43
kitdi Sonra gümüş döşlüyünü sahmana saldı. Ayağını üzəngiyə qoyub, atın
belinə qalxmazdan əvvəl mehtərin haqqını verdi.
At sahibinin süvar olduğunu duyan kimi, başını dik tutub kişnədi.
Allahyar üstü çadırlı furqon və arabalarla dolu karvansara həyətindəki
atların, ulaqların arasından keçib küçəyə çıxdı.
O əvvəlcə heç yerdə dayanmamaq, atını dördnala çaparaq, bu kiçik qəza
şəhərindən uzaqlaşmaq istədi. Amma dükançıların "axşam bazarıdır ay
müştəri, özünü yetir, yaxşı zəncəfil, darçın, mixək var. Əklə düyüsü, İrəvan
qaysısı, könlün nə istəsə, tapılar", - deyə çağırdıqlarını eşidəndə tərkindəki
boş xurcun yadına düşdü. Küçənin yanlarında qatarlaşan uca çinarların
kölgəsi ilə atını astaca sürdü.
Kənarlarına iri, yastı daş döşənmiş küçənin hər iki tərəfi dükan idi."
Səkilərin yaxası boyu balaca arx çəkilmişdi. Sular ağacların dibi ilə
şırıldayıb axırdı. Çinarların başı qarğa yuvası ilə dolu idi. Baqqallar,
xırdavatçılar və dükançılar nə qədər çalışsalar da, quşları qova bilmirdilər.
Qarğalar höcətə düşmüş kimi budaqlara qonub qarıldaşır, bəzən hay-küylə
uçub, yerə yapışmış kimi görünən birmərtəbəli şəhər evlərinin üstündə
fırlanır, kirəmit damlara qonur, sonra yenə də yuvalarına toplaşırdılar.
Dükançıların cəhdinə baxmayaraq, səkilər zibillənirdi. Onlar gündə üç dəfə
dükanın qabağını sulayırdılar. Kimi özü xəkəndaz götürüb, kimi də
dükanların qabağında boynunu büküb dayanan yetim uşaqlara bir-iki qəpik
verib səkini suladırdı.
Allahyar küçəyə çıxanda dükançılar adətləri üzrə yenə səkiləri
sulayırdılar. Balaca uşaqlar, dəlləklər, künclərdə dükan açmış yamaqçılar,
çəkməsilənlər elə bir yarışa girmişdilər. Onlar bir-birini həvəsə gətirirmiş
kimi “Ay başına dönüm, qoyma gəldi”, - deyə qışqırır, tozu yatırmaq üçün
yola da su çiləyirdilər.
Allahyar atdan düşdü. Kəhəri ağaca bağlayıb, xurcunu götürdü. Dükana
yaxınlaşdı. Alverçilər onu - köhnə və tanış müştərini mehribanlıqla
qarşıladılar. Allahyar beş-on girvənkə düyü, kişmiş, qaysı aldı. İki kəllə
qənd götürdü. Çəkməçilərdən anasına bir cüt məst aldı. Xurcunun ağzını
bağlayıb, yenə atın belinə qalxdı.
Artıq gün əyilmişdi. Ağacların kölgələri uzanıb çarpazlaşmış və küçəyə
sərilmişdi. Tənəkəçi dükanlarının qabağındakı dəmir sobalar, qab-qacaqlar
günün altında parıldayırdı. Ustalar çəkidə tənəkələri dö-yəclədikcə danqıltı
şəhəri başına götürür, dəmirçixanalardakı zindan səsini belə batırırdı.
44
Allahyar çilingər və qalayçıların yanından ötdü. Tanış nalbəndlə
salamlaşıb, yoluna davam etdi. Tələsmək lazım idi. Bir azdan gün batacaq,
axşam qaranlığı çöllərin üstünə çökəcəkdi.
O, atı mahmızladı. Şəhərin kənarındakı dəmir körpüyə yaxınlaşdı.
Selləmə yağışlardan sonra yatağına sığmayan boz-bulanıq sulara, körpünün
dirəklərini döyəcləyən hirsli çaya belə baxmadı. Atını dörd-nala çaparaq,
şəhərdən uzaqlaşdı. O, qaranlıq qarışana qədər yolun qorxulu yerlərini
keçmək və işıq gözünə özünü evlərinə çatdırmaq istəyirdi, At da sahibinin
fikrini başa düşmüş kimi tələsir, az qala qanadlanıb uçurdu. Allahyar yenicə
nallatdığı, ayağından qığılcım qopan atını gah xır yolla sürür, gah da
sünbüllənmiş taxıl zəmilərinin arasındakı torpaq yola salırdı. O sakitləşə
bilmirdi. Şəhərdə ləngidiyinə və bir həftədən bəri karvansarada qumara başı
qarışdığına görə özünü danlayırdı. "Zəhrimara yaman şirnikmişdim. Gərək
elə cümə ertəsi, əlim tutan günün səhərisi qayıdaydım. Evə tez dönsəydim,
bəlkə də bu iş baş verməzdi".
Allahyar Mələyin evdən baş götürüb getməsini heç cür ağlına sığışdıra
bilmirdi. Axı o, Allahın dilsiz-ağızsız heyvanı idi. Neçə dəfə döyülüb-
söyülmüş, hətta evdən də qovulmıışdu, ancaq heç cınqırını da çıxarmamışdı.
Həyətdə bir küncə qısılaraq yatmış, səhər tezdən isə heç nə olmamış kimi
qolunu çırmalayıb işə başlamışdı. İndi o birdən-birə hara gedə bilərdi?
Bəlkə, acıq edib əmisinin yanına qaçıb? Daha geri qayıtmaq istəmir?
Sahibinin fikrə getdiyini duyan at yerişini yavaşıdıb yorğaladı. Ətrafa
axşam sərinliyi çökmüşdü. Dağların dalında gizlənən günəşin son sarımtıl
şüaları qərb tərəfdəki buludları çəhrayı rəngə boyamışdı. Silsilə təpələrin
bəzi yerlərinə qatı kölgə çökür, bəzi yerləri isə hələ də günəşin şüaları
altında qızılı rəngə çalırdı. Taxılların və bahar havasının təsiri ilə yaşıllaşan
dəmyə çallarda, otların arasında gəzişən quşlar ağız-ağıza verib
oxuyurdular. Gölməçələrdəki qurbağalar da səs-səsə vermişdilər. Allahyar
qucağında tutduğa zağlı tüfənginin tətiyindən barmağını çəkmirdi. Atın
dırnağı altından parıltı ilə qalxan quşlar onu diksindirdikcə fikirdən ayılır,
qamçını çəkib atı yenə səyirdirdi.
Mələyin əmisi evinə getməsi ehtimalı onu o qədər də
həyəcanlandırırırdı. Əslinə baxsan, bu elə onun ürəyindən idi. Son günlər
evdə kürlük etməsi, tez-tez dava-dalaş salıb Mələyi yamanlaması məhz
bunun üçün deyildimi? O elə bu arvadı da bezikdirib evdən qovmaq istə-