Issn: 2148-6026. Yakın Doğu Üniversitesi Adına Sahibi Owner on Behalf of Near East University

112
 
Y
akın
 D
oğu
 Ü
nİversİtesİ
 İ
lahİYat
 F
akÜltesİ
 D
ergİsİ
26. 
Lahici Abdulrezzak Feyyaz, Gevher-i Murad, Vezaret-i Ferheng ve İrşad, Tahran 
1372 
27. 
Meclisi Muhammed Bakır b. Muhammed Taki b. Maksud Ali, Bihar’ul-Envar’l-
Câmia li-Düreri Ahbari’l-Eimmeti’l-Ethar, Kitab Furuşiye İslamiye, Tahran 1354 
28. 
Mutahari Murteza, Usul-i Felsefe ve Revış-i Realizim, Sadra, Tahran 1375
29. 
Muhammed Bakır Mir Damad, Müsnefat-ı Mir Damar (el-Eykazat), Encumen-i 
Asar ve Mefakhır-ı Ferhengi, Tahran 1381 
30. 
Sadra Molla Sadrüddîn Muhammed b. İbrâhîm eş-Şîrâzî, el-Hikmetü’l-Müte’âliye 
fî Esfâri’l-Akliyyeti’l-Erba’a, Mustefevi, Kum 1404
31. 
Sadra Molla Sadrüddîn Muhammed b. İbrâhîm eş-Şîrâzî, Mecmua-i Resail-i Fel-
sefi (Risaletun fi Halk’il-Amal), Bünyad-ı Hikmet-i İslami Sadra, Tahran 1389
32. 
Sadra Molla Sadrüddîn Muhammed b. İbrâhîm eş-Şîrâzî, eş-Şevâhidü’r-Rubû-
biyye fi’l-Menâhici’s-Sülûkiyye, Metbuatı Dini, Kum 1388
33. 
Sadra Molla Sadrüddîn Muhammed b. İbrâhîm eş-Şîrâzî, Kitâbü’l-Meşâ’ir, Bün-
yad-ı Hikmet-i İslami Sadra, Tahran 1381 
34. 
Sebzevari Hâc Molla Hâdî b. Mehdî b. Hâc Mirzâ Hadi, Şerh’ul-Esma, Tsh: Necef-
kuli Habibi, Daneşgah-ı Tahran, Tahran 1372 
35. 
Sebzevari Muhammed Bakır Şeriati, Tahrir-i ber Usul-i Felsefe ve Revış-i Rea-
lizm, Bustane Kitab, Kum 1387 
36. 
Subhani Cafer, Ferhenge Akaid ve Mezahibe İslami, Tevhid, Kum 1373 
37. 
Şehristani Ebü’l-Feth Taceddin Muhammed b. Abdülkerim, el-Milel ve’n-Nihal, 
Dar’ul-Marifet, Beyrut 1975 
38. 
Tabatabai Muhammed Hüseyin, Tefsir’ul-Mizan, Farsça çev. Seyyid Muhammed 
Bakır Musevi, Muhammedi, Tahran 1349 
39. 
Tabatabai Muhammed Hüseyin, Usul-i Felsefe ve Revış-i Realizim, Dar’ul-İlm, 
Tahran 1350 
40. 
Tabatabai Muhammed Hüseyin, Nihayet’ul-Hikme, Farsça çev. Ali Şirvani, Def-
ter-i Tebliğat-ı İslami, Kum 1378 
41. 
Tabatabai  Muhammed  Hüseyin,  Bidayet’ul-Hikme,  Farsça  çev.  Ali  Şirvani, 
Dar’ul-Ulum, Kum 1377 
42. 
Taftazani  Mesud  bin  Ömer,  Şerh’ul-Akaid  il-Nesefiye,  Mektebet’ul-Ezheriye  lil-
Teras, Kahire 1421 
43. 
Yezdi  Muhammed  Taki  Misbah,  Amuzeş-i  Felsefe,  Sazman-ı  Tebliğat-ı  İslami, 
Tahran 1313 

---

Y
akın
 D
oğu
 Ü
nİversİtesİ
 İ
lahİYat
 F
akÜltesİ
 D
ergİsİ
,
 Yıl 2, Cilt 2, Sayı 2, Güz 2016 (113-139)
 
k
lasİk
 t
eFsİr
 m
ukaDDİmelerİnDe
 
Y
eDİ
 h
arF
 m
eselesİ
 
ve
 Y
orumları
 
Kerim BULADI*
ÖZET 
Hz.  Peygamber,  kendisine  indirilen  âyetleri  ashabına  okuyor  ve 
ayrıca vahiy kâtiplerine yazdırıyordu. Sahabe, bir ibadet anlayı-
şı ile kabiliyetleri ölçüsünde bunları ezberliyor ve ayrıca okuma 
yazma  bilenler  kendi  imkânlarına  göre  yazıya  geçiriyorlardı.  Bu 
durum, Kur’ân’ın iki yöntemle; hem yazı ile hem de ezber yoluyla 
bize  ulaştığını  göstermektedir.  Gerek  Hz.  Peygamber  tarafından 
yazdırılan, gerek Hz Ebu Bekir tarafından cem edilen ve gerekse 
Hz. Osman’ın inisiyatifi ile çoğaltılan Kur’an yazısında, nokta ve 
hareke  bulunmuyordu.  Bu  durum,  bazı  kelimelerin  ve  harflerin 
birkaç  türlü  kıraatine  zemin  hazırlıyordu.  Kıraat  farklılıkları  da 
bundan neşet ediyordu. Kur’ân’ın Yedi Harf üzerine indirildiğini 
belirten hadiste geçen “yedi” kelimesinin neye delalet ettiğine dair 
açık  bir  nassın  veya  herhangi  bir  rivâyetin  olmayışı  bu  mesele-
nin giriftliğini ortaya koymaktadır. Şüphesiz “yedi harf” konusu, 
Kur’an’ın kıraatinde ona inananlara verilen genişlik ve ruhsattır. 
Bu  mesele,  İslam  dinine  yeni  giren  unsurlara  kolaylık  sağladığı 
gibi  İslam’ın  yayılmasına  da  zemin  hazırlıyordu.  Yedi  Harf  me-
selesini  bu  doğrultuda  anlamak  ve  değerlendirmek  gerekir.  Ma-
kalemizde bu doğrultuda değerlendirmeler yapılacak ve özellikle 
klasik tefsir mukaddimelerinde bu konuya yaklaşımlar ve tahliller 
ele alınacaktır. 
Anahtar kelimeler: Kıraat, Yedi Harf, Sahabe, Nass
THE PROBLEM OF SEVEN LETTERS AND RELATED İNTER-
PRETATIONS  IN  THE  INTRODUCTIONS  OF  CLASICAL  TAF-
SIRS
ABSTRACT
The Prophet (s) used to recite the revealed verses to his compani-
ons an get them scribed, as vwell. The companions used to memo-
rize them according to their abilities and write them down. This 
shows us that the Quran reached us these to ways. The were no 
scribal markings in the Quran that has been scribed by the Prop-
het, nor in thi Quran combined by Abu Bakr and in the Quran 
copied by Uthman. This enabled different ways of certain letters 
and words.
The fact that there is no clear indication in religious soureces or 
any  narration  fort  he  meaning  of  “seven”  in  the  famous  report 
saying that “the Quran is revealed in seven letters” complicates 
the issue. There is no doubt that the issue of “seven letters” is a 
license and ease for those who believe in it. This did not only make 
* 
Doç. Dr. Kerim Buladı, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi 

---

114
 
Y
akın
 D
oğu
 Ü
nİversİtesİ
 İ
lahİYat
 F
akÜltesİ
 D
ergİsİ
it easier for those who become Muslims, also provided the ground 
fort he dissemination of Islam. This issue should be understood 
and  evaluated  in  this  manner.  This  article  evaluates  this  issue 
in this direction especially by looking at the approaches and the 
analyses existing in the introductions of the classical Tafsirs.
Keywords: Qiraat (Recitation), Seven letters, Companions, Nass.
A. GİRİŞ
Birçok  müfessir,  yazdıkları  tefsir  kitaplarının  mukaddimelerinde 
kıraatın  ana  meselelerine  değinmiş  ve  bu  çerçevede  çeşitli  yorumlar 
yapmışlardır. Söz konusu mukaddimelerde “Yedi Harf” konusuna ve 
buna dair hadislere hemen hemen yer vermeyen yoktur. Ayrıca sözlü 
olarak vahyedilen Kur’ân’ın yazıya geçirilmesine ve Hz. Peygamber’den 
sonra  onun  cemine  ve  mushaf  haline  getirilmesine  de  değinilmiş  ve 
bu husustaki mütalaalar ön sıralarda zikredilmiştir. Bunların dışın-
da kıraat mevzuunu içeren diğer temalar da ihmal edilmemiştir. Kimi 
müfessirler ise mukaddimelerde değil de yaptıkları tefsir metinlerinin 
satır  aralarında  kıraattaki  maharetlerini  göstermişlerdir.  Zemahşeri 
ve Beydâvî’yi bunlara örnek gösterebiliriz.
Bu  makalemizde  çeşitli  tefsir  mukaddimelerindeki  Kur’an’ın  Yedi 
Harf’le indirildiğine dair yapılan açıklama ve yorumları bir araya getir-
meye ve imkân nispetinde analiz etmeye çalışacağız. Tefsirlerin sayıla-
rının çokluğunu da göz önüne alarak belli başlı tefsirlerden hareketle 
konuyu ele alacağız. Öncelikle kıraat ve Kur’an kelimelerinin ne an-
lamlara geldiğini açıklamakta yarar olduğunu düşünmekteyiz.
1. Kıraat ve Kur’an Kelimelerinin Lugat Manaları
a. Kıraatın Tarifi: Burada 
أَرَق
 (karee) kökünden türeyen kıraat söz-
cüğünün birkaç anlamından söz edilecektir. Bir kadın, regl dönemine 
girdiğinde 
َأَرَق  ِت ُةَءْرَمْلا
: Kadın (hayız kanı gördü), 
ُةَأ ْرَمْلا  ِتأَرْقَا
: Kadın kur’ 
sahibi oldu denilir. 
ٌء ْرُق
 sözcüğü temizlik döneminden hayız dönemine 
girmenin adıdır. Hem temizliği hem de hayız halini cem eden bir isim 
olduğu için, bu iki anlamdan her biri için de kullanılmıştır. Dilcilerin, 
ٌء ْرُق
 sözcüğünü “topladı, cem etti” anlamına gelen 
َأرَق
 fiilinden geldiğini 
söylemeleri  de  kanın  rahimde,  “temizlik  dönemiyle  hayız  döneminin 
bir araya toplaması sebebiyledir. 
ُةَأَرِقْلَا
: Tertil esnasında, harfleri ve keli-
meleri birbirine eklemek, katmak anlamındadır. Bu sözcük, her türlü 
toplanma için kullanılmaz. Bir kavmi topladım anlamında “Kara’tü’l-
kavme” denilmez. Nitekim tek bir harfi söylemeye kıraat denmemesi 
de buna delalet eder.
1
1 
Cevherî, İsmail b. Hammâd, es-Sıhâh Tâcu’l-Luğa ve Sıhâhu’l-Arabiyy, Düzenleyen, Halil 
Memun;  Dâru’l-Marife,  Beyrut,  2208,  s.  845;  Ezherî,  Ebu  Mansur  Muhammed  b.  Ah-
med  el-Ezherî,  Tehzîbü’l-Luğa,  tahkik,  Riyad  Zeki  Kasım,  Daru’l-Marife,  Beyrut,  2001, 
III,  2912-2913;  İbn  Düreyd,  Ebu  Bekir  b.  Muhammed  b.  Hasan  b.  Düreyd  el-Ezdî, 

---