İslâmîyet’in din olarak kabul edilmesiyle başlamıştır. İslâmîyet’in din olarak kabul edilmesiyle başlamıştır

İslâmîyet’in din olarak kabul edilmesiyle başlamıştır.

• İslâmîyet’in din olarak kabul edilmesiyle başlamıştır.

• Anadolu’da 13-19. yy. arasında gelişen bir edebiyattır.

• Arap-Fars (özellikle Fars) edebiyatları geleneğine dayanarak kurulmuştur; zamanla taklit aşamasını geçip klasik edebiyat kimliğini kazanmıştır.

• Din, Allah ve peygamber sevgisi, tasavvuf vb. konular önemli bir yer tutar.

• Şiirler, “divan” adı verilen yazmalarda topladığı için “Divan edebiyatı” denmiştir.

• a. Yüksek zümre edebiyatı: (eğitim seviyesinin yüksek olması)

• b. Saray edebiyatı: (padişahlar tarafından destek görmesi nedeniyle)

• C. Klâsik Türk edebiyatı (özgün bir nitelik kazanması)

• d. Eski Türk edebiyatı: (Osmanlı devletiyle paralel gelişmesi)

• e. İslam Etkisinde Türk edebiyatı... (İslami etki taşıması)

• Divan edebiyatında nesirden (düzyazı) çok nazıma (şiir) önem verilmiştir. Nesirde de nazım öğeleri (seci, aliterasyon, ahenk vb) kullanılmıştır.

• Dil; Arapça ve Farsça kelimelerin yoğun olarak kullanılması nedeniyle ağır ve süslüdür.

• İki ana evresi vardır: a. Kuruluş Dönemi (13-15 yy)

• b. Olgunluk Dönemi (16-18 yy)

• Kurallara ve kalıplara sıkı sıkıya bağlıdır.

• Şu kaynaklardan beslenir: Dinî inançlar, İslamî ilimler, tarihî olayları, tasavvuf, Hint-İran kökenli efsaneler, peygamber kıssaları, evliya menkıbeleri, çağın bilimleri, günlük olaylar, gelenek ve görenekler, terimler, deyimler ve atasözleri...

Divan şiirinin kökleri İslâm öncesi Arap şiirine dayanır.

• Divan şiirinin kökleri İslâm öncesi Arap şiirine dayanır.

• Nazım birimi genel olarak “beyit”tir. Dört ve ve bentler de kullanılmıştır.

• Ölçü, aruz ölçüsüdür. Son zamanlarında çok az da olsa hece kullanılmıştır.

• Nazım şekilleri genelde Fars edebiyatı aracılığıyla Arap edebiyatından alınmıştır.

• Tuyuğ ve şarkı Türklerin ; rubai ve mesnevi Farsların bu edebiyata kazandırdığı nazım şekilleridir.

• Süslü, sanatlı ve ağır bir dil kullanmışlardır.

• Redif ve kafiyeye önem verilerek göz için kafiye esas alınmıştır. (tam ve zengin kafiye)

• Şiirlerin (kasideler ve mesneviler hariç) belli bir adı yoktur.

• Şiirin sonunda şairin mahlası (takma adı) geçer.

• Nazım şekil ve türleri kesin sınırlarla birbirinden ayrılmıştır.

• Şiirlerde genellikle parça güzelliğine önem verilmiştir. (kaside ve özellikle mesnevi hariç)

• Sanat için sanat anlayışı hakimdir. Bu yönüyle klasisizm akımına benzer.

• Anlam derinliği ve söyleyiş güzelliğine çok önem verildiği için edebi sanatlara sıkça başvurulmuştur.

Konular genellikle hayattan kopuk ve soyuttur: aşk, tabiat, sevgili, ölüm, ıstırap, şarap, övgü ve din...

• Konular genellikle hayattan kopuk ve soyuttur: aşk, tabiat, sevgili, ölüm, ıstırap, şarap, övgü ve din...

• Hayattan kopuk diye eleştirilse de tabiatı, yaşamı, sorunları, ahlakı işleyen şiirler de yazılmıştır: hicviye, pend-name, şitaiye, ıydiye..

• Yüksek zümre edebiyatı diye eleştirilse de çeşitli sanat ve mesleklerden gelmiş sanatçılarda da bu tarzda ürünler vermiştir: profesör, şeyhülislam, hekim, kadı, öğretmen, katip, mütercim, türbedar, remilci, ayakkabıcı..

• Duygu ve düşünceler, “mazmun”larla (kalıplaşmış yargılarla) anlatılır.

• Hepsi aynı düşünce ve duyguyu özgün bir tarzda söyleme peşinedir.

• Şairin büyüklüğü söyleyişin özgünlüğünde ve güzelliğindedir.

• Sevgili tipi ortaktır: boyu servi, kaşı hilal veya keman, çenesi elma, ağzı nokta, kirpikleri ok...

• Üstatların şiirleri taklit edilerek nazirecilik geleneği oluşturulmuştur.

• Divan şiirinde aşk büyük yer tutar; ama bu aşk hem dünyevi hem de tasavvufidir. Tasavvufa bağlanan şairin amacı, "mutlak güzellik" olan "Allah’ı bulmak"tır. İlahî aşk, maddi aşkla başlar; bir güzele aşık olan şair, duygularını daha sonra soyutlama yoluyla ilahî aşka dönüştürerek Allah’a kavuşmak için çabalar.

• Divan şairi daima aşıktır. Şair bu aşk derdinden memnundur; bu derdin dermanı gene bu derdin kendisidir. Beşerî aşk (mecazi aşk) zamanla yerini ilahi aşka (aşk-ı hakikiye) bırakır. Âşık mecazî sevgilisine kavuşmak istemez.

• En başarılı Divan şairleri şunlardır: Baki, Fuzuli, Nedim ve Nef’î, Şeyh Galip...

Sözlük anlamı “çift kanatlı kapının kanatlarının her biri”dir.

• Sözlük anlamı “çift kanatlı kapının kanatlarının her biri”dir.

• Terim anlamı, “ölçülü ve anlamlı, bir dizelik nazım parçası”dır.

• Bir şiire bağlı olmayan, tek satırlık şiirlere “mısra-ı azade (bağımsız mısra)” denir.

• Vecize düzeyine yükselmiş mısralara “mısra-ı berceste/ şah mısra” denir.

•  

• Hâlini bilmez perişanın perişan olmayan (Ahmet Paşa)

• Gönüldendir şikayet kimseden feryadımız yoktur (Nev’î)

• O mâhiler ki derya içredir deryayı bilmezler

• (Hayalî)