151
İmam Sadiq (ə) deyib: “Şükür etmək kimi heç bir
şey ne`məti artırmaz və səbir kimi heç bir şey bəlanı
azaltmaz”.
207
Cabir İmam Sadiqdən (ə) soruşdu: “Səbire cəmil”
nədir?
İmam (ə) buyurdu: “Şikayət olunmayan səbir (yə`ni
dözəndə, səbir edəndə daha şikayət etməyəsən)”.
208
İmam Sadiq (ə) buyurub: “Nə çox olur ki, bir saat
səbir uzun müddətli xoşbəxtliyə və nə çox da olur ki, bir
saatlıq ləzzət uzun müddətli qəm-qüssəyə səbəb olur”.
209
Həzrət Rəsulullah (s) buyurur: “Səbir üç hissədən
ibarətdir:
1. Günah qarşısında səbir.
2. İtaət yolundakı səbir.
3. Giriftarçılığın və acı hadisələrin qarşısında səbir.
Hər kəs günah qarşısında səbir etsə, səbirin
sayəsində günah ondan uzaqlaşana qədər Allah onun
üçün yüz dərəcə yazar və hər dərəcənin digər dərəcə ilə
fasiləsi yerlə göy arası qədər olar. Hər kəs Allaha itaət
etmək yolunda səbir etsə və dözsə, Allah onun üçün altı
yüz dərəcə yazar və hər dərəcənin digər dərəcə ilə
məsafəsi yerin dibindən ərşə qədər olar. Hər kəs
giriftarçılığın və acı hadisələrin müqabilində səbir etsə,
Allah onun üçün doqquz yüz dərəcə yazar və hər
dərəcənin digər dərəcə ilə fasiləsi, yerin axırıncı
nöqtəsindən ərşin axırıncı nöqtəsinə qədər olar”.
210
Şübhəsiz, əgər müsəlmanlar bu haqq sözlərin
sayəsində tərbiyə olunsalar, güclü və sarsılmaz ruhiyyə
ilə özlərini hər cür hadisələrə öyrədər və inkişaf edə
bilərlər.
207
Bihar, 71-ci cild, səh.94.
208
Həmin mənbə, səh.93.
209
Məcalisul-mufid, səh.33.
210
Üsuli kafi, 2-ci cild, səh.11; Bihar, 71-ci cild, səh.77.
152
SƏBĠR QƏHRƏMANI ĠKĠ QADINDAN BĠR DƏRS
1- İmam Sadiq (ə) buyurdu: “Allah-təala Davud
Peyğəmbərə (ə) vəhy etdi ki, get Ovsun qızı Xəlavəyə
behişt müjdəsi ver. Ona behiştdə səninlə bir yerdə
olacağını çatdır”.
Həzrət Davud (ə) o qadının evinə gedərək qapısını
döydü. Qadın çölə çıxanda Davudu (ə) görüb dedi:
“Mənim haqqımda vəhy nazil olubmu ki, qapıma
gəlmisən?”
Davud (ə) buyurdu: “Bəli”.
Qadın dedi: “O nə barədədir?”
Davud (ə) buyurdu: “O İlahi vəhy sənin fəzilətin
barəsindədir”.
Qadın dedi: “O mən deyiləm. Bəlkə adı mənim
adıma oxşar qadın olsun. Mən buna layiq deyiləm”.
Davud (ə) buyurdu: “O qadın sənsən”.
O dedi: “And olsun Allaha! Özümdə məni buna
müvəffəq edən bir əməl görmürəm”.
Həzrət Davud (ə) ona buyurdu: “Öz həyatından
mənə bir az danış”.
O qadın dedi: “Mənə hər bir dərd, bəla və ziyan
dəyəndə səbir etdim və indi də səbir edirəm. Hətta
Allahdan istəmədim ki, onu məndən uzaqlaşdırsın. Əgər
özü məsləhət bilsə, onu uzaqlaşdırar. Səbir etməyim
üçün savab istəmədim və həmişə Allaha şükr etdim”.
Davud (ə) ona buyurdu: “Elə buna görə həmin
məqama çatmısan (ki, mənimlə behiştdə bir yerdə
olacaqsan)”.
İmam Sadiq (ə) bu əhvalatların nəqlindən sonra
buyurdu: “Bu bir dindir ki, Allah onu saleh bəndələri
üçün istəmişdir”.
211
211
Bihar, 71-ci cild, səh.89, 14-cü cild, səh.39; Mişkatul-ənvar,
səh.23.
153
2- “Ümmü Əqil” adlı qadın səhrada yaşayırdı. Bir
gün onun yanına iki qonaq gəldi. Bu zaman qadının oğlu
Əqil mənzildən çöldə, dəvələrin yanında idi. Birdən
qadına xəbər verdilər ki, dəvələr hürkəndə oğlun aralıqda
qalaraq ölüb. Ümmü Əqil ona xəbər gətirəndən qonaqları
qəbul etmək üçün kömək istədi və ona bir qoyun verdi. O
da qoyunu kəsib ətini ayırdı. Ümmü Əqil bu ətdən
qonaqlar üçün ləziz yemək bişirib onların qabağına
qoydu. Qonaqlar yemək yeyəndə əhvalatdan xəbərdar
oldular. Onlar Ümmü Əqilin səbirinə, dözümünə və
ruhiyyəsinə təəccüb etdilər ki, o, bu müddətdə oğlunun
ölməsini bildirməyib. Qonaqlar gedəndən sonra Ümmü
Əqil müsəlmanlardan bir dəstəsinin yanına gələrək dedi:
“Sizin aranızda Qur`andan agahlığı olan bir şəxs varmı
mənə Qur`an ayəsi ilə təsəlli versin?”
Bir şəxs bəli deyərək bu ayələri oxudu: “Səbir edən
şəxslərə müjdə ver! O kəslər ki, başlarına bir müsibət
gəldiyi zaman “Biz Allah tərəfindən gəlmişik və Ona
tərəf qayıdacağıq”-deyirlər. Onları Rəbbi tərəfindən
bağışlanmaq və rəhmət gözləyir. Onlar doğru yolda
olanlardır”.
212
Ümmü Əqil onlarla vidalaşıb getdi və dəstəmaz alıb
namaz qılmağa başladı. Sonra əlini dua etmək üçün
qaldırdı və ərz etdi: “Ya Rəbbim! Səbir barəsində
verdiyin fərmana əməl etdim. İndi isə verdiyin və`dəni
(mükafatı) mənə çatdır”.
“Əgər oğlum olsaydı, filan ehtiyacımı yerinə
yetirərdi” sözləri zehnindən keçəndə, deyirdi: “Allah
ümməti üçün Məhəmmədi (s) əbədi (yadigar) etmişdir.
(Məhəmməd (s) varımızdırsa, nə qəm varımızdır)”.
213
Sə`di deyib:
Qəmi varmı arxası möhkəm olanın,
Nuhun qorxusu yox düşsə tufana.
212
Bəqərə surəsi, ayə 156.
213
Səfinətul-bihar, 2-ci cild, səh.7.
154
6-Çətinliklərlə mübarizə aparmaq üçün qəti qərar
Qadınla kişinin güclü iradəsinin olması demək olar
ki, işləri 95% asanlaşdırır. Bu barədə müəllifin kifayət
qədər təcrübəsi vardır. Qadınlar həmişə ağır və acı
hadisələrlə qarşılaşırlar. Bə`zən də kişi (yə`ni əri)
müxtəlif bəlalara düçar olur. Əgər qadın hər cür
hadisələrlə mübarizə aparmaq üçün ciddiyyətlə qəti
qərara gəlsə, ərini özündən yaxşıca razı salar və onun
üçün elə möhkəm arxa olar ki, bunun dəyərini Allahdan
başqa heç kəs bilməz. Bu barədə aşağıdakı mətləblərə
diqqət yetirin:
a) İmam Əli (ə) öz şe`rlərindən birində buyurur:
“İnsan iki halda olur. Çətinlik və asanlıq halında,
ya da ne`mət və bəla halında”.
“Qəhrəman oğlan o kəsdir ki, əgər ruzigar ondan üz
çevirsə, acı hadisələr onu üzməsin”.
“Əgər çətinliklər mənə üz versə, mən onun
müqabilində möhkəm dağ kimi dayanaram və dözərəm”.
“Bu bəlaların və xoşagəlməzliklərin müvəqqəti
olduğunu bildiyim üçün onların müqabilində səbir
edərəm”.
Öndə ya ne`mət var, ya da ki bəla.
O kəs zirəkdir ki, sınmamış qala.
Çətinliklər başa ələnən zaman,
Ötəridir bilib, bərk dayanıram.
b) Deyirlər
tanınmış şahlardan biri, Kəsra
(Ənuşirəvan),
öz
zəmanəsinin həkim və alimi
Büzürgmehrə qəzəbləndi. Əmr verdi, onu zindana atdılar.
Zəncir və kündə ilə şairə işgəncə verirdilər. Bir
müddətdən sonra, bir neçə nəfəri məxfi şəkildə
Büzürgmehrin yanına göndərdi. Gizlin mə`murlar
gördülər ki, o oturub və üzündə heç qəm-qüssə əlaməti
yoxdur. Ondan soruşdular: “Necə olur ki, bu çətin və ağır
vəziyyətində səni şad görürük?”
155
O cavabında dedi: “Mən bir neçə dərmanı bir-birinə
qarışdırıb ondan mə`cun (yə`ni bir neçə tərkibdən qarışıq
şəkildə düzəlmiş dərman) hazırlayıb içirəm. Buna görə
də şadam”.
Dedilər: “O mə`cun dərmanı nədir?”
Dedi: “Bu mə`cun dərman altı şeydən təşkil
olunubdur”.
Allaha arxayın olmaq.
İnsan üçün Allah nə tə`yin etmişsə, o da olacaq.
İmtahanlarda səbir və dözümlü olmaq daha yaxşıdır.
Əgər səbir etməsəm, dözümsüzlüklə dərdi və əzab-
əziyyəti qova bilmərəm.
Vəziyyətləri məndən də pis olanlar vardır.
Bu saatdan sonrakı saata qədər (bu sütundan digər
sütuna kimi) fərəc (yə`ni çətinliklərin həlli) ehtimalı
vardır”.
Mə`murlar şahın yanına qayıtdılar. Əhvalatı şaha
danışdılar. Şah əmr etdi, Büzürgmehri azad etdilər.
214
Belə bir vəziyyəti və ruhiyyəni ələ gətirmək üçün
insan gərək təvəkkülünü (ümidini), imanını, hazırlığını,
yaxşı və müsbət işlərlə məşğul olmağı artırsın və
soyuqqanlı deyil, istiqanlı olsun. Mə`lum olduğu kimi
hərarət (istilik) soyuqluqdan (əhəmiyyət verməməkdən
və pis rəftardan) daha yaxşıdır. Çünki hərarət, (yə`ni
dirilik) canlının təbiətidir və həmçinin soyuqluq da
ölülük təbiətidir. Həzrət Peyğəmbər (s) buyurub:
“İstiqanlı adamlara uzun ömürlük müjdəsini ver”.
Həmçinin buyurub: “Hər bir dərdin kökü,
soyuqqanlılıqdır”.
215
7-Ərinə kömək etmək
Çox zaman qadınlar ərləri tərəfindən əziyyət və
çətinliklərə məruz qalırlar. Məsələn, ər xəstələnir, ya
214
Səfinətul-bihar, 2-ci cild, səh.7.
215
Səfinətul-bihar, 1-ci cild, səh.242.
156
müflis olur, ya ailəsinin dolanışığını tə`min etmək üçün
yaxşı işi olmur, ya şəhid olur, ya canına və malına ziyan
dəyir və yaxud ümumiyyətlə, qadın ər tərəfindən
narahatlıq içində yaşayır. Bu narahatçılıqların çoxu
qəsdən olmur. Ancaq təəssüflər olsun ki, əksər hallarda
qadın hövsələsizlikdən rəftar tərzini dəyişir və
mehribançılığı itirir. Aydındır ki, belə olan halda onun
özü, həyat yoldaşı və övladları üçün pis nəticələr baş
verir. Qadın əgər bu laqeyidlik yerinə, cəhd göstərsə və
ərinə kömək etsə, həm ərinin işini asanlaşdırar, həm
özünə və uşaqlarına kömək etmiş olar və həm də Mütəal
Allah dərgahında üzüağ olar. Bu, həm də ailənin
çətinliklərinin həllində təsirli ola bilər. Həzrət
Peyğəmbərin (s) dövründə, O Həzrətin (s) Əbdullah ibn
Məs`ud adlı yaxın sirdaşlarından birinin qadınının adı
“Zeynəb Səqəfiyyə” idi və ondan bir neçə övladı
olmuşdu. Onların güzəranı yaxşı deyildi. Zeynəb özü
qərara gəldi ki, ərinə kömək etsin. Eyni halda vəzifələrini
və dini ibadətlərini yaxşıca yerinə yetirməkdən başqa, o,
sənətlə də məşğul olmaqla bir miqdar pul qazanardı.
Bununla da ailə güzəranını tə`min etməkdən əlavə,
yoxsullara da kömək edərdi. Bir gün ərinə dedi:
“Görəsən Mütəal Allah yanında mükafatım vardır?”
Əbdullah dedi: “Get, Peyğəmbərdən (s) soruş!”
O, Həzrət Peyğəmbərin (s) hüzuruna gəldi.
Təsadüfən gördü ki, digər bir qadın da həmin sual üçün
gəlib. Onlar Bilal Həbəşini həmin sualı Peyğəmbərdən
(s) soruşmaq üçün vasitə qərar verdilər. Bilal Həzrət
Rəsulullahın (s) hüzuruna gedib qayıtdı və dedi:
“Rəsulullah (s) buyurur ki, sizin iki mükafatınız vardır:
Allah yolunda infaq (sədəqə vermək) mükafatı.
Öz yaxınlarına (ərinə və uşaqlarına) kömək etmək
mükafatı. Bunun özü də sileyi-rəhm sayılır”.
216
216
Hilyətul-övliya, 2-ci cild, səh.69 və 70.
157
8-Agahlıq və təxəssüs
Dolaşıq məsələ kimi bə`zi işlər qadınlara ailədə
əziyyət verir. Qadın həyatın çətinliklərini kitab oxumaqla
və bacarıqlı adamlarla məsləhətləşməklə həll etməli və
onun açarlarını tapmalıdır. O, bu açarlarla həyatın hər cür
bağlı kilidlərini, dolaşıq düyünləri iti və güclü pəncəsiylə
açar. İnsan bu qeyd olunanları gecikdirməsin ki, yoxsa
şairin aşağıdakı şe`rindəki kimi təəssüflənər.
Əfsus arzularım hələ ki xamdır,
Arzular bişincə ömür tamamdır.
O, maraqlanıb doğru və düzgün yolu öyrənməlidir.
Həzrət Peyğəmbər (s) buyurub: “Hər bir şeyin sütunu
vardır. İslam dininin sütunu, agahlıq və mütəxəssis
olmaqdır”.
217
Həzrət
Əmirəlmö`minin
Əli
(ə)
buyurub:
“Düşüncəsiz və şüursuz ibadət edən adam, öz ətrafında
fırlanan dəyirman ulağına bənzəyir və o heç bir şey
anlamır”.
218
9-Öhdəyə almaq və məs`uliyyət hissi
Bütün qələbələrin əsası və çətinliklərdən ibarət olan
qayaları aşıb keçməyin əsas vasitəsi Mütəal Allahın
dərgahında məs`uliyyət hissidir. Əgər insan işlərini
Allaha xatir yerinə yetirsə və başa düşsə ki, onun ən
xırda pis, ya yaxşı işi Allah dərgahında qalır və qiyamət
günü ona görə cavab verməlidir, o zaman bütün çətin
işləri Allaha xatir, asanlıqla yerinə yetirər. İmamlar (ə)
və alimlər çox ağır çətinliklə qarşılaşanda buyurardılar:
“Çətinlikləri asanlaşdıran şey, o işin böyük Allaha xatir
olmasıdır”.
217
Nəhcül-fəsahə, səh.90.
218
Səfinətul-bihar, 2-ci cild, səh.115.
158
Belə olan halda, biz də başqalarının oduna yandıq və
sair kimi sözlər deyilməz və hamı Allahın razılığına xatir
iş görər.
DOĞRU YOLDAN AZMAĞIN KÖKLƏRĠ
Bə`zi əxlaq alimlərinin dediyinə görə, doğru yoldan
azmağın səbəbi üç şeydədir:
1. Şəhvət qüvvəsi;
2. Qəzəb qüvvəsi;
3. Xəyal və vəhm qüvvəsi.
Əgər birincinin qarşısı alınmasa ismətsizliyə,
abırsızlığa və pozğunluğa səbəb olacaq. Əgər ikincinin
qarşısı alınmasa yersiz əsəbləşməyə, dava-dalaşlara və
fitnələrə səbəb olacaq. Üçüncüsünün qarşısı alınmasa,
təkəbbürə, zülmə və haqsızlığa səbəb olacaq. İstər kişi,
istər qadın olsun, insan gərək məs`uliyyət hissiylə, təqva
və öhdəsinə almaqla bu qüvvələri nəzarətə götürüb
onlardan islah və təkamül üçün bir vasitə kimi istifadə
etsin.
BĠZĠM PUSQUMUZDA DAYANMIġ SƏKKĠZ
GÖZƏTÇĠ
Məs`uliyyət hiss etməyimiz üçün Qur`an ayələrinə
və mə`sumlardan nəql olunan hədislərə nəzər salaq.
Mütəal Allah tərəfindən hər gün bizə səkkiz gözətçi
nəzarət edir. Bu gözətçilər bizi əhatə edib pis və yaxşı
hərəkətimizi,
sözümüzü
yazırlar,
yaxud
onları
saxlayırlar. Nəzarətçilər bunlardan ibarətdir:
1- Məkan;
“Zilzal” surəsinin 4-cü ayəsində buyurulur:
“Qiyamət günü yer öz hekayəsini söyləyəcəkdir”.
2-Zaman;
İmam Əli (ə) buyurur: “Günlər hər gün deyər:
159
Mən təzə günəm. Məndə etdiyin hər bir əmələ
şahidəm”.
3-Dil;
Qur`anda “Nur” surəsi, 24-cü ayədə buyurulur:
“Qiyamət günü insanların dilləri (onlar qazandıqları
günahlarını dandıqda) etdikləri əməllər barəsində onların
əleyhinə şəhadət verəcəklər”.
4-Bədən üzvləri;
“Yasin” surəsinin 65-ci ayəsində buyurulur: “Bu
gün onların ağızlarını möhürləyərik. Etdikləri əməllər
barəsində onların əlləri Bizimlə danışar, ayaqları isə
şəhadət verər”.
5-İki mələk;
Qur`anda
“İnfitar” surəsinin 10-cu ayəsində
buyurulur: “Şübhəsiz, sizin üstünüzdə gözətçi mələklər
vardır”.
6-Əməl kitabı;
“Casiyə” surəsinin 29-cu ayəsində buyurulur: “Bu,
bizim kitabımızdır (sizin əməl dəftərinizdir). O sizinlə
haqqı danışar. Biz sizin etdiyiniz əməlləri (orada
mələklərə bir-bir) yazdırmışıq!”
7-Peyğəmbərlər və imamlar (ə);
“Nisa” surəsinin 41-ci ayəsində buyurulur: “Hər
ümmətdən
(peyğəmbərini)
əməllərinə
şahid
gətirəcəyimiz və səni (Peyğəmbəri) də onlara şahid tə`yin
edəcəyimiz zaman halları nə cür olacaq?”
İmam Sadiq (ə) buyurub: “Bu ayə Rəsulullahın (s)
ümməti barədə nazil olubdur ki, hər əsrin (dövrün)
özünün İmamı (ə) vardır və onların əməlinə şahiddir.
Həzrət Məhəmməd (s) biz İmamlara (ə) da şahiddir”.
219
8-Rəhman Allah;
Hər şeydən öncə bizim hamımız Allahın
hüzurundayıq və O bizim əməllərimizə şahiddir.
219
Üsuli kafi, 1-ci cild, səh.190.
160
“Yunus” surəsinin 61-ci ayəsində buyurulur: “Siz nə iş
görsəniz, Biz ona şahidik”.
Tanınmış təfsir alimi Əllamə Bursəvi, bu gözətçilər
barəsində bir neçə məqamı bəyan etdikdən sonra deyir:
“Ey günahkar! Bütün bu gözətçilər və şahidlər barədə nə
düşünürsən və nə edəcəksən?”
Bəli, bu, bizim böyük Allah qarşısındakı
vəziyyətimizdir. Əlbəttə gərək naümid olmayaq. Çünki
Allahın rəhməti qəzəbindən böyükdür. Nə qədər ki,
möhlət verilib, gərək ondan istifadə edərək məs`uliyyət
hiss edib, vəzifəmizi yaxşı yerinə yetirək və tövbə suyu
ilə öz günahlarımızı yuyaq. Çünki Allah-təala buyurub:
“Əgər Mənim bəndəm bir saat Mənə hüsni-zənn (yaxşı
güman) etsə, onu Cəhənnəm odu ilə qorxutmaram”.
220
Belə halda şübhəsiz, bu gözətçilərin yanında üzüağ
olarıq. Gərək heç vaxt Allahın rəhmətinə sui-zənndə (pis
gümanda) olmayaq. Bu, böyük günahlardan sayılır. Bu
göstərişləri və əməlləri yerinə yetirməklə qadınlar da
çətinlikdən nicat taparlar.
Ümidvarıq ki, qadınları çətinlikdən və acı
hadisələrdən qurtarmaq üçün xeyirxahlıq və məs`uliyyət
hissi ilə yazılmış bu kitab, onların həyatında müsbət rol
oynayan bir əsər olacaq.
220
Təfsire ruhul-bəyan, Əllamə Bursəvi, 10-cu cild, “Zilzal” surəsi,
4-cü ayənin şərhində bu barədə kamil şəkildə izah verilib.
Dostları ilə paylaş: |