Issn: 2148-6026. Yakın Doğu Üniversitesi Adına Sahibi Owner on Behalf of Near East University

Kur’ân-ı Kerîm ve Sünnet ÇizgisindeKâmil Müslüman’ın Karakteri
 
149
cak mürtet olmadan hac ibadetini yerine getirmiş olan bir Müslüman 
daha sonra tekrar imana gelmişse tekrar hac yapması gerekir.
60
 İslâm 
toplumlarında yaygın olan “hac ibadetini yerine getiren kişi yeniden 
doğmuş bir bebek gibi günahsız sayılır” anlayışı mevcuttur.
61
 Bu doğ-
ru değildir; çünkü Allah’a karşı borcu olanın günahlarını Allah affeder 
veya affetmez O’na kalmış bir husus,
62
 ama kulun kula olan zulmünü 
-mazlum zalime hakkını helâl etmedikçe- Allah affetmez.
63
Olgun Müslüman’ın Allah’a karşı ahlâki görevlerinden biri de tev-
bedir. Tevbenin, kelime anlamı geri dönmek, vazgeçmek, çark etmek-
tir; terim anlamı ise işlediği bir günah, hata veya suçtan dolayı kalben 
pişman olarak bir daha -o kötü elemi- yapmamaya karar vermek de-
mektir. Tevbe kavramı Kur’ân’da 88 yerde geçmektedir; tevbenin farz 
oluşu ile ilgili şu ayetler gösterilebilir: “…Ey iman edenler, Allah’a top-
luca tevbe edin ki, kurtuluşa erebilesiniz.”,
64
 “Ey iman edenler, Allah’a 
samimi bir şekilde tevbe edin…”,
65
 başka bir ayette de “…Allah günah 
işlemekten vazgeçip tevbe edenleri, kendisine itaate yönelenleri sever, 
çok  temizlenenleri  de  sever.”
66
  Tevbe,  Allah  ile  kul  arasında  yapılan 
sözleşmenin yenilenmesi veya kulun yaradılış çizgisine, temiz haline 
geri dönmesi ve o konumunu koruması demektir. Hata, günah, suç 
vb.  eylemler  Müslüman’ın,  kalbini  kirletir.
67
  Fakat  akıllı  bir  Müslü-
man yapmış olduğu bütün günahlarından pişman olup tevbe ederek, 
tevbenin Allah ile dostluğun devamını sağlayan bir aracı olduğunun 
bilincine varır. Bütün dinlere göre insan hem iyi hem de kötü eyleme 
meyilli bir varlıktır.
68
 Abdullah b. Ömer (r.a.) şöyle buyuruyor: “Âde-
moğlu, Aziz ve Celil olan Allah’ın rahmet etmesi dışında, çok hata işle-
yen olarak yaratılmıştır.”
69
 Hz. Peygamber (s.a.v.) de: “Her insan günah 
işleyebilir, günah işleyenlerin en hayırlısı -pişman olup- tevbe edendir”
70
 
buyuruyor. Başka bir hadiste de Hz. Peygamber (s.a.v.): “Pişman ol-
mak  tevbenin  ta  kendisidir”
71
  der.  İmam  Gazali,  insan  psikolojisini 
bozan günahları dörde ayırmıştır: 1) Rubûbiyyet: kibir, övülme, övül-
meye düşkün olma, şeref ve zenginlik; 2) Şeytâniyyet: haset, zulüm, 
hile-i nifak, aldatmak, bozgunculuğu emretmek vb. şeytanî davranış-
lar; 3) Behîmiyyet: yeme-içme, saldırganlık, şehvet düşkünlüğü, zina, 
60  İlmihal-İman ve İbadetler, c. I, s. 337.
61  Bkz. Muhammed Ali Haşimi, Kur’ân ve Sünnet’te Müslüman Şahsiyeti, İstanbul 2000, s. 
32.
62  Nisâ, 4/48; İnsan, 76/31.
63  Nisâ, 4/168; Rûm, 30/57; Şûrâ, 42/42.
64  Nûr, 24/31.
65  Tahrîm, 66/8.
66  Bakara, 2/222.
67  Mutaffifîn, 83/14.
68  Bekir Topaloğlu, “Tevbe”, DİA, c. 41, s. 279-280.
69  Abdullah b. Mübarek, Kitabu’z-Zühd ve’r-Rekâik, Konya 2006, s.73.
70  İbn-i Mâce, “Zühd”, 30.
71  İbn-i Mâce, “Zühd”, 30.

---

150
 
Y
akın
 D
oğu
 Ü
nİversİtesİ
 İ
lahİYat
 F
akÜltesİ
 D
ergİsİ
hırsızlık, yetim malı yemek; 4) Sebûiyyet: kin, dövüp-sövme, öldürme 
ve  gasp  türünden  hayvani  davranışlar  teşkil  eder.
72
  Günahın  küçü-
ğü büyüğü olmaz günah günahtır; Rasûlullah (s.a.v.) eşi Hz. Ayşe’yi 
şöyle ikaz etmiştir: “Küçümsenen yanlış davranışlardan uzak durma-
ya bak, zira Allah bu tür davranışların da hesabını soracaktır.”
73
 Yine 
Hz. Peygamber (s.a.v.) şu yedi günahtan kaçınılmasını buyurmuştur: 
“Allah’a ortak koşmak, büyü yapmak, Allah’ın haram kıldığı cana kıy-
mak, faiz yemek, yetimin hakkını yemek, savaştan kaçmak, namuslu 
Müslüman kadına zina iftirasında bulunmak.”
74
 Müslüman bütün hata 
ve günahlarından dolayı pişman olup tevbe ettikten sonra, o hataları 
bir daha yapmaz.
75
 Kul hakkına yönelik günahlara gelince bu konuda 
Yüce Allah (c.c.) şöyle buyuruyor: “İnsanlara baskı, zulüm, ellerinden 
hakkı alınıp işkence edenlere ve yeryüzünde zorbalık yapanlara ceza 
vardır. İşte can yakıcı azap bunlaradır”,
76
 “Zulüm ve haksızlık edenleri 
Allah affetmez ve onlara doğru bir yol da göstermez
”,
77
 “Sakın zalim-
lerin  yaptıklarından  Allah’ın  habersiz  olduğunu  sanma.  Allah,  onları 
gözlerin korkudan dışarı fırlayacağı o zor ve çetin güne bırakır”
78
 başka 
bir ayette de Yüce Allah (c.c.): “Kıyamet günü, zalim kimselerin mazeret 
beyan edip yola gelmeleri için artık çok geç”
79
 olduğunu bildirmektedir. 
Hz. Peygamber (s.a.v.) de: “Müslüman kardeşinin malına veya şeref ve 
namusuna yönelik günah işleyen kimse altın ve gümüşün bulunmadığı 
gün gelmeden önce ondan helâllik dilesin. O gün, dünyada kötülük ya-
pan kimsenin sevapları varsa haksızlığı kadar alınıp mağdura verilir, 
yoksa onun günahından alınıp berikine yüklenir”
80
 buyurmuştur.
Buraya  kadar  kâmil  Müslüman’ın,  Allah’a  karşı  ahlâkî  ve  edebî 
yükümlülük vazifelerinden bahsettik. Burada şunu da hatırlatmakta 
fayda var, kul ile Allah arasındaki ahlâk ve edep anlayışına hiç kimse 
karışamaz.  Günümüzde  bir  Müslüman  namaz,  oruç,  zekât,  hac  vb. 
ibadetleri  yerine  getirmiyorsa,  biri  ona  kalkıp  baskı  yaparak  ‘namaz 
kıl, oruç tut, zekât ver, hacca git!’ deme hakkına sahip olmadığı gibi 
filanca kişi namaz kılmıyor, oruç tutmuyor, zekât vermiyor diye onun 
hakkında ileri-geri konuşması da doğru değildir. Çünkü İslâm huku-
kunda insan, namaz, oruç, zekât vb. ibadetleri bir şahidin huzurun-
da  eda  edip  tasdikli  bir  belgeyle  ispatlama  mecburiyetinde  değildir. 
72  İmam  Gazâlî,  İhyâu  Ulûmi’d-Dîn,  İstanbul  20014,  c.  IV,  s.  32;  Bekir  Topaloğlu  ise, 
“Gazali’nin insan psikolojisini tahrip etmeleri bakımından günahları üçe ayırır”
 demiş, bkz. 
Bekir Topaloğlu, “Tevbe”, DİA, c. 41, s. 281.
73  İbn-i Mâce, “Zühd”, 29.
74  Müslim, “İman”, 145; Buhari, “Vesâyâ”, 23, “Hudûd”, 44.
75  Âli İmrân, 3/135.
76  Şûrâ, 42/42.
77  Nisa, 4/168.
78  İbrâhim, 14/42.
79  Rûm, 30/57.
80  Buhari, “Rikâk”, 48.

---