53
altda yatıb qalxa-qalxa gələn, hərdən bir-biri ilə cırmaqlaşan döşləşən dəniz pələnglərinin, dəniz
aslanlarının arasında batan gəminin qələm təki görünən dor ağacına nəzər salanda, o gəmi
əhlinin qayıqlara sarılıb dəniz dağlarına, dəniz dərələrinə cummalarına göz yetirəndə ona bir də
elə gəldi ki, belə gerçəklik ola bilməz, bu yuxudur, dəniz yuxusudur. Bu dəniz yuxusunu bir
gündüz ağlığında, bir gündüz aşkarlığında görür. Görür ki, «Muğan»ın hər qayığının səkkiz qara
qanadı var; dördü sağda, dördü də soldadır. Qanadlar birdən qalxır, birdən enir, öz qırmızı
qartallı dərələrdə süzdürür, çəmənlərdə üzdürür, təpələrdən təpələrə şığıdır, dağların başından
aşırır, «Şirvan»ın qanadları qırılmış, hərdən bir ağ lələyi qopub sularda qalan ağ qağayılarına
yaxınlaşır. Tosunun bu ağ yuxusunda hər şey öz rəngində, öz təbiətində idi. Cavanşir sükanı özü
idarə edirdi, hərdən maşın şöbəsinə teleqrafla əmrlər verirdi: sol mühərrik kiçik sürətlə: lap kiçik
sürətlə!.. Sağ mühərik orta sürətlə!.. Böyük sürətlə! Cavanşir də gəmini yavaş-yavaş onlara
yaxınlaşdırırdı. Qayıqlar qayıqlara yanaşırdı. Cavanşirin də, məsləhətçi kapitanın da gözləri
qırmızı qartalın birində idi. Kimi qırmızı qayıqdan dənizə düşdü, üzə-üzə gedib, ağ qayığa atıldı.
Dik dayandı. Kimisə ortalamışdı, başı aşağı tutmuşdu. Qayığın ləngəri, yarpaq hoppanışı onu
yıxa bilmirdi. Kapitanlar durbinlə baxır, Ələmdarı tanıyırdılar. Ələmdar «Muğan»ın qırmızı
qayıqlarının biri yaxınlaşan kimi, o yük də qucağında, bir dalğanın başına qondu, sonra
görünmədi, qırmızı qayıq dərədə çırpınanda üzə çıxdı, yükünü köməyə gedənlərin qolları üstə
verdi. Bir də qayıtdı. Ağ qayığın yanından tutub sarmaşdı, özünü güclə qaldırdı. «Şirvan»ın bir
dənizçisini də götürdü... Tosunun hər şeyi öz boyasında, öz xasiyyətində göstərən bu ağ
yuxusunun sonu «Muğan»da qurtardı. Həm yarımçıq yüklənən, həm də yükü bərkidilməyən,
açıq dənizdə, tufan qopandan sonra yükün çoxu bir tərəfinə axnaşıb tarazını pozan «Şirvan»ın
kapitanından başqa bütün gəmi heyəti xilas edilmişdi. Amma çoxu yaralanmışdı. Qolu-qabırğası
sınanlar da vardı. Qoca «Muğan»ın belə-belə işləri də olur, – deyə Cavanşir məsləhətçi kapitana
üz tutdu. – «Muğan»ı bu son neçə ayda tənqid ediblər ki, planı doldurmur. Çünki qocadır,
tufanlarla kəllələşə bilmir, cavanlıq eləsə, tez sınar, tez dağılar. Amma indi tərifləyəcəklər, bütün
bir heyəti ölümdən qurtarıb. Məsləhətçi kapitan heç nə demədi, əllikdən tutub dənizdə kəllə-
kəlləyə gələn buynuzlu-buynuzsuz qoçların döyüşünə-vuruşuna, hərdən qoca «Muğan»ın burnu
öz altına alıb öz altında, saxlamağına tamaşa elədi, başqa mətləbdən söz açdı: – O Ələmdarın
təhsili nədir? – Dənizçilik məktəbini bitirib. – Haçan? Cavanşir onun fikrini başa düşdü: – İrəli
çəkmək olar. – Rəislə mən də danışaram, – deyə məsləhətçi kapitan onu tərifləməyə başladı:
– Qoçaqdır. Dənizçi belə olar. Üç adamı ölümdən qurtardı. Cavanşir rəğbətlə, təqdirlə
başını tərpətdi. Tosu bu yuxusundan bircə bunu görmək, bunu eşitmək istəmədi: «Cavanşir əmi,
görəsən, onun necə adam olduğunu bilmirmi?!»
* * *
Tufan hələ də yatmamışdı, amma gücdən düşmüşdü. Gecənin zülmətindən gələn dalğa
səslərindən suların da yorulduğu duyulurdu. Elə bil dəniz təngə gəlmişdi, küləyə qeyzlə
yalvarırdı, gileylənirdi: «Bəsdir! – deyirdi. – Bu qədər də incitmək, incidilməkmi olar?! And
verirəm səni yaradana, çıx get, qoy yatım, qoy dincəlim, yuxu gözümdən tökülür. Bu qədər
qurban aldın, doymadınmı?! Sən gülürsən, amma gör sahildə neçə gözü yaşlı qalıb. Onların
qarğışı tutmazmı səni? Yoxsa nalədən, fəryaddan həzz alırsan? Axı sən belə zalım da deyildin;
bir quruca şaxtanın üstündə qalanları qırağa azmı çıxarmısan?! Düzdür ad bizimdir, amma hünər
səninkidir, biz yaxşılığı itirmərik. Bəs indi o üzün niyə belə dönüb? Sənin yaxşılığını mənim
ləpəmin adına çıxdıqlarına görəmi?! Bir quşu rəhm edib havaya buraxanda göylərdən yerə
enmirmi, öz yuvasını budaqda qurmurmu? Ömrü sənin əlinlə, sənin nəfəsinlə uzananlar həmişə
sənin əlində, sənin nəfəsindəmi yaşasınlar. Olmaz axı! Axı yerdə dənlənən quş budaqda yatmalı,
budaqda dincəlməlidir. Axı onun məkanı yerlərdir, məskəni budaqlardır...» Tosu yatmamışdı, o
da gileylənirdi. Ürəyində deyirdi ki, düz eləmirsən, Cavanşir əmi. Yaltağa vəzifə verməzlər.
İstəyəcək ki, hamı ona yaltaqlansın, hamı ona yalan-gerçək xəbərlər pıçıldasın. Burdan-bura
Ərkinazdan mənə, məndən də, yəqin ki, ona nələr dediyindən xəbərin yoxdur. Yazıq o iki oğlana
bir doyumluq yeməkdən ötrü töhmət verdirmədimi?! Onların aclığını, ac olanda yaxşı işləyə
bilməyəcəklərini fikirləşmədi, bir konservi, bir kömbə çörək götürməklərini oğurluq adlandırdı,
54
sən də ona inandın, Cavanşir əmi, Ələmdar aşağıda dura-dura elədiyi kəmfürsətlik sənə əyan
olmadı ki, onun əli yuxarıdakı qulpa çatanda heç kimin yaxşı işini nəzərə almayacaq, özündən
zəhləsi getdiyi adamları çox asanca damğalayacaq. Mən hələ bu neçə ayda görmüşəm ki,
dənizçilər nə çəkirlər. Onların bir səfərlik əzabını sahilin bir ömür işgəncəsinə toy tutmaram.
Dənizçilərə yazığınız gəlsin, Cavanşir əmi Ələmdarı, onun kimisini yağlana-yağlana yaxalara
sarmaşmağa, başlara dırmaşmağa qoymayın! Tosu bir istədi kapitanın yanına getsin, bu dəfə
çəkinməsin, utanmazlıq eləyib desin ki, Cavanşir əmi, bizim kənddə bir Rəhim kişi var, ona
«Şeytan Yusifin oğlu» deyirlər, o da Ələmdar kimidir. Gözə girmək, köçünü dağdan aşırmaq
üçün hər dona, hər cildə girəndir. Elə ki əlinə fürsət düşdü, adamın boynunun dalından kəsəndir.
İnanmırsan, dədəmdən soruş. Ondan mən hələ nə bilirəm ki!.. Amma dədəm dabbaxda gönünə
bələddir. Bu Ələmdar da elələrindəndir. Tosu yenə basıldı, ürəyinin təpəri azaldı. Öz kiçikliyinə
nifrət edə-edə yumdu. Qapı döyülməmiş açıldı. İşıq düyməsi şaqqıldadı. – Nə tez yatmısan? –
Tosunun çarpayısının ayaq tərəfində duran Ələmdarın monqol gözlərinin hərəsində bir
təbəssümün yaxası düymələnib açıldı. – Ə, səndən adama dost olmaz! Gərək məni özün
muştuluqlayaydın... Söhbəti sənin yanında olub... Mən ucundan-qulağından eşitmişəm. Necə
danışdılar? Tosunun üzünün donu ərimədi, Ələmdar da elə bildi ki, o hələ də yuxuludur, ona
görə də adyalı üstündən ərklə alıb atdı: – Az köp! Baxıb gördü ki, bu yuxululuq yuxudan kal
oyanmaq əlaməti deyil, Tosunun hər yarıaçıq gözündə zəncirli bir köpək yatıb, bir də bəd
dillənsə, bu köpəklər zənciri qıracaq, mırıltısı, hürüşü bütün gəmini oynadacaqdır. Ağlı kəsmədi
ki, Tosunun gözlərində düyünü açılmaqda olan kin ona görə olar. – Xətrinə kim dəyib? Tosunun
hərəsi bir qayçı tiyəsinə oxşar dodaqlarının ikisi ağız-ağıza gəlib ikicə kəlmə söz kəsdi: – Heç
kim? – Dəniz səni, deyəsən, yaman tutmuşdu, yoxsa özünə indi də gəlməyibsən? Tosunun ağzı
körük kimi bircə söz üfürdü: – Hə!.. – Bəs mənim yerimə olsan, neylərdin? Əli quru, ayağı quru
durmuşdun burda! Sən də baxırdın mənə? Tosunun səsi ağzından daş kimi atıldı: – Hə!.. –
Məsləhətçi kapitanın yaman xoşuna gəlib, eləmi? Tosu dikəlib adyalı üstünə çəkdi: – Hə!.. – Nə
dedilər? – Eşitdiklərini. Ələmdar irəli gəldi, qabağa əyildi, boynunu uzatdı, elə bil Tosunun
ürəyindəkiləri sorub köksündən çıxaracaqdı: – Məsələn? Tosu eyni cavabı bir də təkrar etdi: –
Eşitdiklərini. Ələmdar bir az geri çəkildi, sanki bal almağa gəlmişdi, sevdası baş tutmadı,
kumçunu yola gətirmək üçün tanışlıq verməyə, özünün ayar adam olduğunu uzun söz-söhbətlə
bildirməyə, çalışanlar, lakin danışığa necə başlayacağını tez müəyyənləşdirə bilməyənlər təki
aralandı, divanda oturdu. – Tosu, görürəm, mənə bir cür baxırsan. Susdu. Tosunun gözləri onun
ağzına dikildi. Ələmdarın monqol ağzının tikişi çox gec söküldü. – Eşitmisənmi ki, altmış-yetmiş
yaşında kişilər qəhrəmanlıq eləsin? Tosu oturdu. Adyalın bir ucunu kürəklərinə çəkdi, bir ucunu
da dizlərinin üstünə saldı. Ələmdar onun nə deyəcəyini gözləmədi: – Yox. Ona görə ki, qocalar
özləri ilə ölümün arasında bir yaxınlıq görürlər; fikirləşirlər ki, ya onlar ölümə addım-addım, ya
da ölüm addım-addım onlara yaxınlaşır. Bu səbəbdən də riskə getmirlər. Cavanlar isə
öləcəklərini ağıllarına da gətirmirlər, ölümün belə üstünə atılır, diri çıxırlar. Qəhrəmanlıq cavan
yaşlarda yaraşır. – Sən dünən ölümdən qorxmadınmı? Tosunun bu sualı onu yağlı kəl qamçısı
təki tutdu. Ələmdar köksünü ötürdü: – Qorxdum, Tosu, ancaq ayrı əlacım yox idi. Baxdım ki,
məsləhətçi kapitan da burdadır, qoy yadda qalan bir iş görüm, ya ölərəm, ya da məni irəli
çəkərlər. Tosu, mənim, kimim var ki, qanadımdan tutub bir yaxşı yerə qoya. Allahım da, arxam,
köməyim də özüməm, bəndəliyi də özüm eləməliyəm. Mən bu yaşımda bir vəzifə tutmasam,
sonra ortaya o qədər yağlılar çıxacaq ki, mənim təki yavanları heç yadına salan da olmayacaq.
Mən səndən beş-altı yaş böyüyəm, Tosu, məni qınama, gözlərim bu az yaşımda çox şeylər
görüb. Sən də belə görəcəksən. Darıxma, hələ sənin duza gedən vaxtındır, qayıdırsan... Arxanda
dağın var, sənin nə vecinə. Mən bir çöpəm – yellər aparar, selə düşsəm – sellər aparar. Ələmdar
Tosunun gözünə elə yazıq göründü ki!.. Elə bildi o danışmadı, ağladı – milisionerlər onu milis
idarəsinə gətirəndən sonra dilləndiyi kimi!.. Düz danışanda da and içə-içə doluxsunduğu kimi!...
İrəlini, gerini – bir ağu yaylığına büküb soxa sandığında saxladığı dünənini, dağların dalından üz
tutub gəldiyi sabahını itirəcəyini düşünüb qorxduğu, yalvardığı kimi!.. Ürəyindən beləcə qara
qanlar axanda Ərkinazın barəsində dedikləri yadına düşdü. Hirs-hikkə köhləni gözlərində çapdı,
55
gözlərində kişnədi. Elə bu zaman kimsə kapitan körpüsündəki projektoru yandırıb sivrilmiş
qılınc işığını Tosunun kayutunun qabaq aynasından keçirdi. Ələmdar eşiyə çıxdı. Həmin
dəqiqədə də həyəcan siqnalı uladı. Yenə də qaçaqaç başlandı dəhlizlər, traplar, keçid körpüsü
yüyürənlərin ayaqları altında səsləndi. Donkerman öz kayutunda aynasından dənizə düşən işıqda
darayı rəngi, darayı parıltısı görübmüş, tez şturman budkasına qaçıbmış, kapitanı oyadıb
şübhədən çıxmağa başlayıbmışlar. Demə, dünənki fırtınada gəmi çatlayıbmış, get-gedə bu çat
böyüyübmüş, yanacaq dənizə axır, sulara qarışırmış... Tosu da hazır getdi – döşündə sinəliyi.
Lakin onu buyuran olmadı. Bosman da, matroslar da gəminin burnundakı anbardan dalğıc
paltarı, keçə, plastr gətirdilər. Gəminin sürətini aldılar. Ələmdara dalğıc paltarı geyindirdilər, onu
gəminin sağ yanından dənizə endirdilər. Tosu pıçıldadı: «Bundan sonra ona kimin nə sözü!.. Bir
səfərdə iki qoçaqlıq, ikisi də təhlükəli!..»
EPİLOQ
Qış yaman bərk gəlmişdi. Tez-tez sazaq əsirdi. Yeri dondurur, qar üstə qar yatırdı.
«Muğan» altı aylıq təmirdə idi. Baş göyərtənin polad örtüyünü başdan-başa dəyişməyə
başlamışdılar. Mühərriklər büsbütün sökülmüşdü. Hər böyük, hər xırda hissələr gözdən
keçiriləcək, təzələri ilə əvəz ediləcəkdi. Gəmidə kapitan, baş və elektrik mexaniki, ikinci
mexanik, birinci şturman, bosman, Ərkinaz və Tosu qalmışdı. Heyətin digər üzvlərini başqa
gəmilərə göndərmişdilər. «Muğan»da Tosudan qeyri heç kim gecələmirdi. «Muğan»da ikicə ay
üçüncü şturman işləyən Ələmdarı dörd min tonluq gəmilərin birinə birinci şturman təyin
etmişdilər. Gedəndə Tosunu qılıqlaya-qılıqlaya aşxanaya apardı. Süfrəyə hər şey gətirdi.
İçməmişdən onun boynunu qucaqlayıb öpdü. – Onsuz da sənin üzündən bir dişləm
qoparacaqdım, araq vurandan sonra eləsəm, deyərdin ki, keflənib. Yedilər, içdilər. Onun monqol
gözləri yaşardı. – Məni bağışla, qardaş, – dedi, – sənin haqqında bəzi səhvlərim olub. Ərkinazın
barəsində də bir-iki qələt qırmışam. Bunların hamısı sənə məlumdur, niyə danışım!.. Bircə anam
var, o da topaldır, dünyaya şikəst gəlib. Qoltuq ağaclarıynan yeriyir. Kəndimizdə dükən
qaravulçusudur. Ələmdarın gözləri doldu, boşaldı, bir də silkələndi. Tosunun gözləri önünə
atasız bir uşaq gəldi. Yayda da bircə köynəklə gəzdi, qışda da. Qışda şaxtadan qızardı, dedilər,
bu bicə bax a... canı daşdan bərkdir. Kənddə yuxusu çin olanlar, əhdi yerini tutanlar, niyyəti,
diləyi hasilə gələnlər, itgindən səs-soraq alanlar nəzir-niyazlarını ona verdilər–bir isti təndir
çörəyi, bircə xışma şor, ağacın dibinə tökülmüş beş-altı meyvə, bir köhnə köynək, bir köhnə
şalvar, bir cüt geyilmiş ayaqqabı... Oxudu, amma çox zaman kitab ala bilmədi. Əvvəlcə daşlandı.
Kitabı müəllimlər oldu, dəftəri sinəsi. Məktəbdə həmişə tərifləndi. Müəllimləri başını
sığalladılar, hər ildə bir dəst paltar aldılar. Bəziləri dedilər: biçənginin başına bax a!.. Bizim
uşaqların kəlləsi yapışqanlı, əlifli, taxta, dəryadan bircə damcı da götürmür, amma bununku
suçəkən, ağınıağ, qarasını da qara hopdurur canına. Bayram axşamlarında məktəbin şagirdləri
camaata tamaşalar göstərdilər.
– «Otello»nu, «Aydın»ı. Bu uşaq Otello oldu, Aydın oldu. Otello iki «şam» söndürdü.
Birinə təəssüflənmədi, bir də yandırdı, digərini isə həyata qaytara bilmədi, fəryadı göyləri
ətəklədi, naləsi yerin təkinə enib ərzi titrətdi. Hamı ağladı. Aydın öz kasıb komasında tək qaldı.
Danışdı. Koladlıq evin millərindən asım-asım düzüldü. Qüssə mənzilin havasında qara geyindi.
Kədər otağın aynasına pərdə kimi örtüldü, qapını daldan bərk-bərk bağlayıb haray çəkdi ki, bura
heç bir inli-cinli gəlməsin, bura ömürlərin gödələn yeridir, bayquşlar ulayan xarabadır, biz
özümüz də dustaq olub burda qalmaq istəyirik. Hamı içini çəkdi: yazıq!.. – Qardaş, Tosu, – deyə
Ələmdar gözlərini quruladı, bəzən başqasının xoşuna gələn söz demişəm, amma öz sözüm
özümü yandırıb, neynim. Bəzən yaxşı bir adamın ziyanına da danışmışam, söylədiyim hər kəlmə
bir ilana dönüb, ürəyimi çalıb, neynim. Axı, tək olmuşam, köməksiz olmuşam, həmişə bir
güclünün, hörmətini ətəyindən yapışmağa çalışmışam. Məndən zəhlən getsə də istəməmişəm ki...
– Monqol gözləri acı bir təbəssümün içində itdi. Sonra o gözlər tozu-torpağı silinib təmizlənmiş
muncuqlar təki parıldadı. – İnnən sonra heç kimə, yəni məndən asılı olanlara, imkan vermərəm
56
ki, mənə mənim kimi yaransın, mənim kimi söz desin. Mənim nələr çəkdiyimi təkcə özüm
bilirəm... Tosuya elə gəldi ki, həyat onların ikisinə də bir tale, bir iqbal bəxş edib, tən yarı bölüb,
Ələmdar öz payı, öz qisməti ilə başqa cür rəftar edib, taleyini oynadıb, iqbalı ilə oynayıb ki, öz
havasını tapsın, öz havasının qanadları ilə qalxsın...
* * *
Tosu hər axşamçağı da kinoya gedir, ya da sahil bağında bir az gəzib gəmiyə qayıdırdı.
Gəmi kitabxanasının haçarı onda idi, təzə kitablar götürür, yuxusu gözündən tökülənə kimi
oxuyurdu. Ərkinazla hər gün görüşürdü. Elə bir ayrılıq olmurmu ki, qız onu öz evlərinə dəvət
etməsin. Deyirdi ki, anam lap yaxşıdır, işə gedir, irzi-rəngi üstünə gəlib. Xəstəxanadan çıxandan
sonra düz yeddi gecə başımı sinəsi üstə qoyub yatdı, bir əli həmişə boynumda, kürəyimdə gəzdi,
həmişə köksümü ötürürdüm, həmişə nəfəsimlə nəfəs aldı, elə bil bir dərman idi, nəfəsilə məni
sinəsinə çəkirdi, çarəsiz dərdini sağaldırdı. Düz bir həftə səhərlər də, axşamlar da mən çörək-
xörək yedim, o tamaşa elədi, o doydu. O yeddi günün yeddi gecəsində hər yuxudan ayılanda
gördüm ki, ağlayır. Mən gözlərimi açanda güldü, elə bil mənsiz keçən günlərinin həsrətini göz
yaşları ilə itirirdi, mənə də bəxtiyarlığını bildirirdi. Cavanşir əmi bir axşam bizə gəldi, anam
bilmədi neynəsin, istəyirdi onun ayaqlarına yıxılsın. Belə eləyərdi də!.. Axı məni bu gününü, bu
dünyasını anama o qaytarmışdı!.. Cavanşir əmi ayrı kişidir, əvəzsiz adamdır, anamın fikrini başa
düşdü. Gözləri yaşara-yaşara məni bağrına basdı, iki qaşlarımın arasından öpdü, ikicə dəfə: «Çox
şükür!» dedi, qapıdan tez çıxdı, bildim ki, gözlərinə bizim evdə dolan yaşları səkillərə
səpələməyə getdi. Hər ayrılanda tutulurdular. Baxışlar baxışlarda yanırdı, üşüyürdü.
Gözlərindəki xumarı titrətmə tuturdu. Bəzən tərpənə bilmirdilər, bəzən də sinələrini ötkəm bir
tövşək alırdı, ürəkləri qasırğalara düşürdü. Ərkinaz bir təhər aralanırdı, Tosunun gözlərinin tək
cığırı ilə yeriyirdi, gedirdi, qurtarmaq bilmirdi bu cığır. Bu yolun uzunluğu gedənin də, qalanın
da ürəyincə olurdu... Amma bir gün Ərkinaz başqa söhbət açdı: anam dedi ki, Həlimət bacının
gözləri xeyli görür, tanış-bilişin hamısı onlara gedib-gələr, dur biz də baş çəkək. Anamla bazara
getdik, bircə dəstə qızılgül, bircə də şam aldı... Qapıdan girən kimi Həlimət xalanı necə
qucaqladı, qucağında gəzdirə-gəzdirə necə ağladısa qonşuların hamısı ora töküldü. Demə elə
biliblərmiş ki, ölümünə bir neçə saat qalmış bəzi naxoşlar kimi Həlimət xalanın da halı
müvəqqəti yaxşılaşıb. İndi can üstədir, canını tapşırır... Gündüz də olsa, anam şamı yandırdı,
gülü güldana qoyub aynanın qabağına apardı, aynaları açdı. Düzü, mən bilmədim, bu nə adətdir,
nə deməkdir, ancaq onu anladım ki, anam Cavanşir əminin evinə, ailəsinə həmişə bahar
gümrahlığı, bahar növrağı arzulayır. Evdə adam çox idi, bizdən sonra da gələn oldu. Ərkinaz
söhbətin bu yerində nəyisə deməyə dili gəlməyən adam kimi kiridi, barmaqlarını boğuşdurdu,
şaqqıldatdı, üşüyür təki əllərini ovuşdurdu. Gözlərini baxımında nəsə pərdələndi, daldalandı.
Yanaqlarında bir qırmızılıq gəzdi, tez də soldu. Dodaqlarının yatımında nəsə kəsildi, atıldı.
– Nazlı bacı da gəlmişdi.
– Sanki bu səs, bu söz özününkü deyildi, kimsə ona əmanət vermişdi, indi əmanətə
xəyanət etdiyi üçün xəcalət çəkirdi. – Mehdi əmi də... Mehdi əmi Cavanşir əmiyə on dəfə:
«Gözün aydın, qardaş!» – dedi. Bir gecə onlarda qaldılar. Peykan səhər dedi ki, atam Mehdi əmi
ilə o birisi otaqda səhərə kimi söhbət elədilər. Tosudan danışırdılar... Nazlı bacı ağırayaqdır.
Anam deyir ki, oğlu olacaq. Həlimət xala da elə deyib. Belə şeyləri analar yaxşı bilirlər. Atanın
yarası qövr eləyir, tez-tez onu incidir, deyəsən, kənddə işin-gücün öz vaxtı olduğuna görə bu
günlərdə şəhərə müalicəyə gələcək. Deyirlər, bir az əsassız gəzib, yarası yaxşı sağalmayıbmış,
indi onun altını çəkir. Həmin günün bu söhbətindən sonra Tosu Cavanşirdən söz gözləmişdi,
lakin kapitan «dünyadan» xəbərsiz kimi «lal» gəlib «lal» da getmişdi. Amma bir axşam gəmi
təmiri zavodu boş dəmirxana sükutu içində uyuyanda Tosunun qapısı açıldı, Cavanşir dəhlizdəcə
dayanıb ona:
– Tosu, dur bizə gedək, – dedi. – Tramvaya mindilər, düşdülər, xeyli piyada getdilər, bir
kəlmə də danışmadılar. Həyətdə Ərkinazı gördülər. O:
– Cavanşir əmi, – dedi, – sizin ev bu axşam bizə köçüb.
57
– Artırmalarla ikinci mərtəbəyə qalxmağa başladılar. Qapı açıq idi. Artırmabaşına düşən
işıqda qoşa qoltuq ağaclı, şapkalı bir kişi, ağır duruşlu, ağır tərpənişli bir qadın dayanmışdı.
Aşağı boylanırdılar. Qabaqda Cavanşir, ortada Ərkinaz, arxada isə Tosu gedirdi. Tosunun gözləri
artırmabaşındakı qaraltıları aldı. Dayandı. Cavanşir addım səslərinin azaldığını duyub qanrıldı,
baxdı. Ərkinazın əli Tosunun biləyinə uzandı. Tosuya elə gəldi ki, bu əl, bu təmas onu təzə
yuxulara, təzə röyalara aparır, onlar təzə yuxuları, təzə röyaları qoşa görəcəklər.
Dostları ilə paylaş: |