“İsrail-Fələstin münaqişəsi Oslo prosesindən sonra: yeni problemlər
Yüklə 0,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
23
olan Yəhudilərə verilmişdir. Bu tarixdə əhalinin bir yarım milyona yaxın bir hissəsini Fələstinlilər meydana gətirərkən, Yəhudilərin əhalisi 650 min yaxındır. Fələstinlilərin əhalidə və xüsusilə də sahib olduğu üstünlüyə baxmayaraq BMT-nin aldığı bu qərarın nə qədər haqsız idi. BMT tərəfindən alınan bu haqsız qərara baxmayaraq BMT gündəminin əhəmiyyətli maddələrindən biri İsrail Dövlətinin qurulmasından sonra da Fələstin Problemi olmağa davam etmişdir. BMT Fələstinlilərin imtina haqqlarını tanıyıb, bunları zəmanət altına almağa çalışmışdır. Ayrıca BMT torpaqların paylaşmasını əsas alan bir həll gözetmeye çalışarkən, İsrailin özü üçün təyin olunan sərhədlərin kənarında işğalçılıq siyasətlər mənimsəməsi BMT-nin işlərini boşa çıkarmıştır. BMT-nin verdiyi qərarlar qarşısında xüsusilə torpaq mövzularında Fələstin tərəfi "ya həmişə ya heç" rəftarı ortaya qoymuş, heç bir şəkildə torpaq mövzusunda müzakirələrə qatılmamışdır. Bu dövrdə yəhudilər isə realist bir siyasət izlemiştir. BMT Baş Assambleyasının qəbul etdiyi 181 saylı qərarı Ərəblər benimsememiştir. Ərəb Yüksək Komitəsi BMT-nin aldığı bu qərarı rədd açıqlamışdır. 1947-cı ilin sentyabrında İngilislər, mandat rəhbərliyini sonlandırdıklarını elan etmiştir. Bu qərarın ardından Ərəblərlə Yəhudilər arasında bir qarşıdurmanın çıxması qaçınılmaz olmuşdur.İngiltərənin İngilis mandatının sona çatmasının ardından Sionist təhlükəyə qarşıalınacaq tədbirləri danışmaq üzrə Ərəb Birliyi də Livanda toplanmışdır. Birlikdəalınan qərarlar, Fələstin torpaqlarındakı bölünmənin qeyri-qanuni olduğunu vurğulayıb Fələstinlilərə 10 min piyada tüfəngi, döyüş üçün üç min könüllü və bir milyon sterlinq,təmin etməyi qərara aldılar. Haganah'da Fələstində olan yaşları 17 ilə 25 arasında olan Yəhudiləri əsgərə almıştır 61 .1948-ci ilin aprel ayında ilk Ərəb-İsrail müharibəsi çıxmışdır. Ərəb Dövlətlərinin Kralları, İngiltərə ilə tərs düşmək istəməmişlər. Ancaq ölkə ictimaiyyətindən gələn sıx təzyiq Kralları, taxtlarından ola biləcəkləri düşüncəsinə sövq etmişdir. Ərəb Liderləri və xüsusilə İordaniya Kralı Abdullah, istəksiz bir şəkildə Fələstini qurtarmaq üçün hərbi birliklərini
61 Norman G. Finkelstein, Soykırım Endüstrisi: Yahudi Acılarının İstismarı s 130 24
bölgəyə göndərmək məcburiyyətində kalmıştır. 62 14 May 1948-ci ildə 30 illik İngilis Mandatlığı Rəhbərliyi son tapmışdır. Yəhudilər ilə Ərəblər arasında İngilis qərargahının yerləşdiyi strateji mövqeləri ilə digər böyük binaları ələ keçirmə mübarizəsi başlamışdır. David Shatiell əmrindəki Yəhudi birliklərin daha erkən davranmasıyla bütün strateji mövqe Yəhudilərin əlinə keçmişdir. Qüds və İngilislərin çəkildiyi yerlərdə hakimiyyət mübarizəsi yaşanarkən Yəhudilər üçün əhəmiyyətli digər bir vəziyyət Milli Yəhudi Şurası tərəfindən açıqlanan müstəqillik Bildirgesi olmuşdur. 14 May 1948-ci ildə David Bən Gourion, İsrail Dövlətinin müstəqilliyini elan etmiştir. 63
Ərəblərlə Yəhudilər arasında yaşanan qarşıdurmalarda Yəhudilər, hakim olmaq istədikləri yerlərdə Fələstinliləri köçə məcbur qırğınlara girişmişdir və bu hədəflərində müvəffəqiyyətli olmuşlar. Xüsusilə irəlidə İsrail Baş naziri olacaq Irgun'un lideri Menahem Beginə etdiyi Deir Yasin Katliamı Fələstinliləri köçməyə məcbur etməsində təsirli olmuşdur. Sıranın özlərinə gələcəyini düşünən yüz minlərlə Ərəb, Livan,Misir və Qərb Şəriyəyə qaçmaq məcburiyyətində kalmıştır. 64 Qırğının başında olan Begin,"Əgər Deir Yasin zəfəri olmasaydı, İsrail dövləti də olmazdı" sözləri ilə etdiyi vəhşiliyin bir dövlət siyasəti olduğunu açıqca ortaya koymaktadır. 65 Ərəb-Yəhudi qarşıdurmaları zamanı bəzi bölgələrdə qarşılıqlı püskürtmə içində döyüş davam edərkən, Yəhudi üstünlüyü və irəliləməsi özünü müəyyən etmişdir. Xüsusilə Qüds, tamamilə yəhudilərin əlinə keçmək üzrə ikən Ərəb Birliyi Ümumi Katibi Azzam Paşanın İordaniya Kralı Abdullaha sərt çıxışı, Kral Abdullahın İordaniya birliklərini döyüşə göndərməsiylə nəticələnmiş və döyüşün seyri Ərəblər lehinə dəyişməyə başlamışdır. Döyüşdə artıq Ərəblər irəliləməyə başlamışdır. Kral Abdullahın birlikləri Köhnə Qüdsü ələ keçirərək Yeni Qüdsə doğru yönəlmişdir. İsrailin ağırlıqlı hərbi gücünü təşkil Haganah, Köhnə Qüdsü boşlatmak məcburiyyətində qalmışdır. Bu əsnada İngilislərin, Kral Abdullaha sərt reaksiyası
62 Norman G. Finkelstein, Soykırım Endüstrisi: Yahudi Acılarının İstismarı s 132-137 63 Armaoğlu, Fələstin Meselesi …, s. 40. 64 Fahir Armaoğlu, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1980), (Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları, 65 Armaoğlu, Fələstin Meselesi …, s. 60. 25
səbəbiylə Ərəb gücləri,döyüşə son nöqtəni qoyacaq addımı atamamıştır. 66 Ayrıca döyüşün Şimal Cəbhəsində isə Misir Ordusu Tel-Əvivi qədər irəliləyir. Yəhudilər Cenin önlərində Misir ordusuna qarşı ağır bir məğlubiyyətə uğramışdır. Yeni Qüds ağır Ərəblər tərəfindən mühasirəyə alınmışdır 67 . 11 İyun 1948-ci ildə Ərəblər atəşkəsi qəbul etmişdir. Ərəb birliklərinin başındakı paşaların atəşkəsə qarşı olmalarına baxmayaraq atəşkəs elan edilmişdir. Dörd həftə davam edən atəşkəs boyunca Sionistlərə, qərb qaynaqlı sursat və avadanlıqların yanında yemək kimi yardımlar təmin edildi. Döyüş yenidən başladığında artıq döyüşün seyri Sionistlər lehinə dəyişmişdir. Atəşkəsi Ərəb liderlərinin qəbul etməsi, döyüşə istəksiz qatıldıqlarının açıq bir göstəricisidir. Ərəb liderləri, döyüş əsnasında belə ABŞ və İngiltərə ilə tərs düşmək istememiştir. 68 9 iyul günü döyüş yenidən başlamışdır. Yəhudilər sürətli bir irəliləyiş içinə girmişdir. Artıq Ərəblər çətin vəziyyətdə idi. 18 İyulda elan edilən ikinci atəşkəsə bu səfər Ərəblərin ehtiyacı oldu. Yəhudilərin irəliləyişini durdura bilməyən Ərəb dövlətləri razılaşma masasına oturmaq məcburiyyətində buraxılaraq, saf xarici edilmişlər. 14 May 1948-ci ildə elan edilən İsrail Dövləti, özünü cəbhədə Ərəb dövlətlərinə qəbul etdirməyi bacarmışdır. Ərəb Liderləri öz ictimaiyyətində məğlubiyyətin birinci
səbəbkarları olaraq
görülmüşdür. Atəşkəsə imza qoyan Misir baş naziri Nukrasi Paşa 1948 Fələstində qurulacaq Yəhudi Dövlətinə isti baxan İordaniya Kralı Abdullah 1951-ci ildə edilən sui-qəsdl nəticəsində öldürülmüşdür. Müvəffəqiyyətsizlikdə barmağı olan qalan idarəçilər isə gələcək nəsil komandirlər tərəfindən təmizlik edilməkdən kurtulamamışlardır. 69
66 Fahir Armaoğlu, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1980), (Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları, 67 Armaoğlu, Fələstin Meselesi …, s. 61. 68 Armaoğlu, Fələstin Meselesi …, s. 61. 69 Norman G. Finkelstein, Soykırım Endüstrisi: Yahudi Acılarının İstismarı, seh 22-24 Yüklə 0,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|