46
Y
akın
D
oğu
Ü
nİversİtesİ
İ
lahİYat
F
akÜltesİ
D
ergİsİ
müşrikleri Hz. Peygambere itiraz etmiş ve “putlarını ayıplamamasını,
zira onların kıyamet gününde Allah katında kendilerine şefaatçi ola-
caklarını söylemişlerdir”.
116
Buna göre Cahiliye dönemi Arapları put-
larının şefaatine hem dünya beklentileri hem de ahiret için ihtiyaç
duydukları anlaşılmaktadır.
7- Lât’ın Adıyla Bir İşe Başlamak:
Cahiliye döneminde özelde Taif-
liler genelde Arapların önemli bir kısmı bir işe başlayacakları zaman
“
تلالا مساب
” Lât’ın adıyla başlıyoruz, derlerdi.
117
Kurban kestikleri za-
man da “
يزعلاو تلالا مساب
” Lât ve Uzzâ adıyla başlarlardı.
118
Kur’an’da
özellikle kurbanların Allah’ın adıyla kesilmesinin emredilmesinin ne-
deni cahiliye dönemindeki bu uygulamayı ortadan kaldırmaktadır.
8- Lât’a Adak Adanması ve Kurban Kesilmesi:
Cahiliye dönemi Arap-
ları Lât’a adaklar adar ve kurbanlar takdim ederlerdi. İnsanlar yanla-
rında kurbanlık hayvanları ile Lât’ın huzuruna gelir, bu hayvanlar ya
kendileri tarafından orada kesilerek, ziyaretçilere dağıtılır veya sadine
teslim edilerek onun uygun gördüğü bir zamanda kesilmeleri istenir-
di. Rivayetlere göre Lât’ın huzuruna gelenler ona taleplerini ilettikleri
zaman kendisi de onlara sözlü olarak cevap verirdi. Başta İbnu’l-Kel-
bî olmak üzere bu mevzu ile ilgilenen tarihçilerin bir kısmı Menât ve
Uzzâ ile birlikte Lât’ın da içerisinde bir şeytanın bulunduğunu ve bu
şeytanın hem sadinlere hem de mabede ibadete gelenlere göründük-
lerini, onlarla konuştuklarını iddia etmektedirler.
119
Bu konuya dik-
kat çeken Yakut el-Hamevi de Lât’ın içerisinde bir şeytanın olduğunu
ve kendisini ziyarete gelen şahıslarla konuştuğunu söylemektedir.
120
Öyle anlaşılıyor ki Lât’ın cazibesini artırmak ve halk üzerinde bir etki
bırakmak için içine bir düzenek kurulmuş, bu düzenek aracılığıyla çı-
kan sesler sadinler tarafından onun konuşması şeklinde yorumlanmış
ve bundan da çıkar elde edilmeye çalışılmıştır. Yoksa bunun normal
bir konuşma olmadığı anlaşılmaktadır. Zira böyle bir konuşma olmuş
olsaydı duymadıkları, görmedikleri ve konuşmadıkları halde putlara
neden ibadet edildiği eleştirisini yönelten Kur’an’a gerek Mekkeliler
gerekse Taifliler itiraz ederlerdi. Oysaki böyle bir itirazın olduğuna dair
herhangi bir bilgiye sahip değiliz.
9- Lât’ın Adının Çocuklarına verilmesi:
İnsanlar Lât’a
çok değer ver-
dikleri için çocuklarına onun isimlerini verirlerdi. Kaynaklarımızda
Lât bağlamında en çok karşılaşılan şahıs isimleri şunlardır: Zeydullat
116 Bkz. Semanî,
Tefsir, V, 294.
117 Bkz. Merağî,
Tefsir, XI, 82.
118 Bkz. Fahrettin er-Razî (ö: 606/1210),
Mefâtihu’l-Ğayb, Beyrut 1420, XI, 283; Ebu’l-Abbas
el-Buseylî et-Tunusî (ö: 803/),
Nuket ve’t-Tenbihât fi Tefsiri’l-Kur’ani’l-mecid, (tahk: Mu-
hammed Taberânî), I-III, Daru’l-Beyda 2008, II, 46.
119 Bkz. Ezrakî, I, 127.
120 Bzk. Yakut el-Hamevî,
Buldân, V, 4.