“İsrail-Fələstin münaqişəsi Oslo prosesindən sonra: yeni problemlər
Yüklə 0,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
21
Haganah'ın siyasi qanadının passiv davrandığını düşünən bir qrup Haganah üzvü, təşkilatdan ayrılaraq 1931-ci ildə müstəqil və gizli bir terror təşkilatı qurmuşlar. Fələstində yaşayan Ərəblərə qarşı qoymaq məqsədilə qurulan təşkilatın adı Irgun olmuş daha sonra Irgun Zvei levm (IZL) olaraq dəyişdirilmişdir. IZL, İndoneziya ETZEL deyə oxunduğu Yəhudi ətraflarda ETZEL olaraq zikredilmir. 57 Milli Hərbi Təşkilat mənasına gələn təşkilat IZL'nin başına Jabotinsky getirilmiştir. 58 Ayrıca Avraham Stern'in qurduğu, İsrailin Azadlıq Döyüşçüləri Təşkilatı də (Stern) bu dövrlərdə kurulmuştur. İngilis Manda Rəhbərliyinin yanlı tutumu və Sionistlərin böyük əhəmiyyət verdiyi Yəhudi köçünün davamlı davam etməsi üzərinə 1936-ci ildə böyük Ərəb qiyamı reallaşmışdır. Bunun üzərinə İngilislər bölgəyə, Lord Robert Peel vitse-prezidentinin bir araşdırma heyəti (Peel Komissiyası) göndərmişdir. Heyətin hesabatını İyul 1937-ci ildə hökumətə təqdim etmişdir. Hesabatda Fələstin torpaqları, Ərəb, Yəhudi və Qüdsün İngilis mandasında olan beynəlxalq hissəsi olmaq üzrə üç yerə ayrılmışdır. Ərəblər bu paylaşım planına qarşı çıxarkən, Sionistlər ilk etapda küçükte olsa bir dövlətə sahib olmaq istədiyindən Irgun və Stern kimi təşkilatların qarşı çıxmasına baxmayaraq planı qəbul etmiştir. 59 İngilislər tərəfindən problemin həllinə istiqamətli addımların atılması və Yəhudi köçünün davam etməsi səbəbiylə 1939-cu ildə Yəhudi əhalinin Ərəb əhalisinin yarısına yetişmesi 60 Ərəblərin narazılıq getdikcə artmasına səbəb olmuşdur və Ərəblər, İngilislərə qarşı etirazlara başladılar. İstər Ərəb dövlətlərinin reaksisı, istərsə də İkinci Dünya Müharibəsinin başlaması ilə İngilislər, Sionistlərə qarşı köklü siyasət dəyişikliyinə getmişdir. İngilislər artıq Yəhudi köçünü məhdudlaşdırmaq istəyir və bunun üçün Ağ Kitabı yaymaqla, siyasət halına gətirməyi hədəfləmişdir. Çünki yəhudi köçündə son dərəcə narahat olan Ərəblər, köçün İngilislərin dəstəyi edildiyinin fərqində olduğundan, nasistlərə simpatiya ilə baxmışlar. Nasistlərə simpatiya ilə yanaşan Ərəb ictimaiyyəti yanlarına çəkə
57 Selahattin İbas, Arap-İsrail Sorunu, Türel Yılmaz, Mehmet Şahin ve Mesut Taştekin (der.), Ortadoğu Siyasetinde İsrail, (Ankara 2005), s. 72-73 58 Kayabalı, İ. ve C. Arslanoğlu, Ortadoğu’da Savaş ve Strateji 2 Lider, 4 Savaş ve Bir Bozgun, (Ankara: 1990), s. 48. 59 Kayabalı, İ. ve C. Arslanoğlu, Ortadoğu’da Savaş ve Strateji 2 Lider, 4 Savaş ve Bir Bozgun, (Ankara: 1990), s. 48. 60 Norman G. Finkelstein, Soykırım Endüstrisi: Yahudi Acılarının İstismarı (İstanbul 2001) s 128 22
bilmək məqsədiylə İngilislər, Yəhudi köçünü beş il müddət üçün yetmiş beş bin miqyasında məhdudlaşdırmışdır. Ayrıca İngilislər, paylaşma planından imtina Fələstinin on illik bir müddət sonunda bütün olaraq müstəqilliyə çatmasına qərar verərkən, bu qərar Sionistləri şok vəziyyətinə salmış və Yəhudi ətraflar tərəfindən İngiltərəyə qarşı çox sərt İkinci Dünya Döyüşünün sona çatmasıyla 1945-ci ildə etibarən Haganah, Irgun və Stern təşkilatları İngilislərə qarşı ortaq hərəkat planları inkişaf etdirib, hərəkətlara başlamışdır. Yəhudi Agentliyinin başında olan David Bən Gourion, bu təşkilatların etdikləri şiddəti görünüşcə qınayarkən İngilisləri dizə gətirmək üçün bu təşkilatların etdikləri hərəkətləri dəstəkləmişdir. Bu təşkilatlar İngilislərə qarşı çox səs gətirəcək qanlı hərəkətlərdə tapılmışdır. Xüsusilə irəlidə İsrail Baş naziri olacaq Menahem Begin liderliyindəki Irgun təşkilatı İngilislərin ümumi qərargah olaraq istifadə etdikləri Qüdsdəki Kral David otelini havaya partladıb, bir çox bombalama və sui-qəsd aksiyaları həyata keçirmişlər. İngilis Xarici İşləri Naziri Ernest Bevin, Fələstin problemin həlli üçün 1947 -ci ildə BMT- yə müraciət etmişdir. 11 üzv ölkənin meydana gətirdiyi BMT Fələstin Xüsusi Komitəsi, problemi müzakirə etmək üçün toplanmışdır. Edilən işlər nəticəsində Komitə hesabatını açıqlamışdır. Hesabatda Fələstin və İsrail iki ayrı dövlət qurulmalı olduğu qərara alınmışdır. Komitənin aldığı bu qərarın etibarlı olması üçün BMT Baş Assambleyasında qəbul edilməsi lazımdır. Baş Məclisin görüşmələrində ABŞ,Yəhudilər lehinə təsirli bir şəkildə yer almışdır. Ayrıca Ümumi səsvermədə qatılacaq ölkə nümayəndələrinə Yəhudi Agentliyi sıx təzyiq etmişdir. Yəhudi Agentliyi, səs vermə hüququna sahib dövlət nümayəndələrinə Komitənin aldığı qərarın lehinə səs vermələri üçün, otaqların istirahət şantaja qədər lazımlı gördükləri bütün təzyiq vasitələrini istifadədən çəkinməmişdir. 29 Noyabr 1947 tarixində BMT Baş Assambleyasının aldığı paylaşım planı 181 saylı qərarla qəbul edilmişdir. Beləcə Yəhudilər, Baş Assambleyanın təsdiqlədiyi bu qərar sayəsində əsrlərdir həsrətini çəkdiyi dövlətin hüquqi zəmini təmin edilmişdir. BMT-nin qərarına görə Fələstin torpaqlarının 56%nı, əhali olaraq cəmiyyətin 33% ni meydana gətirən və Fələstin torpaqlarının yalnız 5.67 %-ni əlində saxlamaqda
Yüklə 0,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|