Issn: 2148-6026. Yakın Doğu Üniversitesi Adına Sahibi Owner on Behalf of Near East University
Yüklə 3,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
“Kur’an Ve Tarihselcilik” Üzerine Bir Değerlendirme 181 bir öğrencisi olarak kabul edilen Hegel, insanı, ““Tanrı’nın dünyaya dair planının gerçekleştiricisi” olarak görmektedir. Aklın tarihte var olup orada geliştiğini düşünen Hegel’in, “aklın tarihselliğini” etraflıca ele alması, felsefenin bundan sonra tarihsel bir zeminde değerlendir- mesine neden olmuştur. Onun Diyalektik düşüncesi olarak bilinen görüşüne göre, “mutlak tin veya akıl (geist)” kendini kendi başına bir tez olarak gerçekleştirebilmek için somut dünyada tezahür ettirir. (s.105) Hegel’in diyalektik tarih felsefesine göre tarih, bir bütün olarak mutlak aklın kendini gerçekleştirmesidir ki, diyalektik döngü içinde ilerlemeci/helezonik bir mahiyete sahiptir. Tarih felsefesi alanında ya- zılmış ilk eser olan çalışmasında Hegel, olmuş ve olmakta olan herşe- yin Tanrı’nın eseri olduğunu, Tanrı’nın da İsa’nın bedeni aracılığıyla dünyaya girdiğini ve böylece herşeye nüfuz ettiğini savunur. Tarihin son derece nesnel bir mevcudiyetinin varlığı üzerinden hareketle He- gel, Avrupa/Hıristiyan merkezci bir bakış açısıyla nesnel tarihi ortaya koymaya çalışmıştır.(s.107) Aklın tarihselliğinin dolayısıyla felsefî bilginin de tarihselliğinin ka- bul edildiği bir vasatta, bir Protestan ilahiyatçısı ve Yunan felsefesi ta- rihçisi olan Schleiermacher (1768-1864), temelleri hermetizme daya- nan ve Hıristiyan tefsir yöntemi olan Hermenötik’i “tarihsel metinlerin anlaşılma yöntemi” olarak ortaya koyar. Yorumlamanın konusu olan her şeyi, Hermenötik yorumbilimin konusu olarak gören Schleierma- cher, Hermenötik’in, ne kadar yetkinlik kazansa da, sonunda zorun- lu olarak “duygunun” devreye girmesi nedeniyle bilimsel bir metod olarak düşünülemeyeceğine inanmıştır. Schleiermacher; yorumbilimi- nin, yazıların ve vesikaların derin ve iç anlamlarını ortaya çıkarmanın peşinde olduğu, tarihin ise hadise ve olguların teselsülünü tahlil ettiği gerekçesiyle, yorumbiliminin tarihe tâbi tutulmasına karşı çıkmıştır. Onun nezdinde tarih, bir yorumlama vasıtasıdır. (s.112) Alman Tarih Okulu’nun oluşturduğu zeminin ardından gelen W. Dilthey (1833-1911)’a göre insanî-toplumsal olayları konu edinecek tek bilim tarihtir. Onu bu statüye kavuşturmak için Yeni Çağ’ın insanı bir akıl varlığı olarak gören tasarımına karşı çıkarak oluşturduğu bilgi kuramında Dilthey, salt aklın insanın total kimliğinden koparılama- yacağını, bu kimliğin başka insanlarla etkileşim içinde tarihsel olarak oluştuğunu söyler. “Yaşama bütünlüğü” olarak ifade ettiği bu oluşu- mun “tinsellik”, tinselliğin de tarihten başka bir şey olmadığını söyle- yen Dilthey, tinsellik, tarihsellik ve yaşama kavramları çerçevesinde bir kuram geliştirir. Ona göre tin, insanın yapıp etmelerinin tarih için- deki bütünlüğü dür. Tinsel bilimlerin müspet bilimler olduklarını orta- ya koymaya çalışan ve bu bilimlerin bilimsel kesinliğine daima inan Dilthey, hedefine ulaşmada “tasvirî psikoloji”ye dayanan anlama me- todunu geliştirmiştir. Bu metod, oluşturulacak psikolojik ırk ve halk 182 Y akın D oğu Ü nİversİtesİ İ lahİYat F akÜltesİ D ergİsİ tipleri göz önünde bulundurularak “başkalarına ait ruh durumlarını içten yaşamak” ve “insanlık dünyasının bilgisini yaşayarak kavramak” olarak ifade ettiği ardından yaşamaya dayanır. Anlamayı, sadece in- sanın insanı anlaması değil, bütün insanlık hayatı ve tüm dünyaya ilişkin olarak ele alan Dilthey, Hermenötik yorumlama ile anlama metodunun yeniden inşası bağlamında “dil”e özel bir önem vermiştir. Hermenötik yorumlamayla, dilsel ve yazınsal ürünlerin “ne demiş ol- duğunu değil, ne demek istediği” nin anlaşılma imkanına ve yorumda ulaşılan sonuçların genel –geçerliğinin mümkünlüğüne inanır. (s.113- 128) Tarihselcilik, Dilthey’in “göreceli a priori” tezi ve ardından ulaştığı zihinsel çözümlemeyle ortaya koyduğu “göreceli hakikat” kavramıyla, evrensel iddialar taşıyan felsefe, teoloji, din ve ideolojilerin geçersizli- ğinin bir ifadesi olmuştur.(s.134) Pozivitizmin etkisinde bir filozof olan Dilthey’in ardından, Hermenötik’i varoluşsal olarak ele alan Martin Heidegger (1889-1976), ortaya koyduğu Dasein kavramıyla, varolanın varlığına ilişkin eski so- ruyu, “varlığın anlamı “na ilişkin soruya dönüştürmüştür. (s.142) Be- ing ve Time adını verdiği eserinde, “orada olmak” sözcük anlamıyla ifade edilen Dasein’ı, belli bir zaman ve mekanın içinde, o zamanın ve mekanın kendine özgü dünyevî şartlarıyla boğuşmak olarak ele alan, bununla da kalmayıp insanı “hep ölüme doğru bir varlık” olarak ta- nımlayan Heiddeger, insanın bu varlık biçimini algılayabilen yegane varlık olduğunu söylemektedir ki, “ölüme- doğru otantik varoluş –yani zamansallığın fânîliği- Dasein’ın tarihselliğinin gizli temelidir.” “Dil, Varlığın meskenidir” diyen Heiddeger’de dil, Dasein’ın varoluşunun temelidir. Dili, “ özne olarak insanı devre dışı bırakan Varlığın açılımı- nın bir yolu” olarak gören Heiddeger, insanın, varlığın meskeni olan dilin kullanımında olduğunu söyler.(s.144) Heiddeger, teknikle ilgili olarak geliştirdiği vorhanden/elde mevcut olmak kavramıyla, varlığın her boyutunun bir teknik olarak nasıl ele alınabildiğini göstermeye çalışmıştır. Bir başka deyişle insanın her şeye elde -fütursuzca kul- lanıma açık- mevcut bir şey olarak bakışı olarak ifade edilebilecek bu kavramla gelen anlayışın, tarih, sanat eseri ve varolan herşeye yö- nelebileceğini söyler. Böylesi bir yönelimin, varlıktan gelmesi gereken mesaja kendini “kapamak” la sonuçlanacağı düşüncesindedir. “Kendi varoluşu içinde olmayı anlayan” Dasein’ın, diğer varolanların varlığını da ön-ontolojik olarak anlayacağını söyleyen Heiddeger’ın bu katkı- ları, teolojide olumlu yönde bir etki oluşturmuştur. O, tarihselliğin insan Dasein’ının varoluş biçimlerinden birisi olduğunu söyleyerek, Hermenötik alanında yepyeni bir tesbitte bulunmuştur.(s.148) “Anlamanın her zaman bir nesneye ilişkin olduğu kadar, kaçınıl- maz olarak özneye de ilişkin olduğu” nu söyleyen ve “bilenin kendi varlığını” gündeme getiren H.G. Gadamer’e (1900-2002) göre Herme- Yüklə 3,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|