Issn: 2148-6026. Yakın Doğu Üniversitesi Adına Sahibi Owner on Behalf of Near East University
Yüklə 3,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
“Kur’an Ve Tarihselcilik” Üzerine Bir Değerlendirme 183 nötik, “kesintisiz dinleme”ye dayalı bir yöntemdir. Hermenötik etkinli- ği, bir dünyadan başka bir dünyaya anlam aktarımı olarak ifade eden Gadamer’in, (s.136) hem Heiddeger’in bir öğrencisi, hem de bir temsil- cisi olmakla birlikte, ondan farklı olarak en belirgin özelliği, derli toplu bir felsefe ortaya koymuş olmasıdır. (s.151) Dilthey’ın kurduğu epis- tomolojiyle, kendisine karşı savaştığı bilimci anlayışa doğru kayma- sı ve böylece içine düştüğü çelişkili durum, Heidegger’in hocası olan Edmund Husserl, Heiddeger ve nihayet Gadamer tarafından eleştiril- miştir. Truth and Method kitabında, kendini Heiddeger’e istinad ettiği her yerde, Heideger’in Dilthey ve Husserl’dan kopma noktalarını ele alan Gadamer, romantik Hermenötik’in aksine “gelenek” e olumlu bir anlam yüklemiş ve tarihsel bir Hermenötik geliştirmek için gelene- ğin tarihsel tutum içinde oynadığı rolü görmek ve bunun Hermenö- tik üretkenliğini irdelemek gerektiğine inanmıştır. (s.158) Gadamer, Hermenötik okumada, bütün ve parçalar arasında dairesel bir ilişki olduğunu, bütünün anlamının parçalar yoluyla anlaşılacağını, ancak parçaların da aydınlatıcılığının bütünün ışığı altında görüleceğini sa- vunmuştur. Bir metni okurken, hep onun okuyanı bir şey hakkın- da bilgilendireceği beklentisi içinde olunduğunu söyleyen Gadamer, kendi görüş ve önyargılarımızın bilincinde olarak, onların aşırılıklarını yontmak diye ifade ettiği Hermenötik tutumla oluşan bilinç üzerin- de durur. Bu bilinç olmaksızın “başka bir olay hakkındaki bilgimizin, basit bir indirgemeden öteye gidemeyeceğini savunur.” (s.161) İnsanı bir subjektivitenin içine hapsetmesi ve oradan hakikate ulaşılama- yacağı izlenimi uyandıran önyargı meselesini, insan oluşumuzun en temel gerçeklerinden olarak gören Gadamer, tarihsel olarak kendimi- ze ait bir ufku tamamen terkedip, anlaşılan şeyin ufkuna yerleşeme- yeceğimizi, aksine kendi başlarına oldukları varsayılan bu ufukların “kaynaşması” neticesinde anlamanın gerçekleşeceğini söyler.(s.165) Tarih Bilinci Sorunu makalesinde önyargı, gelenek, zamansal uzaklık ve nesne konularını inceleyen Gadamer, düşüncelerini diyalektik bir tarzda temellendirmiş ve yorumcunun yazarın zihnini kavrayabileceği, tarihçinin geçmişi “gerçekte olduğu haliyle” yeniden ele geçirebileceği şeklindeki “yeniden üretim”in imkansızlığına vurgu yapmış; kendimizi özgün üretimin meydana geldiği bağlama tekrar yerleştiremeyeceğimi- zi söylemiştir. (s.167) Çalışmasının birinci bölümünde tarihselciliğin felsefî ve tarihî bağ- lamını ortaya koyan Şevket Kotan, bu bölümün hasılası olarak, tarih- selciliğin her dönemde kendini tekrarlayan, “evrensel” bir düşünce ol- ması, bugünkü şekli ve kaynakları itibariyle Batı düşünce havzasının kodlarını taşıması ve tanrının tarihteki rolünün, tarihin ve tarihselci- liğin konusu edilmediği yönündeki üç temel tesbiti ile Kur’an’a Tarih- selci Yaklaşımlar adını verdiği ikinci bölüme başlar. Konuya dair hem 184 Y akın D oğu Ü nİversİtesİ İ lahİYat F akÜltesİ D ergİsİ önemli bir hatırlatma ve hem de bir giriş kabilinden Kotan, Hıristi- yan tanrıbilimine göre vahyin kutsal metinler değil İsa olduğu, kutsal metinlerin ise İsa’yı yani Tanrı’nın vahyini yorumlayan kutsal metin yazarlarının eserleri olarak kabul edildiği gerçeğine dikkat çeker ki, bu hem kutsal metinlerin insan zihninin eseri olarak kabul edildiğini, hem de zihnin eseri olan şeyleri anlama çabası olan Hermenötik’in bir tefsir metodolojisi olarak öteden beri neden işlev gördüğünü açıklar. Vahyin tarihsel olarak görülmesinin, ya o vahyin Allah kelamı olarak kabul edilmemesi ya da kabul edilse bile yine de antropolojik bir oku- maya tabi tutulması ile mümkün olacağı şeklindeki can alıcı bir tesbi- tin ardından, tarihin kazanmış olduğu pozitiv(ist) muhteva ve yöntemi ile bu kabullerin ötesine gidip vahiy gibi bir gerçeği görmesinin imkan- sızlığına değinir. (s.176) İslâmî anlayışta Allah sözü olarak kabul edilen vahyin, nasıl olup da tarihselliğin konusu haline geldiği, bu bağlamda ortaya atılan tez- lerin meşrûiyet sorunlarını nasıl çözdüğü yönündeki soruların cevabı mahiyetinde, “Batı’nın etkin bir kültür odağı haline gelmesiyle, orada görülen kimi gelişmelerin, yenik düşen İslam dünyasını ve düşüncesi- ni etkilmesi” tesbitinin bir uzantısı olarak Fazlur Rahman, Roger Gara- udy, Hasan Hanefi ve Muhammed Arkoun üzerinden konuyu ele alan Kotan, ilk olarak Kur’an’ın tarihselliği düşüncesinin oryantalistlerin Kur’an incelemeleriyle ortaya çıktığını söyler. Batı’da geliştiği şekliyle seküler tarihselci yaklaşım, oryantalistler tarafından Kur’an’a tatbik edilmiştir. (s.179) Kilisenin dogmalarını sorgulayan rasyonel-seküler düşünce hareketi ve bunun ulusal birliği koruma adına papalığa karşı desteklenmesi gibi nedenlerin bir sonucu olarak 16.yüzyılda Martin Luther’le (1485- 1546) ortaya çıkan protestanlık, dindarların ya da dini meslek haline getirmiş olanların aklı esas alarak kutsal metinleri yoruma tabi tutmaları, dolayısıyla protestan ilahiyatçıların tarihselci- tenkitçi bir hermönetik anlayış geliştirmesi sonucunu doğurmuştur. Kotan, Dinsel Hermenötik ve Kitab-ı Mukaddes Tenkidi disiplinlerinin ortaya çıkması ve 19.yüzyılda tarihselci söylemin batı bilim dünyasın- da önem kazanıp yaygınlaşmasıyla, batıdaki bütün sosyal bilimin bu paradigmalaşan eğilimin etkisinde olduğunu söyler.(s.178) “İslâmî Modernizm: Fazlur Rahman” başlığıyla İslamî tarihselciliği, tarihselci felsefe ve Kur’an açısından ele alan ve yukarıda isimlerini zikrettiğimiz tarihselci İslam ilahiyatçılarına nazaran Fazlur Rahman’a eserinde genişçe yer veren Kotan’a göre, İslam geleneğinin eleştirmeni olarak tanımlanabilecek Fazlur Rahman’ın özgünlüğü, onun Kur’an ve Sünnet’in yeniden yorumlanıp aktüelleştirilmesine dair bir teori geliştirmesinde yatmaktadır. (s.182) Fazlur Rahman’ın yeni bir tefsir usulüne olan inancı ile geliştirdiği bu teoriye göre, Kur’an mesajını anlamakla ilginen bu usul, kavramaya (cognitive) yöneliktir. İnanmayı Yüklə 3,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|