; d) Cihad və mübarizə. Allah yolunda cihad və mübarizə ilahi məhəbbətə çatmağın yollarından biridir. f) Tövbə, qayıdış; e) Yaxşılıq; h) İman və saleh əməl.
------------------------------------------------------------------------- «ƏL-MƏHDİ (əc)» İSLAM MAARİF MƏDRƏSƏSİ -
9
ALLAHA MƏHƏBBƏTIN FAYDALARI 1. Yaradanla ünsiyyət Nə qədər ki, insanın qəlbi Allahın eşqi ilə dolu və məhəbbəti sayəsində xoşdur, Yaradanın zikrində elə qərq olur ki, insanlar arasında olmasına rəğmən özünü tənha sayır və məşuqu olan Allahı xatırlamaqla məşğul olur. 2. İlahi təqdirə razı olmaq Razılıq hissi Allaha məhəbbətin faydalarından biridir. Çünki aşiq məşuqdan baş verən hər şeyi gözəl görür.
Allaha məhəbbətin digər səmərələrindən biri onunla görüşə rəğbətdir. Qüdsi hədisdə belə buyurulur: “Allah-taala həzrət Musaya (ə) belə buyurdu: “Ey İmran oğlu! Məni sevdiyini zənn edən, lakin gecə olan kimi yatan şəxs yalan deyir. Aşiq öz məşuqu ilə xəlvət etməyi sevmirmi?” Gecələr yatıb məhbubunu yad etməyən şəxsin məhəbbət iddiası doğrudurmu? Hədisdə bildirilir ki, insan gecə namazına qalxarkən bir neçə dua oxusa yaxşıdır. Bu dualardan biri də belədir: “İlahi, Sənin səmanın ulduzları qürub etmişlər, bəndələrinin gözləri yuxuya getmişdir, padşahlar qapılarını bağlamışdır, gözətçilər onların saraylarının ətrafına fırlanırlar və hər aşiq öz məşuqu ilə xəlvətə çəkilmişdir. Sən mənim məhbubumsan!” Bəli, insan şirin yuxu və yumşaq yataqdan qalxarkən səmaya baxır, Allahın ayələrini görür və belə pıçıldayır: “Həqiqətən, göylərin və yerin yaradılması, gecə ilə gündüzün bir- birini əvəz etməsi ağıl sahibləri üçün qəti dəlillərdir.” 20
İnsan bu pıçıltılarla məhbubla xəlvətə çəkilir. Məhəbbətin sadə nişanı budur ki, aşiq, məşuqun adını daha çox eşitmək və onun haqqında daha çox düşünmək istəyir. Əgər insan Allahın adını eşidərkən sevinir və daha çox eşitmək üçün qulaq asıb yorulmursa, bu, onun Allahı sevməsinin əlamətidir. Əgər etinasızlıq göstərib tez bir zamanda ilahi kəlam eşitməkdən yorulursa, onun məhəbbətinin zəif və ya yox dərəcədə olması aydınlaşır.
İLAHI MƏHƏBBƏTI QAZANMAĞA MANE OLAN AMILLƏR a) Dünyaya məhəbbət Həzrət İsadan (ə) nəql olunur ki, həvarilərinə buyurdu: “Sizə həqiqəti deyim ki, bir bəndənin iki ağası ola bilməz. İnsan iki ağaya xidmət edə bilmədiyi kimi, insanın qəlbində də həm Allah, həm də dünya sevgisi bir yerə toplana bilməz. Əgər Allah sevgisinə malik olmaq istəyirsinizsə, dünya sevgisini tərk etməlisiniz.” 21
İslam peyğəmbəri həzrət Məhəmməd (s) buyurur: “Dünya məhəbbəti ilə Allah məhəbbəti hеç vaxt bir qəlbdə cəm ola bilməz.” 22 Qurani-kərim çox gözəl təbirlə bu məsələni bəyan edir və buyurur: ًلًَثَم َِّ َيَِوَت ْ سَي ْلَه ٍلُجَرِّل اًمَل َس ًلًُج َرَو ََّ و ُسِكا َشَتُم ء َكََ ُشُ ِهيِف ًلًُجَّر ًلًَثَم َُّللَّا َبَ َضَ .
20 “Ali-İmran” surəsi, ayə 190. 21 “Tuhəful-uqul”, səh. 503 22 “Tənbihul-xəvatir”, c. 2, səh.122
------------------------------------------------------------------------- «ƏL-MƏHDİ (əc)» İSLAM MAARİF MƏDRƏSƏSİ -
10
“Allah (müşrik və təkallahlı şəxs barəsində) məsəl çəkmişdir: Bir neçə pis xasiyyətli və müxtəlif istəkli ağanın şərik olduğu (və hər birinin onu öz göstərişinə tərəf çəkdiyi) bir qul kişi və (verdiyi əmrlərdə mane və şəriki olmayan) bir nəfərin qulu olan bir kişi. Heç bu ikisi bərabərdir?...” 23 Bu ayədə iki qul (nəkər) bir-biri ilə müqayisə edilir. Sahiblərinin onun üzərində bir- biri ilə şərik, pis əxlaqlı və sərt olduğu bir neçə ağaya sahib olan bir qul! Bu yazıq hər bir ağasının göstərişlərinə itaət etməlidir və digər şəriklər də onunla eyni rəftar edir və qul həmişə onların hamısının sözünə necə qulaq asması barədə daxili təzaddadır. Digər qulun bir ağası vardır və ona itaət etdiyi zaman ona ehtiram olunur. Ağası nə deyirsə, onu qəbul edir və onun üçün hansının sözünə əməl etməsi ilə bağlı heç bir iztirab yoxdur. Aydın məsələdir ki, insan bir neçə ağaya sahib olub onların hamısının qəlbini ələ ala bilməz. Eyni zamanda bir bəndənin də iki Allahı ola bilməz. Həzrət İsa (ə) da bu barədə belə açıqlama verir: İnsan iki ağaya xidmət edə bilmədiyi kimi, insanın qəlbində də həm Allah, həm də dünya məhəbbəti bir yerə toplana bilməz. Əgər Allah sevgisinə malik olmaq istəyirsinizsə, dünya sevgisini tərk etməlisiniz.
DAVAMI VAR ...
23
Yüklə 1,23 Mb. Dostları ilə paylaş:
|