Issn: 2148-6026. Yakın Doğu Üniversitesi Adına Sahibi Owner on Behalf of Near East University
Yüklə 3,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
“Kur’an Ve Tarihselcilik” Üzerine Bir Değerlendirme 179 tirmesi ve “tasım yöntemi” ni keşfiyle mantık ilminin temellerini atma çabası sonraki dönemlerde de etkilerini sürdürmüştür. Bir çağa ilişkin tek bir tarih görüşünden söz etmenin imkansızlığını vurgulayan Kotan, Antik Çağ’da ön plana çıkan üç ayrı tarih yakla- şımına değinir: Buna göre birinci sırada, tarihin yapıcısının mitolo- jik tanrılar olduğu inancını savunan ve insanın tarihteki rolünü de tanrıların eylemlerine aracı ve konu olmasıyla özdeşleştiren yaklaşım yer alır. İkincisi, Yunan tarih görüşü olarak söz edilmesinin yerinde olduğu İ.Ö. 5. yüzyıl düşünce hareketi olan Grek Aydınlanmasıdır. Bu görüşte tarihin yapıcısı insandır ve konusu da onun eylemleridir. Son olarak, Grek Aydınlanma’sının insanı tarih yapıcısı görmekle bir- likte onun tutsağı kabul eden görüşünün yerine, kosmosun uyumlu ve akıllı unsuru olan tarih yapıcısı insandan bahsedilir. Bu noktada, tözcü bir metafizik kuramına dayanıldığı için tarihselci bir bakış açı- sına yer yoktur. (s.59-61) Herodotos’un tarihçiliği üzerine yaptığı bir mütalaanın ardından yazar, Batı’nın seküler Grek Aydınlanması’na duyduğu sempati nedeniyle, Herodotos’u, kendi tarzında dizayn ettiği seküler bir figüre dönüştürdüğü yönünde bir tesbitte bulunur.(s.64) Aristotles sonrası dönemde, özgün bir felsefî etkinliğe rastlanmadığı- nı belirten Kotan, eskiye nazaran felsefenin teoriden çok, insanın mut- luluğu, erdem, ahlak ve bunlara ulaşma yollarını konu edinen pratik bir görüntü arzettiğini söyler. Metafiziğe olan ilginin azaldığı, din, ge- lenek- görenek gibi kavramların bağlayıcılığını yitirdiği bu ortamın bir sonucu olarak, felsefe dinin karşıtı bir noktada konumlanmıştır. Hel- lenizm idealinin uygulamaya koyulması sürecinde, Doğu mistizmiyle girilen etkileşim, dinin yeniden ilgi odağı olmasına neden olmuştur ki, bu yönelim sonuç olarak, Batı’nın “philosophia” yı bırakıp, “teosophia” yı benimsemesi ve Hıristiyanlığın bin yıl boyunca felsefe üzerinde ku- racağı hakimiyetle neticelenmiştir.(s.68) Büyük İskender’in fetihlerinin bir sonucu olarak, bütün etnik unsurlarıyla tek bir tarihin paylaşıldığı ve böylece evrensel tarih tasarımının söz konusu olduğu bir vasatta, tarih yazımında artık görgü tanıklığı yazımından, - geçmiş tarihçilerin eserlerinden yararlanılarak- “derleme yöntemi” ne geçilir. Tarihsel dü- şünce geleneğinin Roma’nın eline geçtiği bu dönemde, “historia”, ar- tık bir soruşturma türü anlamında değil, tarihin modern anlamında kullanılır olmuştur. (s.70) Pagan dini ve Yahudilik dahil olmak üzere her türlü dinî oluşumun rağbet gördüğü Aristotales sonrası bu döne- min, Hıristiyanlığın yayılması ve evrensel bir imparatorluğa dönüşme- sinde, -Hıristiyanlığın Hellenistik yapılanması denilebilecek- Pavlusçu temeller üzerine inşasının ve Kilise Babaları’nın devlete ve felsefecilere karşı kullandığı Patristik Felsefe’nin önemli etkilerine değinen yazar, bu felsefenin temsilcisi olarak St. Augustine (353-396)’i zikreder. İlk tarih filozofu ve tarih felsefecisi olarak kabul edilen Augustine’le, dön- 180 Y akın D oğu Ü nİversİtesİ İ lahİYat F akÜltesİ D ergİsİ güsel tarih anlayışından, ereksel, çizgisel ve dönemsel tarih anlayışına geçilmiştir ki, bu anlayış Kilise’nin resmî görüşü olmakla kalmamış, sonraki yüzyıllarda Batı’ın ürettiği tüm felsefelerin temeli olmuştur. Ta- rihsel oluşumun Tanrı tarafından önceden belirlenen bir yönde hareket ettiğini, ancak bunun insanın özgür iradesini yok etmediğini savunan Augustine’nin ardından yaşanan ve Roma imparatorlarının Hıristiyan olmalarıyla birlikte başlayan dönem, Skolastik Dönem olarak adlandı- rılır. Kotan’ın Aristoteles’e Hıristiyan kisvesinin giydirilmesi (s.76) olarak nitelediği bu dönemin en önemli düşünürü Thomas Aquinas’tır (1225- 1274). Bugünkü Katolik Kilisesi’nin resmi felsefesinin de dayandığı öğ- retiye göre, “Tarih; Tanrı’nın yeryüzünde ilerleyen bir vahyi, insan so- yunu kurtarmak için Tanrı’nın zaman içinde gelişen bir planıdır.” (s.79) Aquuinas’ın öğretisinin Hıristiyan tanrıbilimindeki yansımaları, sonra- ki dönemde Batı düşüncesinde bilimin laikleştirilmesiyle “Tanrı’nın pla- nı” yerine, “tarihsel eylemci olan insanı üreten tarih ve tarihsel koşullar” konularak, tarihselcilik felsefesinin zeminini oluştumuştur. Antik düşüncenin yeniden doğuşunu ifade eden Renessaince ise, doğa ve doğa bilimlerine yönelindiği, dinin sorgulandığı ve insanın öneminin vurgulandığı bir dönem olarak tezahür etmiş, Hümanist fel- sefe ve reformasyon hareketleriyle kendini göstermiştir. Ancak Antik Çağ’ın aksine, doğal mekanik yasaların deney ve gözlemle keşfedile- ceğine inanılan bu dönemde, tarihsel alan “yüzeysel ve raslantısal, bu nedenle de yasallaşmayan bilgiler alanı” olarak kabul edilmiştir. Renessaince’ın devamı niteliğindeki Aydınlanma Çağı’nın tanrıbilimi- ni deist, din görüşünü tarihselci olarak olarak tanımlayan Kotan, ta- rihsel düşüncenin, dönemin temel fikri olan katı akılcılığa ve tarihte yasalılık ve ilerlemeci tarih görüşüne bir itiraz mahiyetinde ortaya çıkı- şından bahseder. (s.86) 18.yüzyılın sonlarında vahyi reddetmeden onun tarihselliğinden söz eden Leising (1729- 1781) ile hem kafayı hem kalbi hesaba kat- mayı öneren ve vicdana dikkat çekerek, tarihi, insanın doğuştan iyi olan doğasının zorunlu toplumsallaşma sürecinde bozuluşunun bir resmi olarak ele alan Rousseau (1712-1778)’nun ardından, aydınlan- macı düşünürlerin fikirlerindeki aşırılıklara, Alman milliyetçiliğinin ve dindarlığının bir tepkisi olarak ortaya çıkan Herder (1774-1803) gelir. Geleneği, bugünde yaşayan geçmiş ve tarih felsefesini bilimsel düzeyde mümkün kılan kılan şey olarak tanımlayan Herder,“anlama” (verstehen) yı, tarih biliminin ve tarih felsefesinin kavrayış yöntemi olarak kabul eder. Böylece o, yeni bir tarih geleneği ile doğa bilimleri- tin bilimleri ayrışmasını başlatmış olur. (s.103) Herder’in ardından Hegel de (1770-1831) tarihi, Tanrı’nın yeryüzü- ne dair planı olarak görür. Augustinus’un modern dönemde yaşayan Yüklə 3,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|